Σελίδες

Τετάρτη 19 Δεκεμβρίου 2012

...σαν να είναι αυτές που έχουν την ευθύνη για τις ανθρώπινες επιλογές..






Άρθρο 
του Σπύρου Παπατριανταφύλλου
που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό της 
Ελληνικής Εταιρείας Συμβουλευτικής


Τις περισσότερες φορές που γίνεται λόγος για την εξάρτηση, 
ο νους των ανθρώπων και κατά συνέπεια οι συζητήσεις στρέφονται γύρω από τις ναρκωτικές ουσίες σαν να είναι αυτές που έχουν την ευθύνη για τις ανθρώπινες επιλογές. 
Ως εκ τούτου, πριν αναπτυχθεί ο οποιοσδήποτε λόγος για τα ναρκωτικά, θα επιχειρηθεί να προσεγγισθεί η έννοια της εξάρτησης με σκοπό να προσδιορισθεί η πραγματικότητα πέρα από τους μύθους που συχνά περικλείουν το θέμα αυτό. 
Στην συνέχεια, θα περιγραφούν οι μορφές αντιμετώπισης του φαινομένου της ουσιοεξάρτησης.

Α) Γενικά για τις εξαρτήσεις

Εκτός της εξάρτηση από νόμιμες ή παράνομες ουσίες όπως ο καφές, η κάνναβη, κ.ά. υπάρχει η εξάρτηση από καταστάσεις όπως η χαρτοπαιξία και η εξάρτηση από πρόσωπα. Δυο στοιχεία τα οποία κυριαρχούν στη ζωή κάθε εξαρτημένου ατόμου είναι η δυσκολία σε θέματα αυτονόμησης και η αποφυγή ανάληψης προσωπικής ευθύνης. Υπό αυτή την έννοια, υπάρχει μια πρωταρχική εξάρτηση, η οποία αφορά την σχέση με τον εαυτό και τους άλλους ανθρώπους ώστε καθίσταται περισσότερο δόκιμος ο όρος συνεξάρτηση. Αυτό γιατί στην πραγματικότητα πίσω από κάθε μορφή εξάρτησης βρίσκεται μια ή περισσότερες σχέσεις συνεξάρτησης με σημαντικά πρόσωπα όπως συχνά συμβαίνει ανάμεσα σε γονείς και παιδιά. Καθώς η αυτονόμηση βρίσκεται στον αντίποδα της εξάρτησης, η ζωή κάθε ανθρώπου χαρακτηρίζεται από μια συνεχή διαδικασία κατάκτησής της. Ένα συνεχές πέρασμα από την εξάρτηση στην αυτονόμηση σε όλα τα επίπεδα, σε όλες τις σχέσεις . Δεν αποτελεί κάτι που κατακτείται μια φορά αλλά αποτελεί μια συνεχή διαδικασία, η οποία δίνει νόημα ζωής, το νόημα που δυσκολεύεται να βιώσει ο εξαρτημένος. Τα πιο πάνω αποτελούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο είναι σημαντικό να προσεγγισθεί το φαινόμενο της ουσιοεξάρτησης

Β) Ουσιοεξάρτηση

Η εξάρτηση από υλικά, όπως είναι τα ναρκωτικά δεν αποτελεί παρά ένα σύμπτωμα, την κορυφή του παγόβουνου συνήθως εκφράζει μια σχέση συνεξάρτησης. Σύμφωνα με τον Cl. Olivenstain για να δημιουργηθεί η εξάρτηση από τις ουσίες, θα πρέπει να συναντηθεί μια συγκεκριμένη δομή προσωπικότητας επιρρεπής στο να αναπτύσσει εξαρτητικές συμπεριφορές με την ουσία σ΄ ένα κατάλληλο κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον. Στο μέσο αυτής της συνάντησης γεννιέται η ουσιοεξάρτηση.

Η παρέμβαση σε κάθε ένα από τους τρεις παράγοντες, άτομο - ουσία - περιβάλλον καθορίζει και την στρατηγική αντιμετώπισης του φαινομένου. Επίσης η προσέγγιση αυτή μας βοηθάει να αντιληφθούμε την ουσιοεξάρτηση ως ένα ψυχοκοινωνικό φαινόμενο του οποίου η αιτιολογία είναι πολυπαραγοντική και παράλληλα αποδεσμεύει τον εξαρτημένο από βιολογικές ερμηνείες, οι οποίες τον καθιστούν ασθενή και άμοιρο των ευθυνών του.

Γ) Αντιμετώπιση του φαινομένου της ουσιοεξάρτησης

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, δύο είναι τα ανησυχητικά σημεία τα οποία αφορούν την χρήση των ουσιών στην Ελλάδα. Σύμφωνα με το πρώτο υπάρχει μεγάλη αύξηση θανάτων, καθώς ενώ το 1981 οι δηλωθέντες θάνατοι ήταν ένας, σήμερα ξεπερνούν ετησίως τους διακόσιους. Επίσης, ανησυχητικό σημείο αποτελεί η μείωση της μέσης ηλικίας έναρξης της χρήσης σύμφωνα με το ΕΚΤΕΠΝ (Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά). Η αντιμετώπιση της εξάρτησης επιχειρείται μέσα από τρεις μορφές παρεμβάσεων: την πρωτογενή, την δευτερογενή και την τριτογενή πρόληψη.

Πρωτογενής πρόληψη : 
Στις μέρες μας θεωρείται πως η χρήση ουσιών κατά τη διάρκεια της εφηβείας αποτελεί έναν διαστρεβλωμένο μηχανισμό ένταξης στο χώρο των ενηλίκων, μια τελετή μύησης. Μια τελετή η οποία συμβαίνει στο περιθώριο. Η πρωτογενής πρόληψη της εξάρτησης έχει ως στόχο να προστατεύσει το άτομο πριν εμφανισθεί η εξάρτηση. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται όταν μέσα από το σχολείο, την οικογένεια και την ευρύτερη κοινότητα οι νέοι στηριχθούν για να αναπτύξουν απαραίτητες κοινωνικές και ψυχοσυναισθηματικές δεξιότητες, όπως θετική αυτοεικόνα και αυτοεκτίμηση. Προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται τα προγράμματα πρόληψης, τα οποία έχουν ως στόχο αυτούς τους δύο σημαντικούς κοινωνικοποιητικούς χώρους, το σχολείο και την οικογένεια. Σίγουρα όμως, πρωτογενή πρόληψη αποτελεί κάθε πράξη και κάθε διαδικασία η οποία έχει ως στόχο την ψυχοσυναισθηματική ωρίμανση και την ανάληψη της προσωπικής ευθύνης μέσα από την αυτογνωσία.

Δευτερογενής πρόληψη: 
ο χώρος της δευτερογενούς πρόληψης, δηλαδή η θεραπεία είναι απαραίτητο να γίνεται στο πλαίσιο έγκυρων θεραπευτικών προγραμμάτων. Η ποικιλία προγραμμάτων προσφέρει ένα εύρος επιλογών στον εξαρτημένο σύμφωνα με τις ανάγκες του. Σήμερα στην Ελλάδα λειτουργούν πολλά προγράμματα, ακόμη και για εξαρτημένους από τυχερά παιχνίδια. Τα περισσότερα από αυτά τα προγράμματα πλαισιώνουν τον εξαρτημένο με τμήματα οικογένειας, καθώς είναι σημαντική η συμμετοχή των συγγενών. Οι συγγενείς ιδιαίτερα οι γονείς, οι σύντροφοι και τ΄ αδέλφια με την ενεργή συμμετοχή τους έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν τον εαυτό τους και να συμβάλλουν στην αλλαγή των σχέσεων και της δυναμικής στο οικογενειακό σύστημα.

Τριτογενής πρόληψη: 
Οι παρεμβάσεις τριτογενούς πρόληψης υλοποιούνται συνήθως από τα θεραπευτικά προγράμματα και αποτελούν συνέχεια της θεραπευτικής διαδικασίας. Εστιάζονται στην επανένταξη των ατόμων που έχουν διακόψει την χρήση των ουσιών. Συχνά περιλαμβάνει την ψυχοσυναισθηματική στήριξη, την κοινωνική και επαγγελματική αποκατάσταση, ως πρόληψη της υποτροπής. Και τα τρία αυτά επίπεδα πρόληψης, ανεξάρτητα από τον στόχο τους, δεν μπορούν παρά να χαρακτηρίζονται ως μια πορεία προς την αυτογνωσία, μέσα από την συναισθηματική ωρίμανση της ουσιαστικής σχέσης με τον εαυτό και τους άλλους ανθρώπους σε μια βάση ειλικρίνειας, αμεσότητας και υπευθυνότητας.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου