588! WORDS AND PHRASES OF MESSINIAN DELIVERY! - 588 ! ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΦΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ !!!

Χιονισμένο τοπίο στον Ταύγετο.

[...] ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΌ :http://messiniaka.blogspot.gr

A

  1. Αγκλιά = Δοχείο για το διάλεγμα της τελευταίας ποσότηας του λαδιού από την κασέλα του
     ελαοτριβείου.

  2.  Αγκωνή =άκρη καρβελιού φρατζόλας

  3.  Ακρίθια = παρανυχίδες, άγρια σημεία του δέρματος

  4.  Αγγειό = δοχείο ή λέγεται και το γυναικείο γεννητικό όργανο.

  5. Αγκορτσια=η αγρια αχλαδια.

  6.  Άγγουσα ζέστη = η κάψα

  7.  Αγκωνάρι=Ακρογωνιαίος λίθος και γενικά μεγάλη πέτρα

  8.  Αγροικάω = ακούω ή ξαγρυπνώ

Πυκνή βλάστηση στον Ταύγετο

9     Αδειάζω = ευκαιρώ(δεν αδειάζω = δεν ευκαιρώ)

 10. Ακουμπέτι = παρά ταύτα

11. Ακώ = ακούω

12.Αλάργα= μακριά

13. Αλλαξιά= σύνολο ένδυσης,

14. Αλετροπόδα = η πούλια.

15 .Αληστρατήσει = έχεις ξεφύγει, το έχεις παρακάνει, σας έκανα άνω - κάτω

16. Αλουποτινάζω = ταρακουνάω δυνατά κάποιον (θα σε αλουποτινάξω.

17. Αμάδι = λεπτή και στρογγυλή πέτρα.

18. Αμάρκαλη – Αμαρκάλιστη = Η ανέραστη, η παρθένα (επί ζώων)

 19. Aμπαρώνω= κλειδώνω

 20 Αμπλαούμπλας = ο πολυλογάς, ο σαχλαμάρας

 21. Αμπέχονο = καπαρντίνα

 22. Αμπολάω=Αφήνω.

 23. Αναβόλα = Πεζούλα χωραφιού (από την περιοχή Κυπαρισσίας) 24. Αναγρυμώνω = παίρνω θάρρος

 25. Ανακλανιέμαι = τεντόνωμαι

 26. Αναζούπωσε = ξαναζωντάνεψε.
 27. Αναρίγησα = ανατρίχιασα

 28. Aνασκελώνομαι= ετοιμάζομαι να φύγω

29  Αμπολάω = αφήνω, ελεύθερα, ασύδοτα.

30. Ανάκαρο = δύναμη, τσαγανό.

Πολύχρωμο δάσος

31. Ανασκελώθηκε = έπεσε ανάσκελα.

32. Ανασκουμπούτα = Τούμπα. «τον έφερα ανασκουμπούτα». (Μανιάτικη λέξη)

33. Ανεβάσταγη = ανυπόμονη, αυτή που δεν κρατιέται.

34. Αντιβαδιάζω = Κοροϊδεύω, ξεγελώ, εξαπατώ. (Μανιάτικη λέξη).

35. Αντραμάκι = Φόρα στο ξεκίνημα «πήρε αντραμάκι». (Μανιάτικη λέξη)

36. Αντρομίδα = Χοντρή υφαντή κουβέρτα (Από την περιοχή Κυπαρισσίας)

37. Ανήλιαγο = Αυτό που δεν το βλέπει ο ήλιος.

38. Αξύριγος = αξύριστος.

39. Απαγγιο = δεν το πιάνει ο αέρας.

40. Απίδι= αχλάδι,
41. Απόκανα = παρακουράστηκα, 

42. Αποπερα=απεναντι.
43. Αποσταίνω = κουράζομαι
44. Αποσπερού = απόψε το βράδυ

45. Αραχνος = κακομοίρης,

46. Αρμάκι = μάντρα.

Μανιάτικο ηλιοβασίλεμα στην Καρδαμύλη.

47. Αρμόλατσο = Νερό, λάδι και αλάτι στα οποία έβαζαν το παστό και το λουκάνικο                  
      μετά το κάπνισμα.
48. Αρούκατος= άτσαλος

49. Αρναούτης = ισχυρογνώμων

50. Ασκί = τουλούμι.
51. Απαυτώνω = κάνω έρωτα με μια γυναίκα
52. Απόπατος = τουαλέτα
53. Αραούζης = ασουλούπωτος
54. Απαντοχή = υπομονή

55. Αυτούνο αυτού = αυτό εκεί
56. Αποκορωμένος = καταραμένος
57. Αποκρεύω=σταματώ να τρώω κρέας
58. Απάγκιο = μέρος χωρίς αέρα 
59. Ανάρτυγο=φαγητό χωρίς λάδι
60. Απόρριξε =απέβαλλε  
61. Ανεβάσταγος=ανυπόμονος
62. Αράδα = σειρά.

Πανοραμική φωτογραφία από το Παλαιόκαστρο της Πύλου

63. Άρατος = άφαντος

64. Αρτήθηκα = έφαγα.

65. Αρίλογος: Ειδικό κόσκινο για δημητριακά, για τραχανά κλπ.

66. Αστράχα = αστράχα είναι το μέρος η εσοχή που σχηματίζει το τέλειωμα του τοίχου με τα       κεραμίδια απο μέσα στο σπίτι εκεί που ακουμπούν τα ξύλα της σκέπης.

67 . Ασκελιά = Το βήμα, «πήρε μεγάλη ασκελιά».

68. Αταρος ή άταλος = αδυναμος, που δεν πιάνουν τα χέρια του. 

69. Ατσάγγλιγος = ο απεριποίητος

70. Αφαλόκομα=  μαχαίρωμα, σφάξιμο (θα σε αφαλοκόψω= θα σε μαχαιρώσω, θα σε σφάξω)

71. Αφόρμησα = μολύνθηκα

72. Αχάραγο = αφώτιστο
73. Αψίω = τρώω χωρίς ψωμί

Β. 
74. Βακέτα = Χοντρό κατεργασμένο δέρμα. (Μανιάτικη λέξη)

75. Βαλμάς = ο εργάτης που χτύπαγε τα άλογα στο λιοτρίβι.

76. Βατεύω = κάνω sex με παρθένα 
77. Βαγένι = βαρέλι 

78. Βαγιολι = πανι για τρόφιμα
79. Βανιώνω = παχαίνω.

80. Βασιλίκι = Παιδικό παιχνίδι με κότσι αρνιού ή κατσικιού. (Μανιάτικη λέξη)

Μανιάτικος Πύργος

81. Βερεσιγέ = χωρίς πληρωμή
82. Βουή σας μαύρη = προσέξτε θα σας βρει μεγάλο κακό

83. Βρακοζώνι = ανδρικό εσώρουχ0 με πόδια
84. Βίκα = στάμνα.

85. Βικύ = πήλινο δοχείο για κρασί με στενό στόμιο.

86. Βιλάδα = η ζούρλια που κουβαλάει κάποιος

87. Βίτσα=Λεπτό κλαδί

88. Βατουριώνω, βατώνα= σύμπλεγμα από βάτα
89. Βιζιδάδι = έμπλαστρο
90. Βαβίζω = γαυγίζω ή φωνάζω
91. Βαρελίτσα=μικρό βαρελοειδές ξύλινο δοχείο.

92. Βολοκόπος = Αυτός που ακολουθούσε το ζευγολάτη και με την αξίνα του θρυμμάτιζε         
      το χώμα. (Μανιάτικη λέξη)

93. Bούζα= χοντρή γυναίκα

94. Βούλωσα = έσκασα από την ζέστη!

95. Βούτα = τη χρησιμοποιούμε για τα μεγάλα βαρέλια χτιστά συνήθως που είχαν στα            
      χτήματα για να γεμίζουν νερό για τις διάφορες αγροτικές εργασίες.

96. Βουτσί ή Βαένι = το βερέλι που έβαζαν το μούστο.

97. Βρουλέα = Πλατύγυρο καπέλο φτιαγμένο από χοντρό «πλεμάδι». (Περιοχή Μάνης).

Γ΄ 
  98. Γαστέρα = κοιλιά

  99. Γράνα = ) χαντάκι αποστράγγισης νερών  ή οριοθέτησης αγροτεμαχίων.

Η ευλογημένη ελιά, στους Μανιάτικους βράχους

100. Γερανίζω = Μελανιάζω, π.χ. "το σκασμένο γεράνισε στο κλάμα", "γεράνισε το μάτι μου
         από την πείνα" (από την περιοχή Κυπαρισσίας).

101. Γηστέρνα = Υπόγεια υδατοδεξανενή που γέμιζε με νερό βροχής. (Περιοχή Μάνης).
102. Γουρνοπούλα, = γουρουνόπουλα
 .      Γερούτσος = γεροντοπαλλήκαρο.

 103.Γεμενί = χρωματιστό μαντήλι του κεφαλιού

 104 Γιούρντες = είδος γυναικείου παλτώ χωρίς μανίκια

105 Γκαβαλίνα = η κοπριά των ζώων. Από εκεί πηγάζουν και οι χαρακτηρισμοί Γκάβαλος που 
        σημαίνει ότι κάποιος είναι σκατάς, βλάκας, όπως και το γκάβαλο που είναι η ακαθαρσία 
        της μύτης.

  106.Γκάνιαξα = κοράκιασα, δίψασα.

  107. (Γ)καρούτζος = Ο λαιμός π.χ. Θα σου κόψω τον (γ)καρούτζο (από την περιοχή
          Κυπαρισσίας)

  108. Γκοργκούνι= αστράγαλος

 109. Γκώνω= μπουχτίζω από το πολύ φαγητό – επέρχεται κορεσμός, έγκωσε από το πολύ
        φαγητό.

 110. Γιακου = οταν οι γιαγιές άκουγαν κάτι απίστευτο ή κάτι περίεργο.

 

Αγ. Δημήτριος Μάνης

 111. Γιάτρα = κοίτα ( για τήρα)                                                                                                     112. Γιγκλες= εξαρτημα του σαμαριού.

 113 Γιόμα = απογευμα.                                                                                                               






114. Γιούκος, τρακάδα = κουβέρτες και παπλώματα το ένα πάνω στο άλλο, που τα έβαζαν οι 
        νοικοκυρές πάνω στα μπαούλα.

115. Γιουρούκι = σκουντούφλης.

116 Γκόρτσα= άγρια αχλάδια,                                                                                                        
117 Γκριτζάλα = ειδικό ξύλο με δόντια.                                                                                            
118 Γκουργκούνι = αστράγαλος
119. Γλυφοσαγανάς = αυτός που γλείφει το πιάτο.

120. Γνέματα = νήματα

121. Γούπατο = η περιοχή που είναι χαμηλή (γούβα)

122. Γουστέρα = σαύρα

123 Γούτος = αρσενικό περιστέρι, αυτός που είναι διπλοσάγωνος όταν είναι μουτρωμένος.

124. Γράβαλο = Είδος τσουγκράνας που χρησιμοποιείται στον καθαρισμό της σταφίδας.

125. Γράδο = Οξυμετρητής κρασιού/μούστου.

126. Γρέκια = μαντριά

Δ΄ 
127. Δανά = Τώρα, αυτή τη στιγμή. (Περιοχή Μάνης).

Αγ. Νικόλαος Μάνης

128. Δανεικαριά: Όταν βοηθούσε ο ένας χωρικός τον άλλο στις δουλειές του χωραφιού, με σκοπό
        να βοηθηθεί και εκείνος μετά. π.χ. "κάνω δανεικαριά με τον τάδε".

129. Δεν κοτάς να τσίξεις = Δεν τολμάς να μιλήσεις

130. Δέμπλα = Ξύλινο ραβδί για ράβδισμα ελιών.

131. Δικόνες μου = ο δικός μου.

132. Δίκορος = αυτός που έχει δύο κλαδιά. Ο διχαλωτός. (Μανιάτικης προέλευσης).

133  Διπουτσοσε = έδεναν τα κατσίκια απο τα πόδια. (Μανιάτικη λέξη)

134. Δράλαπας = θυελλώδης άνεμος.

135. Δραπέτσι = πολύ ξυνό (το πορτοκάλι είναι δραπέτσι)

136. Δριστέλια = η νεροτριβή.                                                                                                           
137. Δώθενε = από εδώ

Ε΄ 

138. ‘Εγιουρναν = άλλαζαν δρόμο και σταματούσαν κάπου. (Μανιάτικη λέξη)

139. Ευτού = εκεί

140. Έκα = κάνε πιο πέρα
141. Εντο = νάτο

Ο ιστορικός Ναός του Αγ. Σπυρίδωνα Καρδαμύλης

142. Εντοσα = ξεπιάστηκα

143. Ερχόσαντε = Ερχόντουσαν
144. Εφτούνο = αυτό

145. Έχουτε = έχετε.

146. Έχω δικοσύνη = Είμαι συγγενής. (Μανιάτικης προέλευσης)

  Ζ΄

147. Ζάρκουλα = Η κουκούλα που έχουν τα παλτά. (Από τη Μάνη.

148. Ζεματάω = ρίχνω σε καυτό νερό.

149. Ζεμπερέκι = πετούγια πόρτας

150. Ζωστήρα = Ζώνη

151. Ζουλάπι = άγριο ζώο

Η                                                                                                                                                          152. Ήσαντε = Ήσαν, ήτανε                                                                                                                
153. Ήντουσαν= Ήσαν, ήτανε

 Θ΄ 

154. Θέλουτε = θέλετε.

Ι ΄

155. Ιδιάζω = Προετοιμασία νήματος για τον αργαλιό.

Κ΄ 
156. Κακάβι = το καζάνι που ζέσταιναν το νερό για να πλύνουν. Τη λέξη αυτή συνήθως τη
        συναντάμε στην περιοχή των Φιλιατρών.

157. Κακαβολίθι = τρεις πέτρες που τοποθετούσαν το καζάνι όταν πήγαιναν στη νεροτριβή.

Αγ. Ανάργυροι Νομιτσί

158. Καλύβω = καλύπτω.

159. Καλικούτσα = παίρνω κάποιον στην πλάτη….θα σε πάω καλικούτσα.

160. Καμούσι = Το τελευταίο κρασί (στα Μανιάτικα).

161. Καμώνομαι = σωπαίνω.

162. Καπισταλι = ξυλο στο στομα για ταζωα για να μην βυζένουν.

163. Καράγιαλης = Βορειοδυτικός άνεμος.

164. Καράκλα = Ορθάνοιχτα (Μανιάτικη φράση που αναφέρεται στα πορτοπαράθυρα)

165. Καραμουτζαχείλης= αυτός που έχει σαρκώδη χείλη,                                                                                                               166. Καριόλα = ξύλινο κρεβάτι

167. Καρκατζέλες = κοπριά κατσίκας.

168  Καρκάτζουλας = πολύ αδύνατος άνθρωπος.

169. Καρλαύτης = αυτός που έχει μεγάλα και πεταχτά αυτιά

170. Καρίτζαφλας = Ο λάρυγκας της κότας, κόκορα κλπ

171. Καρούτα= ξύλινη σκάφη ή ποτίστρα ζώων

172. Καταλιακού= μες τον ήλιο.

173. Καταλαχού= κατά τύχη.

174. Καταράχη = μικρό ύψωμα σε κτήμα.

175. Καστραπέτσια = αγγούρια.

176. Κατρούτσο = Δοχείο κρασιού σε ταβέρνες.

177. Κατσαβονιά, κατσαβονιάρης = η ζαβολιά, ο ζαβολιάρης.

178. Κατσιβέλα = Τσιγγάνα. (Η λέξη αυτή λέγεται στα χωριά γύρω από το Κοπανάκι).

179. Κατσίγαρος = Το λιόζουμο μετά τη διαλογή του λαδιού. (Μανιάτικη)

180. Κατσικώθηκε= αυτός/αυτή που καθεται και δεν φεύγει με τίποτα.

Ακτή φονέα Καρδαμύλη

181. κατσιμπούλα = μικρή πεταλούδα

182. Κατσιφάρα= καταχνιά, ομίχλη
183. Κατσούλα = γάτα

184. Κατσόνι = ένα ξύλινο εργαλείο σα μαγκούρα ή γκλίτσα που κατεβάζουν την κλάρα της ελιάς.
185. Καταπίτης ή καταπιώνα= οισοφάγος

186. Κατακεφαλιά =καρπαζιά.

187. Κάφυρος = Το ρουθούνι

188. Καψερός = ο καημένος.

189. Κείθενε = από ‘κει,

190. Κειώνω = τελειώνω, συμπληρώνω.

191. Κλαίει τα μυρενά = κλαίει και οδύρεται, κλαίει από την πολύ στενοχώρια.

192. Κλιτσινάρα = Το πίσω μέρος του γόνατου, η κλείδωση.
193. Κλ.ωνα = κλωστή

194. Κιόσα (τα) = Χρέη

195. Κιούπι = πήλινο,λαγήνι.

196. Κλωσσούδες = Οι κότες που κλωσάνε (επωάζουν) αυγά. (Μανιάτικη).
197. Κουτσούνα= κούκλα, το παιχνίδι
198. Κούκλα = καλαμπόκι

199. Kοκόσια = αμύγδαλο
200. Κολιάνιτσα = ευκοίλια.

201. Κολιάστρα = Το πρωτόγαλα του αιγοπρόβατου μετά τη γέννα )από την περιοχή
        Κυπαρισσίας).

202. Κολιτσάκια = ‘αγκιστρα στο σαμάρι.

Η Καρδαμύλη με το νησάκι της από ψηλά.

203. Κότσαλα = Τα ξερά τσαμπιά της σταφίδας χωρίς τις ρώγες.

204. Κουλούκι = το κουτάβι

205. Κουλουμπαράς = Κουμπαράς που μαζεύουμε χρήματα.
206. Κουτρούλι= σωρός χώματος,αυλάκι ντομάτας

207. Κουμούτσι = χοντρό κομμάτι ψωμιού 
208. Κουβενταρία = λογοδιάρρια.

209. Κουνενές = μωρό.

210. Κουνούκλα: το φυτό λαδανιά
211. Κόρυζα = αρρώστια πτηνών.

212. Κοτοκάθια = Εκεί που κούρνιαζαν οι κότες τη νύχτα. (στα Μανιάτικα).
213. Κρησάρα = λεπτό κόσκινο.

214. Κονταυγές = χαράματα

215. Κουτσουμπέλι = πιτσιρίκι
216. Κενώνω = σερβίρω- αδειάζω.
217. Κιβούρι = μνήμα

218. Κολετσίνες, Μποτσίκια = Η Κρεμμύδα που κρεμάμε την πρωτοχρονιά.

219. Κόρτσα = η τραγανή πέτσα απ την ψητή γουρουνοπούλα.

220. κόσα η (ουσιαστικό) [ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ :σλαβ. λ. kosa] είδος μεγάλου δρεπανιού με μακρύ
        στειλιάρι, που χρησιμεύει για το θερισμό του τριφυλλιού ή άλλων χόρτων τα οποία είναι
        κατάλληλα για ζωοτροφή, αλλιώς κοσιά

221. Κοτάω = τολμώ (Δεν κοτάω να μιλήσω = δεν τολμώ να μιλήσω)

212. Κόφα = μεγάλο καλάθι.
213. Κοφίνι =καλάθι.

214. Κόφτρα = μακρύ πριόνι με δύο λαβές που το χειρίζονται δύο άτομα. 
215. Κότσαλα = κοτσάνια    

216. Κουκουνιάζω = Όταν τα βόδια έτρεχαν εξαγριωμένα όταν τα τσίμπαγε η μύγα      
         κουκουνόμυγα.

Η Βοϊδοκοιλιά από το Παλαιόκαστρο της Πύλου

217. Κούμπλα = βρύση,
218. Κουργιαλοί = αυλάκι για φύτεμα ντομάτας.

219. Κουτουρού = τυχαία
220. Κοτσώνομαι = καμαρώνω

221. Κατσόνι = ξύλινο εργαλείο τραβήγματος κλαριού
222. Κοπελάτος = υπηρέτης

223. Κουλουπώνομαι =χώνομαι στα σκεπάσματα.

224. Κούρβουλο = αυτός που χτυπάει, κουτσαίνεται.

225. Κρεματζουλίζομαι= κρεμιέμαι.

226. Κυλίφι = μαξυλαροθήκη
227. Κωλοφωτιά = πυγολαμπίδα.5

Λ΄

228. Λαγκεύει (το μάτι μου) = Παίζει το μάτι μου (νευρικό), πετιάται.

229. Λαγκουνίζει = γυαλίζει (συνήθως λόγω λαδώματος)

230. Λαδούσα=Δοχείο για μεταφορά λαδιού.

231. Λακαω = φευγω μακρια γρηγορα,τρεχω

232. Λάκκος = αργαλειός.

233. Λαίμαργο = Κλαδί ελιάς που είναι κατακόρυφο για να τραβάει τους χυμούς και να καρπίζει
        τον επόμενο χρόνο.

Αγριεμένος Μεσσηνιακός κόλπος από τη Μάνη

234. Λάμια=Όμορφη γυναίκα.

235. Λατσιάρα = κατάβρεγμα λασπερό.

236. Λούρα = λουρί

237. Λαπάντε: Για λάδι, σημαίνει διάφανο (Και για τη θάλασσα μεταφορικά, όταν λέμε είναι η
        θάλασσα λάδι λαπάντε σημαίνει είναι ήρεμη και διάφανη)
238. Λάχανα = τα άγρια χόρτα των αγρών.

239. Λεγνεύτηκα = Έπαθα μεγάλο κακό. 
(στα Μανιάτικα).

240. Λέχουρδες = Αγριόσκορδα που μαγειρεύονται σαν τσιγαριστά χόρτα.
(Έτσι τα λένε στα χωριά γύρω από το Κοπανάκι).

241. Λιαδώματα = Κατσίκια

242. Λινάτσα = (Μεταφορική λέξη) Κατεργάρης, απατεώνας.

243. Ληνός = Πατητήρι σταφυλιών (από την περιοχή Κυπαρισσίας)

244. Λιόζουμο = Υγρό απόβλητο ελαιοτριβείων

245. Λιοκόκκι = Πυρήνας από επεξεργασία της ελιάς στο ελαιοτριβείο

246. Λιοπανάζω= δέρνω κάποιον τόσο πολύ που σέρνεται σαν λιόπανο (θα σε λιοπανιάσω)

247. Λουτσίζομαι = πλένομαι, βρέχομαι

248. Λοκάνικο = λουκάνικο.

249. Λιάστρα = απλωμένα κάτω.

250. Λιμπιά = τσιμεντένια υπαίθρια πλυντήρια.

251. Λόπια = Φασόλια ξερά.

252. Λουθουνάρι = ο καλόγερος, ο δοθήνας.

253. Λουμπούσια = το στέλεχος του καλαμποκιού.

254. Λουτριάζω τα βαρέλια = Πλύσιμο και καθάρισμα των βαρελιών από τη λάσπη.

Φαράγγι Ριντόμου. Η κοίτη του στη Σάντοβα

Μ΄

255. Μαθές = λοιπόν.

256. Μάκινα = Μηχανή κοσκινίσματος στεγνωμένης σταφίδας

257. Μαλαστούπα= σφουγγαρίστρα

258. Μαμούκαλα = τίποτε ( τι θα φάμε σήμερα ; μαμούκαλα (τίποτε)

259  Ματσούκι = κοντόχοντρο ραβδί 
260. Μάπα= λάχανο.

261. Μάπα = σφουγκαρίστρα

262. Μάπισμα = το σφουγκάρισμα.

263. Μάρα μου = Μάτια μου, αγάπη μου

264. Μαρτίνι = κατσίκι
265. Μαπίζω = σφουγκαρίζω.

266. ματσουλάω = μασάω

267. Με μερμελάει= με ενοχλεί

268. Με πήγε σούρσιμο, σούρτσι = είχα διάρροια.

269. Μελιγκόνια= μυρμίγκια,

270. Μέσκουλες = μούσμουλα

271. Μολόχα = γεράνι

272. Μαναστήρα=Η ευλογημένη

273. Μούργα =χοντρό κατακάθι λαδιού.

274. Μούρτζι = Αχνοφεγγιά

275. Μουστρίθηκες = Πασαλίφθηκες στο πρόσωπο.

Το κάστρο της Καλαμάτας

276. Μπαζουνιάζω= τρώω πολύ

277. Μπαρμπούτια=Αποκριάτικες στολές

278. Μπαρτουμια= τα δερματα που κρατάνε το Σαμαρι
279. Μπατανία= χοντρή κουβέρτα.

280. Μπερτσού= αναμαλλιασμένη,

281. Μπλεζενιές = τα καρπούζια. 
282. Μπουγέλος = κουβάς.

283. Μπορούτε = μπορείτε
284. Μπόσικα = χαλαρά.

285. Μπαζίνα την χρησιμοποιούν και μεταφορικά θέλοντας να πουν ότι κάτι είναι πολύ πηχτό
286. Μπάκα = κοιλιά.

287. Μπαμπουλώνομαι ή μπουμπουλώνομαι = φοράω πολλά ζεστά ρούχα

288. Μπούρδας = χοντρός

289. Μπουρνέλια = κορόμηλα
290. Μπουσουρντάνο = ντενεκές.
291. Μασιά = σιδερένιο όργανο για τα κάρβουνα.
292. Μπάκακας =βάτραχος.

293. Μπανιερό = μαγιό

294. Μπερντεδάκια = κουρτινάκια

295. Μπλαφούσκιασα = ζάρωσε, κρέμασε το πρόσωπό μου

296. Μπλαβιάζω, μπλαβινίζω = μελανιάζω.

297. Μπικιόνα = Τενεκές

298. Μπιντόνα = ντενεκές                                                                                                                

Πανοραμική Άποψη στην Παραλία της Μ. Μαντίνειας

 299. Μπότης= πήλινο δοχείο κρασιού.

300. Μπουζία = γουρούνια.

301. Μπορμπόλια = στα μπούνια, όταν παίρνουμε κάποιον στους ώμους μας.

312. Μπουκουβάλα = Γάλα με μπουκιές μαλακωτό ψωμί.  (Μανιάτικη λέξη)

303. Μπότσα = ειδικό δοχείο από ορείχαλκο που χωρούσε δύο οκάδες λάδι.

304. Μπουχίζω = καταβρέχω με νερό 

305. Μπράσκα=Βάτραχος ξηράς.

306. Μπρίσκαλα = τα άγουρα σύκα.

307. Μπροστέλα, μπροστοποδιά = ποδιά της νοικοκυράς.
308. Μαζόχτη = μαζεύτηκε- έφτασε 
309. Μπαζίνα = χυλός από καλαμποκάλετρο
310. Μου βγήκε η λασά = μου βγήκε η γλώσσα.

311. Μυθίες = Μικρά παραμυθάκια (στα Μανιάτικα).

312. Μώρα (με πλάκωσε η μώρα) = Η αίσθηση ότι δε μπορείς να κουνηθείς όταν ονειρεύεσαι ή
        όταν ξυπνάς (από παλιά δοξασία)Ν΄

313. Ναχρικά = κατσαρολικά.

Ηλιοβασίλεμα στην Κ. Βέργα με φόντο την ελιά 

314. Νέμα = Το νήμα, η κλωστή (στα Μανιάτικα).
315. Νίδι = ένα μικρό κομμάτι
316. Νταβάς = χάλκινο ταψί με καπάκι
317. Νάκα = φορητή κούνια μωρών που έβαζαν στην πλάτη τους οι αγρότισσες

318. Νόμου (μια δραχμή) = δώς μου μια δραχμή

319. Νταμαχιαρης = Αχόρταγος 
320. Ντενεκές στον ούρλο = ντενεκές στον κώλο του σκύλου ή γάτας.

321. Ντόνω = ξεμουδιάζω,

322. Ντελέγκα – Ντελέγκα = Γρήγορα – γρήγορα. (Μάνης λέξη)

323. Ντεληκατσώνης = αυτός που είναι ψηλός και λεπτός.

324. Ντορβάς = ταγάρι.

325. Ντουράκος = πέτρινο κάθισμα.

326. Ντρουμπούκι = καλαμένια κουβαρίστρα για χοντρές κλωστές.
Ξ΄ 
327. Ξάϊ = το δικαίωμα 10% που έπαιρνε ο μυλωνάς για το άλεσμα του σταριού.

328. Ξαχιούρης = Ο σκορποχέρης, ο σπάταλος. (Μανιάτικη λέξη)

329. Ξείκλωτος = ατιμέλητος

330. Ξεκάμπησε, = βγήκε από τον κάμπο, συνήθως τη χρησιμοποιούμε όταν έχει αργήσει
         κάποιος και επιτέλους τον βλέπουμε να έρχεται.

331. Ξεκορφαρίζω = ο ψηλός που ξεχωρίζει.

332. Ξεκοτσαλίζω = βγάζω τα κότσαλα (συνήθως με το γράβαλο)

Η εξωτική παραλία της Καλαμάτας

333. Ξελέμιασμα = σφάξιμο κόκορα.
334. Ξεσαγωνιάστηκα = αδυνάτισα πολύ.

335. Ξεσυνέρια = ζήλεια, καχυποψία 
336. Ξεκωλώνω = ξεριζώνω
337. Ξυλοκέρατα = χαρούπια.

338. Ξεμπατινιάστηκα = ξεπατώθηκα.

339. Ξεμπινιάστηκα = ξεμεσιάστικα

340. Ξεμποχιασμένο = Ξεχειλωμένο

341. Ξεσπίνισμα = η αφαίρεση του σπόρου του καλαμποκιού.
342. Ξεστερίζουμαι = δεν λαμβάνω υπ’ όψιν.

343. Ξετσάγκλισα = ξεμπέρδεψα (ξετσάγκλισε τα μαλλιά σου = ξεμπέρδεψε τα μαλλιά σου)

344. Ξυλοκατσούλα = Ξύλινη φάκα για ποντίκια (Μανιάτικη λέξη)

Ο΄
345. Οβριές: Είδος χόρτου-λαχανικού, οι τρυφερές κορυφές από το αρκουδόβατο 
(μοιάζει λίγο με κισσό ή και σπαράγγι)

346. Ολούθε = παντού
347. Ολοτρυπίριστος = γεμάτος τρύπες, αυτόν που έχουν τσιμπήσει πολλά κουνούπια.

348. Ορδινιά = Προετοιμασία (στα Μανιάτικα).

349. Ούλοι = Όλοι

Π΄
350. Παλιόπραμα = παλιάνθρωπος.

Συνεφιασμένος Μεσσηνιακός κόλπος

351. Πανιάρα = είδος εργαλείου σαν σφουγγαρίστρα, που καθάριζαν τις στάχτες απ τους
        φουρνους
352. Πάντα = μεριά, πλευρά, άκρη (κάνε στην πάντα)

353. Πάκια = πλευρά (στο ανθρώπινο σώμα)

354. Παράλυτε, (ρε) =  ο βλάκας, ο άχρηστος.
355. Παραγώνι = τζάκι

356. Παράφθαστο = αξεπέραστο
357. Παρδαλίζουν = λέγετε όταν οριμάζουν τα σταφύλια.

358. Πασαράς = σουρωτήρι (το σκεύος)
359. Πασπαλώ = ρίχνω άχνη ζάχαρη.

360. Πασταριά = η μια πάνω στην άλλη.

361. Πάστρεφτο = καθάριστο

362. Πατάκα = πατάτα.
363. Παταλιά = οριζόντια θέση τραυματία
364. Πατσαβούρα, πετσάφι = πρόχειρο πανί που χρησιμοποιείται κατά και μετά το φαγητό.

365. Πελεκάω = χτυπάω.

366. Πελενά = Τετράγωνο ύφασμα. Μέσα σ’ αυτήν δίπλωναν διάφορα πράγματα και την
        ζαλωνόντουσαν. (Μανιάτικη διάλεκτος)

367. Περικάλεση = συγκέντρωση γυναικών σε σπίτια για ομαδική εργασία.

368. Περονιάζω = Διαπερνώ, π.χ.με περόνιασε το κρύο (από την περιοχή Κυπαρισσίας)

369. Πετσάφι = μικρό πανί κουζίνας
370. Πετσί λουρί = χέσιμο,

371. Πηνιάτα = πήλινο δοχείο φαγητού.

372. Πίγκωσα = βούλωσε η μύτη μου
373. Πιλαλάω = τρέχω, 
374. Πιλάλα = τρέξιμο,

375. Πινακωτή = ξύλινη τάβλα που έβαζαν το ζυμάρι να φουσκώσει πριν το φουρνίσουν

Ο ιστορικός Βυζαντινός Ναός των Αγ. Αποστόλων
Καλαμάτας

376. Πινιάτα = μικρό πήλινο πιθάρι.

377. Πιτάκοι = Μικρά άσπρα σκουληκάκια που έπιανε το τυρί. (από την περιοχή της Μάνης)
378. Πιτάρι = μελισσοκέρι 
379. Πιοτούρα = κρασοκατάνυξη
380. Πέσε μου = πες μου, 
381. Πλακουτσά = πλακωτά.

382. Πλευρομετρώ= σπάω το κόκκαλα ( θα σε πλευρομετρήσω)

383. Πλέχτρες = Οι πλεξίδες των κρεμμυδιών.

384. Πολυβαρδία - πολυκοσμία

385. Πουντιάζω = ξεπαγιάζω
386. Πούντος = το μεγάλο δάχτυλο του χεριού,

387. Πράϊτα (τα) = τα πρόβατα
388. Προγκάω = διώχνω κάτι με φωνές, τον φοβίζω
389. Πούργι = μεγάλο και φαρδύ καλάθι φρούτων,

390. Πρασιές = Κοπάδια γουρουνιών, που έβοσκαν ελεύθερα στο βουνό.
391. Προσμπούκι = κολατσιό 
392. Προσφέρνω = παρομοιάζω με κάποιον άλλο
393. Προσώρας = προσωρινά.

394. Πρωιμιές = πρώιμα σπαρτά.

395. Πρωτολασία = Πρώτη βόσκηση χωραφιού. Πρωτονομή. (Μανιάτικης προέλευσης)

Ρ΄ 
396. Ρεντίκολο = ρεζίλι, γελοίο

ΥΠΑΠΑΝΤΗ: Μητροπολιτικός Ναός της Καλαμάτας

397. Ρέντος=Ράντισμα.

398. Ρέφουλο = Πνοή, φύσημα αγέρα. (Μανιάτικη φράση)

399. Ρεψοχέρης =αυτός που κρατάει κάτι και του πέφτει εύκολα.
400. Ροβολάω = κατεβαίνω τρέχοντας.

401. Ρογός = αποθηκευτικός χώρος του άχυρου στο κατώι του σπιτιού.

402. Ρόμπα = Ο ξεφτύλας, ρεζίλης ευτελής. (Η λέξη αυτή λέγεται πλέον σε όλη την Ελλάδα, 
        αλλά ξεκίνησε από τη Μεσσηνία) 

403. Ροί = σκεύος που βάζουμε το λάδι, λαδερό
404. Ρούγα = γειτονιά

405. Ρουκουνιάζω= τρώω πολύ και γρήγορα

406. Ρουκούλησε = κύλησε

407. Ρουπώνω = χορταίνω 

408. Ρουτα = πανινι/φτιαρι   Καθαριζαν το φουρνο ξυλοφουρνο 
409. Ριτσίδι = βράχηκα ως το κόκαλο.
410. Ρεντάω = ραντίζω.

Σ΄ 
411. Σαγάνι = πιάτο,

412. Σάϊσμα = Χοντρό ύφασμα πλεγμένο από μαλλί κατσίκας που το στρώνουν σαν χαλί και 
        παλιά το φόραγαν οι βοσκοί (η κάπα)

Πετροχώρι, παραλία αμμόλοφων

413. Σακάτου = εκεί κάτω,

414. Σακείθε = Αντε πήγαινε από εκεί.

415. Σαλάγημα = Κυνήγημα
416. Σαμαροπάϊδα = η λεπτή σανίδα στο πλάϊ του σαμαριού.

417. Σάμπως = Σάματις = Μήπως

418. Σαπάνου = εκεί επάνω.

419. Σαρίδια = σκουπίδια.

420. Σαρωματίνα = χορτάρινη σκούπα,
421. Σαρώνω = σκουπίζω, 
422. Σαρωματίνα = χορτάρινη πρόχειρη σκούπα

423. Σάψαλο = σάπιο.

424. Σβαρνάω = που σκοντάφτω ,πέφτω πάνω σε κάτι, κάτι τέτοιο τέλος πάντων.  .
425. Σβερκώνω = χτυπώ κάποιον στο σβέρκο.

426. σβώλος = μικροκαμωμένος.

427. Σβιλάδα = ζούρλια, τρέλλα.
428. Σγαρλίζω = σκαλίζω το χώμα  επιφανειακά όπως οι κότες.
429. Σγούφτω=σκύβω, 
430. Σγρουμπούλι = ογκίδιο στρογγυλό 
431. Σγουμπαίνω = καμπουριάζω, είμαι σκυφτός
432. Σειριά = σόϊ 
433. Σεργούνι = η ξεφτύλα.

434. Σιδερωστια = το σιδερένιο τρίγωνο του τζακιού

Hliobas;ilema sth Gi;aloba

435. Σίδωσε=νύχτωσε

436. Σιρίτια = κορδόνια

437. Σίχλος = κουβάς

438. Σκάλος = σκάλισμα
439. Σκαρίζω = βγαίνω, προβάλω από κάπου
440. Σκατοψύχια = κατάρες.

441. Σκαβούτα = χελώνα
442. Σκαφίδα = η σκάφη που έπλεναν τα ρούχα.
443. Σκαφίδι = η σκάφη που ζύμωναν το ψωμί.
444. Σαπέρα = πήγαινε πέρα, 
445. Σκαπέτησα = έφτασα ή έφυγα,

446. Σκεύομαι = σκέπτομαι 
447. Σκουληκαντέρα = γλίτσα. 

448. Σκουτέλα= κούπα
449. Σκιάχτηκα = τρόμαξα,

450. Σκουτέλα = φλυτζάνα
451. Σουβή=συμφορά,

452. Σκατογένης = διάβολος
453. Σκορδοστούμπι = γουδί, 
454. Σκουράντζος= ρέγγα, 

Κάστρο Μεθώνης  (Μπούρτζι)

455. Σκούζω = φωνάζω, 

456. Σκουτέλα= κούπα

457. Σμερδάκια = κακοποιά δαιμόνια.
458. Σοροβλιάστηκε = έπεσε 
459. Σούγελο = υδροροή
460. Σούδα = στενό δρομάκι, 
461. Σουράω= σφυρίζω,

462. Σούρσιμο = διαροια.
463. Σπάρτο = κατσαφάνα
464. Σταθιμός= σταθμός,
465. Σπερνά = κόλυβα, 
466. Σποράκλα, με σπόρισε = διάρροια.

467. Στιβάλια = Ψηλά παπούτσια που έκλειναν από το μέσα μέρος του ποδιού με φερμουάρ.

468. Στοιχερό = χοντρό ξύλο με διχάλα στο πάνω μέρος που έδεναν τα άλογα στο κέντρο του 
        αλωνιού.
469. Στρατόνι = πεζούλα
470. Στράφι = άδικα (πήγε στράφι)
471. Στρεκλάω = βαδίζω δεξιά αριστερά, σκοντάφτω

472. Στρινιάζω = στραβομουτσουνιάζω.

473. Στρογγός = ο γιούκος,= η ντάνα με τα ρούχα.
474. Στροφιάζομαι = πέφτω για ύπνο

475. Συγγενικό (που να σεβρει συγγενικό) = που να σε βρει κακό.
476. Συφουλιάζομαι = σκεπάζομαι, 
477. Συμπράκαλα = διάφορα είδη οικιακής ή ατομικής χρήσης.

478. Συμπούπουλο = θα καεί ολόκληρο

479. Συνεμπάζω = μαζεύω, γυρίζω

Φοινικούντα Παραλία

480. Συννεφόκαμα= μουντός καιρός συννεφιασμένος 

481. Στάσεις = βραγιές που φυτεύουν πχ σκόρδα

482. Σκούρκος =χρυσόμυγα.
483. Σιγουρεύω = κρύβω,

484. Στεγνώξω = στεγνώσω.

485. Συγκαρτσαλοι = περπατούσαμε όλοι μαζί, οι φίλοι, οι συγγενείς, το σόι

486. Σύχλο = κουβάς 
487. Σφαρδάκλι = βάτραχος.

488. Σφέλαχτρο: Φυτό όπως το σκίντο.

489. Σφελίδα = Στενόμακρο κομμάτι κυρίως σκληρού τυριού. (στα Μανιάτικα)
490. Σώνει = φτάνει.

491. Σώστο = πιάστο

492. Σωμάρα = Όταν μειώνονται οι δυνάμεις μας.

Τ΄ 
493. Τάσι ή τασάκι= σταχτοδοχείο, 
494. Τανιέμαι = σφίγκομαι,

495. Ταπίστωμα = ανάποδα

495. Ταχειά = αύριο, 

Το θαύμα της φύσης, το Πολυλίμνιο
κοσμεί τη Μεσσηνία.

497. Τέτζερης = κατσαρόλα,
498. Τέντα = ανοιχτά, διάπλατα,

499. Τηλώθηκα = χόρτασα
500. Τίκλα = Πλάκα από σχιστόλιθο για ψήσιμο πίτας. (Μανιάτικη λέξη)

501. Τι λογό = τι είδος, 

502. Τζάρα= Μεγάλο πήλινο αγγείο για βρόχινο νερό ή λάδι.
503. Τηράου=βλέπω,

504. Τούμπησα = έπεσα επάνω, κουτούλησα
505. Τουρλώνω = φουσκώνω,

506. Τουρνόκολα = ανάποδα
507. Τουρνοκολιάστηκε = έπεσε άγαρμπα
508. Τράβα= καδρόνι στέγης,

509. Τραγατσούλα ή Δραγατσούλα= Καλύβα από ξύλα και φτέρη.

510. Τράφος = Τείχος που χωρίζει δύο ανισόπεδα λαχίδια χωραφιού (Μανιάτικη διάλεκτος)

511. Τριφτάδια = είδος ζυμαρικών που έφτιαχναν οι νοικοκυρές. 

512. Τριχιά = σκοινί
513. Τρόκανι = κουδούνι αιγοπροβάτων 

514. Τσαγανά – τσαγανά = Σιγά – σιγά αθόρυβα. «Ήρτες τσαγανά – τσαγανά». (Μανιάτικα)
515. Τσακάω (ου) = τσακίζω

Βοϊδοκοιλιά

516. Τσαλάχατα = φωνάζουν το πρόβατα
517. Τσαλίμια, τσαλιμάκια = νάζια
518. Τσαντίλα = ύφασμα που πήζουν το τυρί.

519. Τσάπια (τα) = Οι κακές συνήθειες

520. Τσαούσα = γυναίκα που δεν ανέχεται και πολλά πολλά

521. Τσαφάρι = κνήμη του ποδιού,

522. τσεράνα = δύστυχη

523. Τσιγαρολάχανα = μυρωδικά χόρτα, 
524. Τσικάου = τσουγκρίζω.

525. Τσοκανάω = κόβω, πετσοκόβω.
526. Τσότρα= δοχείο κρασιού,

527. Τσουλάγρα = πιτσιλιά
528. Τσουτσουρώνω = αγριεύω
529. Τσεμπερέκι ή ζεμπερέκι= πόμολο ή σύρτης πόρτας, 
530. Τσουμπλέκια= κουζινικά σκεύη, 
531. Τσουράπι= κάλτσα, 

Μαρίνα Πύλου

532. Τσιγκλάω = προτρέπω, 
533. Τσεμπέρι ή τσεμπέρα = Γυναικείο μαντήλι.

Φ΄  
534. Φακλάνα= κακόφημη γυναίκα (πουτάνα).
535. Φαγανιάρης = λαίμαργος 
536. Φελί = ένα κομμάτι παστού βακαλάου

537. Φιλιατρό = Το χείλος του πηγαδιού

538. Φινωμένο φρούτο = το φρούτο που είναι στεγνό, χωρίς πολλούς χυμούς.

539. Φιότσος = βαφτηστήρι


540. Φκτίκια = βαφτιστικά ρούχα
541. Φλέσουρα = μικρά σκουπιδάκια από ξύλα.

542. Φλέτσουρα = Οι φλοίδες από τα λουβία (κάψες) των ψυχανθών. (Μανιάτικη λέξη)
543. Φλομώνω = ζαλίζω.

544. Φλουμπέτες = Οι καντήλες με υγρό

545. Φλύχτρες = σπυράκια

546. Φόλος = Το αυγό που έβαζαν οι νοικοκυρές, εκεί όπου γεννούσαν οι κότες τα αυγά, σαν
        οδηγό.

547. Φορτσάτο = λεπτή τριχιά.

548. Φορτσέρι = μπαούλο
549. Φούγα = οργή.

550. Φούλης = Αδελφούλης

551. Φουντουλώνει (το φουντούλωσα) = φουντώνει
552. Φουρφουράω = θορυβώ.

553. Φουστεκιαζω = δένω το μπρος με το πίσω πόδι ζώου με τριχιά για να μην τρέχει

Πολυλίμνιο

554. Φούφουτος = ο ανύπαρκτος
555. Φρύξες = ψωμί προηγούμενης ημέρας που το ψήνουν στο φούρνο

556. Φτενός = λεπτός.
557. Φτούνος = αυτός.

Χ.

558. Χαήλωσα = χάζεψα, έμεινα με το στόμα ανοιχτό και αφηρημένο ύφος.

559. χανταβουλιάζομαι= χάνομαι,  είναι για τα λιόπανα= είναι πολύ μεθυσμένος!!! 

560. Χάμου = κάτω.

561. Χαμούρι = το σπάσιμο του ελαιόκαρπου και μετατροπή του σε πολτό.
562. Χαρανί = μεγάλο χάλκινο καζάνι, 

563. χαράρι = δυκτιωτό πλέγμα, για τη μεταφορά άχυρου/σανού.

564. Χανταβουλιάστηκα ή σωρώθηκα = Έπεσα κάτω (χανταβούλης: διάβολος, δαίμονας)

565. Χαντρολέμι = κολιέ, 
566. Χαλαστάρι = πέτρα
567. Χαβάνι = σιδερένιο γουδί.

568. Χαράκι = η αφαίρεση κομματιού από το φλοιό στον κορμό του κλήματος.

569. Χαρανιάστρες = Εκεί που έβραζαν τα λούπινα. Οι λιάστρες. (Μανιάτικη διάλεκτος)

570. Χαράργια = για μεταφορά του άχυρου.

Η Κυπαρισσία

571. Χαρμπί = Είναι ένα είδος μικρού ξίφους.
572. Χαρχαλεύω = ψάχνω

573. Χαμοκέλα = η παράγκα, το παλιό μισοχαλασμένο σπίτι. 
574. Χάφτω = καταπίνω λαίμαργα, ξεγιελιέμαι.

575. χεσαμόλι = φαγητό άθλιας ποιότητας (από το χέσαμε όλοι)

576. Χιούρος = Το αρσενικό γρούνι. Ο κάπρος. (Μανιάτικη)
577. Χόβολη = στάχτη.
578. Χουνέρι = πάθημα.

579. Χούνι = το φαράγγι
580. Χορήγι = ασβέστης.

Η Κυπαρισία από το Κάστρο

581. Χουγιάζω = βρίζω.

582. Χόχλος ή χούχλος = Όταν αρχίζει να βράζει πχ ένα φαγητό.

583. Χρίζω = αλείφω. 
584. Χρονιάρα = η ημέρα που είναι αργία, καθώς και οι μεγάλες γιορτές

Ψ.
585. Ψηλαριδα=γυναικα με ψηλα ποδια.

586. Ψικαστήρα=Δοχείο για ψεκασμό-ράντισμα

587. ψες = χθές.        

Η Νέδα, το ποτάμι της Μεσσηνίας 

                   

Ω.

588. Ωρέ = Ρε