«ΜΑΡΤΗΣ» (1/3) - Πανελλήνιο έθιμο της πρωτομαρτιάς

Είναι η συνήθεια να δένουν οι μητέρες στο χέρι ή στο πόδι των παιδιών 

τον λεγόμενο «Μάρτη», κορδόνι από λευκό και κόκκινο νήμα, για να τα προφυλάξουν 
από τις ακτίνες του μαρτιάτικου ήλιου, οι οποίες θεωρούνται πολύ επικίνδυνες. 
Για ν’ αποτρέψουν την επίδραση του ήλιου έδεναν στον καρπό του χεριού 
ή και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού τον «μάρτη», δηλαδή μια λινή κλωστή, άσπρη 
και κόκκινη ή και χρυσή, στριμμένη, αφού πριν την κρέμαγαν σε κλώνους τριανταφυλλιάς και την εκθέσουν τη νύχτα στα άστρα. 

Τον «μάρτη» τον φορούσαν ως την Ανάσταση. 
Τότε τον έβγαζαν και τον έδεναν στην τριανταφυλλιά, για να πάρουν το χρώμα της. 
Αλλού τα παιδιά κρατούν τον «μάρτη» μέχρι να πρωτοδούν χελιδόνι ή πελαργό. 

Το δεύτερο κακό που ο λαός φοβάται, τις τρεις πρώτες, τις τρεις μεσαίες και 
τις τρεις τελευταίες ή τις δέκα-δώδεκα πρώτες μέρες του Μαρτίου, είναι οι Δρίμες, 
όντα δαιμονικά, που κάνουν κακό στα ξύλα, ρούχα και σώματα. 
Όσα πανιά πλυθούν τότε, λιώνουν, όσα ξύλα κοπούν, σαπίζουν. 
Γι’ αυτό ή αποφεύγουν ολότελα να πλύνουν τις μέρες αυτές ρούχα ή, αν πλύνουν, 
ρίχνουν στο νερό πέταλο, γιατί το σίδερο, όπως πιστεύουν, είναι γιατρικό, αποτρέπει δηλαδή τα δαιμόνια. 
Επίσης δε λούζονται, δεν κόβουν ξύλα και αποφεύγουν και άλλες εργασίες.



«ΧΕΛΙΔΟΝΙΣΜΑ» (1/3). 

*Πρωτομαρτιάτικο έθιμο της Β. Ελλάδας & των νησιών του Αιγαίου. 
Ένα μελωδικό καλωσόρισμα της Άνοιξης με ειδικά τραγούδια που λέγουν τα παιδιά γυρίζοντας απόσπίτι σε σπίτι κρατώντας στεφάνι λουλουδιών ή ένα κλαδί από κισσό 
& ομοίωμα χελιδονιού, που έχει ένα «μαγικό χαρακτήρα»:
Χελιδόνα έρχεται, από Μαύρη θάλασσα.
Θάλασσα επέρασε. Έκατσε και λάλησε…
Μάρτης μας ήρθε, τα λουλούδια ανθίζουν,
Όξω ψύλλοι και κοριοί, μέσα υγεία και χαρά…

*Στην περιοχή του Πύργου Ηλείας τραγούδαγαν:
χελιδονάκι πέταξε, ήβρε κήπον κι έκατσε,
και γλυκοκελάηδησε, Μάρτη, Μάρτη μου καλέ.
Μάρτη, Μάρτη μου καλέ και Απρίλη θαυμαστέ,
τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν.


Τα παιδιά, με το τραγούδι τους, επικαλούνται τα αληθινά χελιδόνια, να έρθουν 
στον τόπο τους και μαζί μ’ αυτά η άνοιξη. 
Η νοικοκυρά παίρνει λίγα φύλλα κισσού 
από το καλάθι της χελιδόνας, τα τοποθετεί στο κοτέτσι, για να γεννούν 
πολλά αυγά οι κότες, και δίνει ένα ή δυο αυγά στα παιδιά που ξεκινούν 
για άλλο σπίτι. Όπως είναι γνωστό, ο βαθυπράσινος κισσός είναι σύμβολο 
της αειθαλούς βλαστήσεως και θεωρείται μέσο ικανό να μεταδώσει 
τη θαλερότητα και τη γονιμότητα στις όρνιθες και τα άλλα ζώα.


Έπαιρναν για αμοιβή γλυκίσματα και χρήματα, κάτι ανάλογο με την αμοιβή 
από τα κάλαντα, δίνοντας ευχές για ευημερία και ευγονία. 
*Πρόκειται για έθιμο που κατάγεται από την αρχαιότητα, όπως αποδεικνύει 
το «χελιδόνισμα», δηλαδή το τραγούδι της χελιδόνας, που μας παρέδωσε 
ο Αθήναιος γύρω στα 200μ.Χ., αλλά ανάγεται σε πολύ παλιότερα χρόνια. 
Η ομοιότητα του τραγουδιού με το σημερινό όχι μόνο εννοιολογική αλλά 
εν μέρει λεκτική, είναι ολοφάνερη...

Πάνος Βαξεβάνης

 η φωτό και οι πληροφορίες από : 
https://www.facebook.com/1.FWTO.MNHMES.PARADOSH/photos

*και.... Πάνος Βαξεβάνης