Σελίδες

Δευτέρα 17 Απριλίου 2017

...αρχαιοελληνική διατροφή

Μικρή διαδρομή στην αρχαιοελληνική διατροφή

Για τις τροφές και τις διατροφικές συνήθειες των Αρχαίων Ελλήνων, 
αντλούμε πληροφορίες από διαφορετικές πηγές, ανάλογα με την εκάστοτε εποχή. 
Ειδικά, για τις πρώτες χιλιετίες, σημαντική θεωρείται η συμβολή της αρχαιολογίας.
 Έτσι, από πινακίδες της Πύλου και της Κνωσού, πληροφορούμαστε για τη διατροφή 
των Μυκηναίων και των Μινωιτών.
Για τη Γεωμετρική εποχή (1100-800 π.Χ.) χρησιμοποιούνται τα έπη του Ομήρου ενώ 
για την Κλασική εποχή η σπουδαιότερη πηγή είναι η αρχαία ελληνική γραμματεία, 
όπως οι κωμωδίες του Αριστοφάνη και τα έργα του Αθήναιου. 
Αμετάβλητη πάντως παρέμενε η πεποίθηση πως δεν πρέπει να τρώει κανείς μόνος του, καθώς αυτό, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Πλούταρχος, 
«δεν σημαίνει πως γευμάτισε, αλλά γέμισε το στομάχι του σαν τα ζώα». 
Τις διατροφικές συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων χαρακτήριζε η λιτότητα. 
Θεμέλιό τους ήταν η λεγόμενη «μεσογειακή τριάδα» : σιτάρι, λάδι και κρασί.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην Ελληνική Μυθολογία έχει η ιστορία που λέει ότι ο Ήφαιστος δημιούργησε ένα εργαλείο πoυ έφτιαχνε κορδόνια από ζύμη (ζυμαρικά). 
Η λέξη μακαρόνια μπορεί να προέρχεται από τη λέξη "μακαρία". 
Είναι γνωστό πως οι Έλληνες ετοίμαζαν αποξηραμένα σκευάσματα από αλεύρι 
που άφηναν μαζί με λάδι και κρασί στο τάφο των νεκρών (των μακάρων).
Η πρώτη αναφορά στην ύπαρξη των ζυμαρικών χρονολογείται γύρω στο 1000 π.χ., 
στην αρχαία Ελλάδα, όπου η λέξη "λάγανον" περιέγραφε μία φαρδιά πλακωτή ζύμη 
από νερό και αλεύρι, την οποία έκοβαν σε λωρίδες. 
Η ζύμη αυτή μεταφέρθηκε και στην Ιταλία από τους πρώτους Έλληνες έποικους 
γύρω στον 8ο αιώνα π.χ., και μετονομάστηκε σε "laganum" στα λατινικά, 
τα σημερινά Λαζάνια! 
Το γεγονός πιστοποιείται από Λατίνους συγγραφείς όπως ο Κικέρων, ο Οράτιος 
και από τον περίφημο καλοφαγά Απίκιο, ο οποίος στην πρώτη ίσως συμπληρωμένη μαγειρική στην ιστορία περιγράφει αυτοκρατορικά γεύματα με "laganum".
Για τους αρχαίους Έλληνες τα γεύματα της ημέρας ήταν τρία στον αριθμό. 
Το πρώτο από αυτά (ακρατισμός) περιείχε κριθαρένιο ψωμί βουτηγμένο σε 
κρασί (ἄκρατος), συνοδευόμενο από σύκα ή ελιές. 
Το δεύτερο (ἄριστον) λάμβανε χώρα το μεσημέρι ή νωρίς το απόγευμα. 
Το τρίτο (δεῖπνον), το οποίο ήταν και το σημαντικότερο της ημέρας, καταναλωνόταν 
αφού η νύχτα είχε πλέον πέσει. 
Σε αυτά μπορεί να προστεθεί ένα επιπλέον ελαφρύ γεύμα (ἑσπέρισμα) αργά 
το απόγευμα. Τέλος το ἀριστόδειπνον ήταν ένα κανονικό γεύμα που μπορούσε 
να σερβιριστεί αργά το απόγευμα στη θέση του δείπνου. 
Φαίνεται πως, στις περισσότερες περιστάσεις, οι γυναίκες γευμάτιζαν χωριστά 
από τους άνδρες.
Εάν το μέγεθος του σπιτιού το καθιστούσε αδύνατο, οι άνδρες κάθονταν 
στο τραπέζι πρώτοι, με τις γυναίκες να τους ακολουθούν μόνο αφού οι τελευταίοι 
είχαν ολοκληρώσει το γεύμα τους. Ρόλο υπηρετών διατηρούσαν οι δούλοι. 
Στις φτωχές οικογένειες, σύμφωνα με το φιλόσοφο Αριστοτέλη, τις υπηρεσίες τους προσέφεραν οι γυναίκες και τα παιδιά, καλύπτοντας την απουσία δούλων.
Για τους πλουσίους τα γεύματα ήταν αρχοντικά. Στα γλέντια έτρωγαν κυρίως κρέας μαγειρεμένο στη σχάρα, σε σούβλες ή σε λέβητες (κατσαρόλες). 
Ο απλός λαός περιοριζόταν σε προϊόντα από σιτάρι και κριθάρι όπως χυλοί, 
κουρκούτια, ψωμί και άλλα. Σίγουρα σε όλες τις τάξεις χρησιμοποιούσαν στα 
γεύματα λαχανικά, τυριά και φρούτα της εποχής. 
Στην ελληνική αρχαιότητα εκτός από το καθημερινό δείπνο (βραδυνό γεύμα) υπήρχε 
και το γεύμα με φίλους ή γνωστούς που ονομάζονταν "συμπόσιο" ή "εστίαση". 
Περιελάμβανε δύο στάδια: το πρώτο ήταν αφιερωμένο στο φαγητό, ενώ το δεύτερο 
στην κατανάλωση ποτού και ξεκινούσε με σπονδή, τις περισσότερες φορές προς 
τιμή του Διονύσου. 
Εντελώς απαγορευμένο στις γυναίκες, με εξαίρεση τις χορεύτριες και τις εταίρες, 
το συμπόσιο ήταν ένα σημαντικό μέσο κοινωνικοποίησης στην Αρχαία Ελλάδα.
~
Το μέλι ήταν ευρέως διαδεδομένο στην αρχαία ελληνική μαγειρική. 
Η τάση κατά την εποχή αυτή ήταν τα γλυκά και γλυκόξινα φαγητά. 
Όσον αφορά το θυμάρι, πίστευαν πως ένα από τα καλύτερα φυτρώνει στον Υμηττό. 
Η μαστίχα. Οι πρώτες αναφορές γύρω από το μαστιχόδενδρο και τη μαστίχα Χίου εντοπίζονται στην αρχαιότητα και προέρχονται από τον Ηρόδοτο (484-420 π.Χ.), 
ο οποίος αναφέρει χαρακτηριστικά ότι στην αρχαία Ελλάδα μασούσαν το 
αποξηραμένο ρητινώδες υγρό που ρέει από το φλοιό του μαστιχόδενδρου.
Σε ιατρικά κείμενα της ύστερης αρχαιότητας συναντάται πληθώρα ιατρικών συνταγών, 
με κύριο συστατικό τη μαστίχα, την οποία θεωρούσαν ευεργετική για την υγεία και 
της απέδιδαν πολλές ιδιότητες. Στην αρχαιότητα, Έλληνες και Λατίνοι ιατροί, 
ανάμεσα τους ο Ιπποκράτης, ο Γαληνός και ο Διοσκουρίδης, ανακαλύπτουν τις φαρμακευτικές ιδιότητες της μαστίχας που την ονόμαζαν «σχινική ρητίνη». 
Ο Διοσκουρίδης (1ος αι. μ. Χ.) πατέρας της φαρμακολογίας, ιατρός και βοτανολόγος αναφέρεται και στο μαστιχέλαιο (olium soavissimum) που παρασκευαζόταν από 
τη μαστίχα Χίου και επισημαίνει τη χρήση του στις παθήσεις της μήτρας, ως ήπιο, θερμαντικό, στυπτικό και μαλακτικό. 
Έχει καταγραφεί ως η πρώτη φυσική τσίκλα του αρχαίου κόσμου , 
που χρησιμοποιούνταν για τον καθαρισμό των δοντιών και την φρεσκάδα 
της αναπνοής. Την χρησιμοποιούσαν ακόμη στην κοσμετολογία για καθαρισμό 
του προσώπου και του σώματος. 
Θεωρείτο ιδανική, προκειμένου να απαλλαγεί κάποιος από πόνους στο στομάχι, 
από εμέτους , ανορεξία και κοιλιακές ενοχλήσεις. 
Η μαστίχα χρησιμοποιούνταν ως πανάκεια!
Στην κατανάλωσή της κατέφευγαν όσοι δοκιμάζονταν από κάθε είδους πόνο, ενώ 
τη χρησιμοποιούσαν και σε περιπτώσεις που δεν είχε εντοπισθεί η αιτία του κακού. 
Η ακριβής σύνθεση της μαστίχας Χίου πάντως, δεν είναι ακόμη γνωστή. 
Μιά εξαιρετική ποικιλία από θεραπευτικά και αρωματικά συστατικά απαντώνται 
στη μοναδική αυτή ρητίνη. 
Στη σύγχρονη εποχή, η επιστήμη έρχεται να επιβεβαιώσει και να τεκμηριώσει 
τις ευεργετικές δράσεις της Μαστίχας Χίου. Αποδεικνύεται πλέον ότι έχει 
ευεργετική δράση κατά των παθήσεων του πεπτικού συστήματος, συμβάλλει 
στη στοματική υγιεινή, παρουσιάζει σημαντική αντιμικροβιακή και 
αντιφλεγμονώδη δράση, αποτελεί φυσικό αντιοξειδωτικό, ενώ παράλληλα 
συμβάλλει στην επούλωση των τραυμάτων και την ανάπλαση της επιδερμίδας.
Μέχρι και σήμερα, η μαστίχα χρησιμοποιείται επιπλέον στην αρωματοποιεία, 
στην ποτοποιεία, στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική.

...με ενδιαφέρουσες πληροφορίες και από
http://www.tovima.gr/cul
http://www.authorway.com/enathi

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου