...στην περιοχή Ντάγλα στο Μαρκόπουλο

Στην έξοδο του Μαρκόπουλου, αριστερά της λεωφόρου που οδηγεί στο Σούνιο, 

μέσα στα όρια του αρχαιολογικού χώρου της Μερέντας βρίσκεται

ομάδα μνημείων που χρονολογούνται από τα χρόνια της ύστερης αρχαιότητας 

μέχρι τους υστεροβυζαντινούς χρόνους. 

Πρόκειται για την περιοχή στην οποία υψώνεται ο λόφος Δάγλα και όπου 

στην αρχαιότητα εκτεινόταν ο αρχαίος δήμος Αγνούντος. 

Ανάμεσα σε ερείπια ναών, δυτικά του Φράγκικου Πύργου που υψώνεται 

στην κορυφή του λόφου, διατηρείται ακέραιος ο ναός του Ταξιάρχη.

Η εκκλησία έχει τον τύπο ελεύθερου σταυρού και σήμερα φέρει προσθήκες 

στη δυτική πλευρά και ασβεστώματα στις όψεις που καλύπτουν την αρχική 

τοιχοποιία της.

Οι τοιχογραφίες του Ταξιάρχη που χρονολογούνται στα τέλη του 13ου αι. 

διατηρούνται κυρίως στο Ιερό και στον τρούλο. 

Στην αψίδα εικονίζεται η Θεοτόκος όρθια με τον Χριστό μπροστά στο στήθος της (Κυριώτισσα). Τη συνοδεύουν δύο άγγελοι σε προσκύνηση, ενώ στην κατώτερη 

ζώνη απεικονίζονται τέσσερις ιεράρχες. 

Στον τρούλο δεσπόζει η μορφή του Παντοκράτορα, ενώ στο τύμπανο του τρούλου εικονίζονται προφήτες και άγιοι ανά ζεύγη. Η παρουσία αγίων στον τρούλο, 

και μάλιστα ιαματικών (Άγιοι Ανάργυροι, Άγιος Παντελεήμων, 

Αγία Θεοδότη-η μητέρα των Αγίων Αναργύρων), αποτελεί όχι μόνον επιβίωση 

παλαιάς παράδοσης, αλλά και ένδειξη για το ότι ο άγνωστος κτήτορας του ναού 

ίσως είχε αρχικά αφιερώσει την εκκλησία στη μνήμη τους. 

Οι τοιχογραφίες αποδίδονται σε δύο ομάδες ζωγράφων, πράγμα σύνηθες 

στις εκκλησίες της Αττικής της ίδιας εποχής. 

Μπορεί να ενταχθούν στην τρίτη και κάπως επαρχιακή τάση (υπάρχουν άλλες δύο κυρίαρχες τεχνοτροπικές τάσεις στην Αττική της εποχής), στην οποίαν οι ζωγράφοι αποδίδουν με απλά ζωγραφικά μέσα πρόσωπα εκφραστικά με ψυχική ένταση.

Στην ομάδα των μνημείων του λόφου, βρίσκονται ακόμα: ερείπια ναού γνωστού 

ως Άγιος Κωνσταντίνος στα βόρεια του Ταξιάρχη, ενώ στην άκρη του λόφου σώζεται 

πύργος της εποχής της Φραγκοκρατίας, στα ανατολικά του οποίου υπάρχουν ερείπια ανώνυμου ναού. 

Στις νότιες υπώρειες του λόφου και σε γειτνίαση με τον Φράγκικο Πύργο βρίσκονται 

τα ερείπια της παλαιοχριστιανικής βασιλικής του Αγίου Αιμιλιανού, με διαπιστωμένες τέσσερις οικοδομικές φάσεις.

Βιβλιογραφία: 

Μπούρας Χαρ., Η ελλαδική ναοδομία κατά τον 12ο αιώνα, Αθήνα 2002, 

σ. 337, 

Μπούρας Χαρ.-Καλογεροπούλου Αθηνά-Ανδρεάδη Ρένα, 

Εκκλησίες της Αττικής, Αθήνα 1969, σ.156-158, πίνaκας. XVIII, Ασπρά-Βαρδαβάκη Α., 

Οι βυζαντινές τοιχογραφίες του Ταξιάρχη στο Μαρκόπουλο της Αττικής, Δ.Χ.Α.Ε. περ. Δ΄, 8, 

1975-76, σ. 199-229, 

Bouras C.-Kaloyeropoulou A.-Andreadi R., Churches of Attica, Athens 1970, p.156-157, 

plan XVIII, photos no:144-156.

Καλλιτεχνικές τάσεις στην Αττική: 

Οι τάσεις που κυριαρχούν στην Αττική του 13ου αιώνα είναι: η πρώτη και αριστοκρατικότερη που εκπροσωπείται από τις τοιχογραφίες του ναού 

του Αγίου Γεωργίου στον Ωρωπό, η δεύτερη που εκπροσωπείται από 

τις τοιχογραφίες της Σπηλιάς Πεντέλης και χαρακτηρίζεται από την προσκόλληση 

στα καλλιτεχνικά πρότυπα των Κομνηνών, ενώ η τρίτη και λαϊκότερη εκπροσωπείται 

κυρίως από τις τοιχογραφίες του Ταξιάρχη Δάγλα. 

Πρόκειται για την ίδια επαρχιακή τέχνη η οποία, εντελώς συμβατικά αποκαλείται μοναστική και ήταν κοινή γλώσσα γύρω στον 11ο αιώνα, ενώ δεν έπαυσε να υπάρχει 

και μετά το τέλος του 12ου στην Ελλάδα και τα νησιά, όπως και στην Ιταλία.

Ασπρά-Βαρδαράκη Α., Οι βυζαντινές τοιχογραφίες του Ταξιάρχη στο Μαρκόπουλο της Αττικής, 

Δ.Χ.Α.Ε. περ. Δ΄, 8, 1975-76, σ. 228-229

eie.gr