Πότε οι Μανιάτες έγιναν Χριστιανοί

«Πρέπει να γνωρίζωμε ότι οι κάτοικοι του κάστρου της Μάνης κατάγονται από 
τους παλαιότερους Ρωμιούς, οι οποίοι ως τα τώρα ονομάζονται Έ λ λ η ν ε ς 
από τους ντόπιους, γιατί σε πολύ παλιά χρόνια ήταν ειδωλολάτρες και προσκυνούσαν 
τα είδωλα σαν τους αρχαίους Έλληνες, και οι οποίοι αφού βαφτίστηκαν επί της 
βασιλείας του αοίδιμου Βασιλείου, έγιναν χριστιανοί. 
O δε τόπος που κατοικούν είναι άνυδρος κα απρόσοδος, έχει όμως ελιές 
από τις οποίες και ζουν».


Κωνσταντίνος Ζ’ Πορφυρογέννητος (826 μ.Χ.)     
Αυτά τα λέγει ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Κωνσταντίνος Ζ’ ο Πορφυρογέννητος 
σ’ ένα βιβλίο του που το έγραψε για το γιο του Ρωμανό. 
Το βιβλίο αυτό το τιτλοφόρησε: «Στο γιο μου το Ρωμανό» (προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν).  Παρά την πρόοδο που εσημείωσαν οι σχετικές έρευνες εξακολουθούν μερικοί να 
πιστεύουν ακόμα πως ο Χριστιανισμός στη Μάνη διεδόθη στα χρόνια του Βασιλείου Α’  
του Μακεδόνος. 
Την αντίληψη αυτή εδημιούργησε ο Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος ο οποίος έγραψε 
ότι οι κάτοικοι της Μάνης εκαλούντο μέχρι την εποχή του Έλληνες, γιατί εξακολουθούσαν να είναι ειδωλολάτρες και να προσκυνούν είδωλα καθώς ακριβώς και οι παλαιοί Έλληνες και ότι επί της βασιλείας του Βασιλείου Α’ εβαπτίσθηκαν και έγινανΧριστιανοί. 
Δηλαδή μέχρι και τον ένατον αιώνα κατά τον Πορφυρογέννητο 
οι Μανιάτες ήταν ειδωλολάτρες.  
Στον Ταΰγετο ζούσαν άνθρωποι που δεν ήσαν Χριστιανοί αυτό είναι βέβαιο, είναι όμως εξίσου βέβαιο ότι πολλούς αιώνες προ του Βασιλείου του Μακεδόνος όχι μόνο είχε 
διαδοθεί ο Χριστιανισμός στη Μάνη αλλά οι Μανιάτες είχαν καλλιεργήσει χριστιανική τέχνη της οποίας τα έργα προκάλεσαν το θαυμασμό των ερευνητών. 
Τα χριστιανικά κτίσματα της Μάνης εμελετήθησαν από ειδικούς αρχαιολόγους της βυζαντινής τέχνης των οποίων τα συμπεράσματα σήμερα πλέον δεν αμφισβητούνται. Αρχικώς οι TRANQAIR και  MEGAU έκαναν τις πρώτες επισημάνσεις για να 
ακολουθήσουν οι Έλληνες Πάλλας, Δρανδάκης, Χατζιδάκης και άλλοι νεώτεροι.  

Θα παραθέσουμε μερικά στοιχεία από τις έρευνες των επιστημόνων αυτών, 
τα οποία λύνουν οριστικά τα προβλήματα του χρόνου διαδόσεως του Χριστιανισμού 
στη Μάνη.  
α) Στα Άλυκα έχουμε την τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Ανδρέα. 
Διασωθέντα τμήματα του γλυπτού διάκοσμου ανήκουν στον έβδομο αιώνα. 
β) Στο Μοναστήρι στην Κυπάρισσο η εκκλησούλα της Παναγίας είναι κτισμένη 
με υλικά που προέρχονται από παλιοχριστιανική βασιλική. 
Παρετήρησαν οι αρχαιολόγοι ότι σε φυσικό βράχο είχε σκαλιστεί επισκοπικός θρόνος. Δηλαδή σε παλαιοχριστιανικούς χρόνους στην Κυπάρισσο – παλαιά Καινήπολη – 
υπάρχει έδρα Επισκόπου. 
γ) Στην Κυπάρισσο υπάρχει και δεύτερη παλαιοχριστιανική βασιλική. 
Κάτι σημαντικό είναι τούτο: O Δ. Πάλλας, αρχαιολόγος διεθνούς προβολής και κύρους, μικρό τμήμα του γλυπτού διάκοσμου το χαρακτήρισε ως προερχόμενο από καλλιτεχνικό κέντρο ευρισκόμενο εκτός της Μάνης. Παρετήρησε αττικό ύφος. 
Αυτό βέβαια σήμαινε ότι οι καλλιτέχνες της Μάνης είχαν επαφή με τα εκτός της Μάνης καλλιτεχνικά κέντρα. Σημασία την οποία δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε έχει και 
η διαπίστωση ότι η βασιλική του Μοναστηρίου πρέπει να εκτίσθην 
τον 6ο ή τον 5ο αιώνα.   
δ) Αποφασιστικής σημασίας στοιχεία γενικά για την ιστορία της Μάνης και ειδικά 
για τη Χριστιανική ζωή και δράση των Μανιατών έφεραν οι ανασκαφές στη χερσονίδα Τηγάνι. Γλυπτά του έκτου αιώνος που εχρησιμοποιήθησαν στην τοιχοδομία 
της βασιλικής δείχνουν ότι στο Τηγάνι υπήρχε παλαιοχριστιανικό κτίσμα. 
Άλλωστε χριστιανικό κτίσμα σε χερσονησίδα είναι ασφαλώς παλαιότερο 
της Αραβοκρατίας. Πολλά και σημαντικά ευρήματα έδειξαν ότι η χριστιανική ζωή 
στο Τηγάνι άρχισε από τους πρώτους αιώνες της διάδοσης του Χριστιανισμού 
και διετηρήθη επί σειρά αιώνων.  
ε) Γλυπτός διάκοσμος παλαιοχριστιανικής βασιλικής βρέθηκε και στο Oίτυλο. 
στ) Στην αυλή των δικαστηρίων του Γυθείου απόκεινται τμήματα γλυπτού διάκοσμου παλαιοχριστιανικής βασιλικής που βρίσκονται στην ακρόπολη του αρχαίου Γυθείου. Φαίνεται πιθανό ότι στο Γύθειο υπήρχε και δεύτερη παλαιοχριστιανική βασιλική. 
ζ) Λείψανα παλαιοχριστιανικής τέχνης παρετηρήθησαν και στον Κότρωνα. 
η) Δυτικώς της Λάγιας στη θέση Αγιάθεκλη επιγραφή ελληνιστικών χρόνων έδειχνε 
πως εκεί υπήρχε νεκροταφείο της εποχής εκείνης.   
Κοντά στην επιγραφή τρία τμήματα κίονος αραβδώτου ερυθρού χρώματος έδειχναν 
πως υπό τον παρακείμενο τρόχαλο υπήρχε χριστιανικός ναός. 
Τον περασμένο χρόνο κατά τη διάνοιξη αγροτικού δρόμου μπουλτόζα έφερε 
στην επιφάνεια τον κιονίσκο που στήριζε την Αγία Τράπεζα και άλλα τμήματα. 
Αν αποδειχθεί ότι πρόκειται για παλαιοχριστιανική βασιλική θα έχουμε μια επιπρόσθετη πληροφορία σημαντικής ιστορικής αξίας. 
Όταν το 532 έφτασε ο βυζαντινός στόλος στην Κυπάριζο πορευόμενος κατά 
των βανδάλων, ο ιστορικός Προκόπιος, που συνόδευε το στρατηγό Βελισσάριο ως γραμματέας του, έγραψε σχετικά αφού μίλησε με τους ανθρώπους που είχαν πριν από μερικά χρόνια νικήσει τον Γιζέριχο τον βασιλιά των βανδάλων που τους επετέθη. 
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στις παλαιοχριστιανικές βασιλικές που βρέθηκαν στην Κυπάριζο, τα Άλυκα και το Τηγάνι εκκλησιάζοντο οι νικητές του Γιζέρικου και τα παιδιά τους, που υπεδέχθησαν το στραγητό Βελισσάριο. 
Oι έρευνες των ειδικών επιστημόνων της χριστιανικής αρχαιολογίας πείθουν απολύτως, 
ότι στη Μάνη εκαλλιεργήθη ο ονομασθείς θαυμαστός πολιτισμός της παλαιοχριστιανικής βασιλικής και σημαντικά δημιουργήματα της χριστιανικής τέχνης. 
Oι εκκλησίες του Μυστρά, δεν θεωρούνται πλέον άσχετες προς την καλλιτεχνική 
παράδοση που εδημιουργήθη στη Μάνη. 
Τα αποτελέσματα των αρχαιολογικών ερευνών απέδειξαν ότι ο χριστιανισμός έφτασε στη Μάνη από τους πρώτους αιώνες της διαδόσεώς του. Είναι βέβαιο ότι οι χριστιανικές κοινότητες εδημιούργησαν στη Μάνη πολλούς αιώνες προ της εποχής του Βασιλείου του Μακεδόνος. Είναι όμως εξίσου βέβαιο ότι το δέκατο αιώνα ζούσαν στον Ταΰγετο Σλάβοι που δεν είχαν εκχριστιανισθεί.   

Του Ανάργυρου Γ. Κουτσιλιέρη
Διδάκτορος φιλοσοφίας

«Ιστέον ότι οι του κάστρου Μαΐνης ουκ εισίν από της γενεάς 
των προρρηθέντων Σκλάβων, αλλ’ εκ των παλαιοτέρων Ρωμαίων,

οι και μέχρι του νυν παρά των εντοπίων Έ λ λ η ν ε ς προσαγορεύονται.......»

Bιβλία που έχει γράψει: 
- Iστορία της Mάνης 
- Mανιάτικα Mελετήματα 
- Mοιρολόγια της Mάνης 
- Tαίναρο 
- Σπάρτη η παραγνωρισμένη MANH η αδικημένη 
- Λακωνία και Eλληνισμός και πολλά άλλα βιβλία και μελέτες 

με πληροφορίες από: manivoice.gr