ΘΑΝΑΣΗΣ ΑΛΕΞΙΟΥ*
Πρώτα από όλα έχει σημασία να κάνουμε ένα διαχωρισμό ανάμεσα στην
καταπίεση και την εκμετάλλευση.
Άλλα υποκείμενα μας δίνουν οι σχέσεις καταπίεσης άλλα οι σχέσεις εκμετάλλευσης,
όσον αφορά το που συγκροτούνται τα κοινωνικά υποκείμενα (σφαίρα παραγωγής ή,
σφαίρα αναπαραγωγής;), καθώς από αυτό εξαρτάται τελικά ποια ζητήματα μπορούν
να θέσουν και μέχρι που μπορούν να φθάσουν.
Αυτό που όμως εξελίσσεται σε πρόβλημα, με αφορμή και το Gay Pride 2017, είναι
ότι επιχειρείται να επιβληθεί ως τρόπος προσέγγισης των πραγμάτων η «αισθητική»,
να κάνουμε δηλαδή πολιτική με το «αιδοίο μας», όπως το είπε σε άλλο χρόνο
η ηθοποιός Σούζαν Σάραντον.
καταπίεση και την εκμετάλλευση.
Άλλα υποκείμενα μας δίνουν οι σχέσεις καταπίεσης άλλα οι σχέσεις εκμετάλλευσης,
όσον αφορά το που συγκροτούνται τα κοινωνικά υποκείμενα (σφαίρα παραγωγής ή,
σφαίρα αναπαραγωγής;), καθώς από αυτό εξαρτάται τελικά ποια ζητήματα μπορούν
να θέσουν και μέχρι που μπορούν να φθάσουν.
Αυτό που όμως εξελίσσεται σε πρόβλημα, με αφορμή και το Gay Pride 2017, είναι
ότι επιχειρείται να επιβληθεί ως τρόπος προσέγγισης των πραγμάτων η «αισθητική»,
να κάνουμε δηλαδή πολιτική με το «αιδοίο μας», όπως το είπε σε άλλο χρόνο
η ηθοποιός Σούζαν Σάραντον.
Είναι αυτονόητο πως τα ατομικά και αστικά δικαιώματα θα πρέπει να ισχύουν για
όλους/όλες ανεξάρτητα από τον «σεξουαλικό προσανατολισμό» και εδώ η
ελληνική κοινωνία έχει ακόμη δρόμο μπροστά της.
Σε τελική ανάλυση οι σεξουαλικές πρακτικές, αν δηλαδή «ο ένας το θέλει έτσι ή, αλλιώς»,
δεν είναι βιολογία, αλλά δικαίωμα και πολιτισμικό παράγωγο.
Ακόμη όμως και οι βιολογικοί προσδιορισμοί είναι σε ένα βαθμό ιδεολογικό παράγωγο. ΄Εξάλλου όπως δείχνουν και οι πρακτικές συγγένευσης (υιοθεσία, παρένθετη
μητρότητα κ.λπ.) οι κοινωνικοί ρόλοι (γονείς, παιδιά κ.ο.κ.) δεν ταυτίζονται πάντα
με τους βιολογικούς ρόλους. Κατά κάποιο τρόπο οι κοινωνίες επινοούν τρόπους
ώστε να διαχειριστούν ζητήματα κοινωνικής αναπαραγωγής.
Σε κάθε περίπτωση ο σεξουαλικός προσανατολισμός που αναθεωρεί την σεξουαλική ταυτότητα, η οποία επιβλήθηκε από την κοινωνικοποίηση και τις κοινωνικές συμβάσεις
και καταπιέζει τα άτομα μάλλον ευπρόσδεκτος πρέπει να είναι σε μια κοινωνία που
θέλει ελεύθερα άτομα.
όλους/όλες ανεξάρτητα από τον «σεξουαλικό προσανατολισμό» και εδώ η
ελληνική κοινωνία έχει ακόμη δρόμο μπροστά της.
Σε τελική ανάλυση οι σεξουαλικές πρακτικές, αν δηλαδή «ο ένας το θέλει έτσι ή, αλλιώς»,
δεν είναι βιολογία, αλλά δικαίωμα και πολιτισμικό παράγωγο.
Ακόμη όμως και οι βιολογικοί προσδιορισμοί είναι σε ένα βαθμό ιδεολογικό παράγωγο. ΄Εξάλλου όπως δείχνουν και οι πρακτικές συγγένευσης (υιοθεσία, παρένθετη
μητρότητα κ.λπ.) οι κοινωνικοί ρόλοι (γονείς, παιδιά κ.ο.κ.) δεν ταυτίζονται πάντα
με τους βιολογικούς ρόλους. Κατά κάποιο τρόπο οι κοινωνίες επινοούν τρόπους
ώστε να διαχειριστούν ζητήματα κοινωνικής αναπαραγωγής.
Σε κάθε περίπτωση ο σεξουαλικός προσανατολισμός που αναθεωρεί την σεξουαλική ταυτότητα, η οποία επιβλήθηκε από την κοινωνικοποίηση και τις κοινωνικές συμβάσεις
και καταπιέζει τα άτομα μάλλον ευπρόσδεκτος πρέπει να είναι σε μια κοινωνία που
θέλει ελεύθερα άτομα.
Ούτε θα πρέπει να εκπλήσσει κανέναν η αποθέωση της φιλελέ ιδεολογίας στο
Gay Pride 2017, όπου κάποιοι αισθάνονται λόγω της σεξουαλικής τους ταυτότητας «περήφανοι», όπως λόγου χάρη, οι «Ελληναράδες» κ.ά.
Εξάλλου ο σεξισμός είναι συστατικό μέρος και της σεξουαλικής και της εθνικής «περηφάνιας». Ούτε θα πρέπει να εκπλήσσει αν (πολύ)εθνικοί όμιλοι χρηματοδοτούν
το χάπενινγκ, καθώς πρόκειται για μια μεγάλη αγορά που συνάδει ιδεολογικά,
όσον αφορά στην «επιλογή-κατασκευή» ταυτότητας, με το φιλελεύθερο αφήγημα.
Το ζήτημα αρχίζει να μας απασχολεί όλους/όλες από τη στιγμή που η συνθήκη
καταπίεσης πάει να επικαλύψει τις σχέσεις εκμετάλλευσης, υπονοώντας πως το
κοινωνικό υποκείμενο συγκροτείται εδώ, επομένως αρκεί ο αγώνας κατά
της καταπίεσης.
Σε αυτή τη σύγχυση συμβάλλουν σκοπίμως οι υπουργοί και τα στελέχη της
Κυβέρνησης που χοροστατούν ως «τζάμπα μάγκες» στην εμποροπανήγυρη
-αυτοί που μόλις προχθές ψήφισαν ακόμη ένα ταξικό μνημόνιο-, και οι οποίοι
κατά τα άλλα δεν έχουν πρόβλημα να συνυπάρχουν πολιτικά με ομοφοβικούς
στην Κυβέρνηση.
Ωστόσο οι πολιτικές τους είναι ταξικές και θα δυσκολέψουν τη ζωή σε όλους/όλες
και πολύ περισσότερο τη ζωή των λεσβιών, των γκέι και των διαφυλικών ατόμων.
Gay Pride 2017, όπου κάποιοι αισθάνονται λόγω της σεξουαλικής τους ταυτότητας «περήφανοι», όπως λόγου χάρη, οι «Ελληναράδες» κ.ά.
Εξάλλου ο σεξισμός είναι συστατικό μέρος και της σεξουαλικής και της εθνικής «περηφάνιας». Ούτε θα πρέπει να εκπλήσσει αν (πολύ)εθνικοί όμιλοι χρηματοδοτούν
το χάπενινγκ, καθώς πρόκειται για μια μεγάλη αγορά που συνάδει ιδεολογικά,
όσον αφορά στην «επιλογή-κατασκευή» ταυτότητας, με το φιλελεύθερο αφήγημα.
Το ζήτημα αρχίζει να μας απασχολεί όλους/όλες από τη στιγμή που η συνθήκη
καταπίεσης πάει να επικαλύψει τις σχέσεις εκμετάλλευσης, υπονοώντας πως το
κοινωνικό υποκείμενο συγκροτείται εδώ, επομένως αρκεί ο αγώνας κατά
της καταπίεσης.
Σε αυτή τη σύγχυση συμβάλλουν σκοπίμως οι υπουργοί και τα στελέχη της
Κυβέρνησης που χοροστατούν ως «τζάμπα μάγκες» στην εμποροπανήγυρη
-αυτοί που μόλις προχθές ψήφισαν ακόμη ένα ταξικό μνημόνιο-, και οι οποίοι
κατά τα άλλα δεν έχουν πρόβλημα να συνυπάρχουν πολιτικά με ομοφοβικούς
στην Κυβέρνηση.
Ωστόσο οι πολιτικές τους είναι ταξικές και θα δυσκολέψουν τη ζωή σε όλους/όλες
και πολύ περισσότερο τη ζωή των λεσβιών, των γκέι και των διαφυλικών ατόμων.
Από την άλλη οι επιμέρους καταπιέσεις (έμφυλες, σεξουαλικές κ.λπ.) δεν μπορούν
να ανάγονται οπωσδήποτε στις σχέσεις εκμετάλλευσης αλλά να αναδεικνύονται
(ιστορικά) μέσα από την καθολικότητας των ταξικών θέσεων.
Η οποιαδήποτε έμφυλη ταυτότητα, ή, σεξουαλική προτίμηση δεν συγκροτεί
κοινωνικό υποκείμενο. Όπως οι γυναίκες δεν είναι κοινωνική τάξη, αλλά αστές,
εργάτριες, αγρότισσες κ.ά., δηλαδή διαταξική κοινωνική κατηγορία, έτσι και οι γκέι,
οι λεσβίες, οι διαφυλικοί κ.ά. είναι εργαζόμενοι, εργάτες, αγρότες κ.λπ. που θα
μπορούσαν να εκφράζονται πολιτικά-οργανωτικά, όπως έγινε με το γυναικείο κίνημα. Εξάλλου πάντοτε τα εργατικά κόμματα, κατανοώντας την ιστορικότητα της καταπίεσης
(με την έννοια ότι αυτή μπορεί να αντιμετωπιστεί ακόμη και μέσα στο καπιταλιστικό
σύστημα), είχαν τις οργανώσεις γυναικών για να εκφράζεται έτσι η επιμέρους καταπίεση.
Και αυτό γιατί, άλλο πράγμα είναι η κοινωνική χειραφέτηση του ανθρώπου και των
σχέσεων εκμετάλλευσης, και άλλο, όπως είπαμε στην αρχή, η κατάργηση των
επιμέρους καταπιέσεων (έμφυλων, σεξουαλικών κ.ά.)
να ανάγονται οπωσδήποτε στις σχέσεις εκμετάλλευσης αλλά να αναδεικνύονται
(ιστορικά) μέσα από την καθολικότητας των ταξικών θέσεων.
Η οποιαδήποτε έμφυλη ταυτότητα, ή, σεξουαλική προτίμηση δεν συγκροτεί
κοινωνικό υποκείμενο. Όπως οι γυναίκες δεν είναι κοινωνική τάξη, αλλά αστές,
εργάτριες, αγρότισσες κ.ά., δηλαδή διαταξική κοινωνική κατηγορία, έτσι και οι γκέι,
οι λεσβίες, οι διαφυλικοί κ.ά. είναι εργαζόμενοι, εργάτες, αγρότες κ.λπ. που θα
μπορούσαν να εκφράζονται πολιτικά-οργανωτικά, όπως έγινε με το γυναικείο κίνημα. Εξάλλου πάντοτε τα εργατικά κόμματα, κατανοώντας την ιστορικότητα της καταπίεσης
(με την έννοια ότι αυτή μπορεί να αντιμετωπιστεί ακόμη και μέσα στο καπιταλιστικό
σύστημα), είχαν τις οργανώσεις γυναικών για να εκφράζεται έτσι η επιμέρους καταπίεση.
Και αυτό γιατί, άλλο πράγμα είναι η κοινωνική χειραφέτηση του ανθρώπου και των
σχέσεων εκμετάλλευσης, και άλλο, όπως είπαμε στην αρχή, η κατάργηση των
επιμέρους καταπιέσεων (έμφυλων, σεξουαλικών κ.ά.)
*O Θανάσης Αλεξίου είναι καθηγητής
στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου
http://www.imerodromos.gr/to-koinoniko
...παρά τις πρόδηλες θεωρητικές ανεπάρκειες
και την αντιφατικότητα του κειμένου,
θίγονται κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία...
φΡ
-
*oι φωτό από i-rena
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου