Η Πριγκίπισσα Αλεξάνδρα της Ελλάδας

Εξώφυλλο του περιοδικού ΤΟ ΑΣΤΥ, 
τεύχος αριθ. 168, 11 Δεκεμβρίου 1888

Η Πριγκίπισσα Αλεξάνδρα της Ελλάδας και της Δανίας 
ήταν η μεγαλύτερη κόρη και τρίτο παιδί από τα συνολικά οκτώ του Βασιλιά Γεωργίου Α'
και της Βασίλισσας Όλγας και αδελφή του μετέπειτα Βασιλιά Κωνσταντίνου Α'.
Γεννήθηκε στην έπαυλη Μον Ρεπό της Κέρκυρας στις 30 Αυγούστου 1870. 
Ονομάσθηκε Αλεξάνδρα προ τιμήν της θείας & νονάς της Βασίλισσας Αλεξάνδρας 
του Ηνωμένου Βασιλείου.
Παντρεύτηκε στις 5 Ιουνίου 1889 τον Μέγα Δούκα Παύλο Αλεξάντροβιτς της Ρωσίας, 
γιο του τσάρου Αλέξανδρου Β΄ της Ρωσίας και της Μαρίας Αλεξάντροβνα στην 
Αγία Πετρούπολη, όπου και εγκαταστάθηκε μετά το γάμο της.

Πέθανε αιφνιδιαστικά λίγες μόλις ημέρες μετά τη γέννηση του γιου της 
(24 Σεπτεμβρίου 1891), σε ηλικία 21 ετών. 
Το μνήμα της πριγκίπισσας Αλεξάνδρας βρίσκεται στο Βασιλικό Κοιμητήριο 
στο Τατόι.
Οι φωτογραφίες του Μαρτιμιανάκη είναι μεταξύ των τελευταίων της πριγκίπισσας και μετέπειτα μεγάλης δούκισας. 
Ο Μαρτιμιανάκης μετά το θάνατο της Αλεξάνδρας αφαίρεσε τον δούκα Παύλο από 
το λογότυπό του και στη θέση του έβαλε το γενικό "φωτογράφος της αυτοκρατορικής 
αυλής της Ρωσίας" 
~*~

H θλιμμένη πριγκίπισσα και το τραγικό τέλος της!  

*του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά.

Τα παιδικά χρόνια της Αλεξάνδρας, ο γάμος στη Ρωσία και 
τα παιχνίδια της μοίρας στη ζωή της

Στην Ελλάδα ο θεσμός της βασιλείας προκαλούσε ανάμικτα 
συναισθήματα, γνώρισε περιόδους ακμής και παρακμής και 
πρωταγωνίστησε σε περιόδους εθνικών και πολιτικών εντάσεων. 
Υπήρξαν ωστόσο περιπτώσεις μελών της βασιλικής οικογένειας που αγαπήθηκαν από το σύνολο του ελληνικού λαού, προκάλεσαν τα πιο όμορφα αισθήματά του, γέννησαν θρύλους και παραδόσεις και άφησαν πίσω τους αγαθές εντυπώσεις. Στην κατηγορία αυτή ανήκει η μεγαλύτερη κόρη και το τρίτο από τα οκτώ παιδιά του βασιλιά Γεωργίου Α’ και της βασίλισσας Όλγας. Η Αλεξάνδρα γεννήθηκε ως Πριγκίπισσα της Ελλάδας, έγινε Μεγάλη Δούκισσα της Ρωσίας αφού παντρεύτηκε –σε ηλικία 19 ετών– τον Μέγα Δούκα Παύλο Αλεξάντροβιτς και πέθανε δύο χρόνια αργότερα έχοντας αποκτήσει δύο παιδιά.

Η Αλεξάνδρα και ο σύζυγός της.

Ο χαρακτήρας και ο γάμος της

Η εξαιρετική ομορφιά της, η αγαθότητα και η απλότητά της την είχαν κάνει αγαπητή στους Έλληνες από την παιδική της ηλικία. Γεννήθηκε στη βασιλική έπαυλη Μον Ρεπό της Κέρκυρας τον Αύγουστο 1870. Μεγαλώνοντας στην Ελλάδα και υιοθετώντας τα ήθη και τις παραδόσεις μας, απέκτησε παρέες, συνήθως κορίτσια απογόνων αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης και έγινε «η πολυαγαπημένη κόρη των Αθηνών», όπως εύστοχα έγραψε ο Θεόδωρος Βελλιανίτης.

Όταν ήρθε στην Ελλάδα ο Μέγας Δούκας Παύλος με συγγενείς του για να ζητήσουν σε γάμο την Αλεξάνδρα οι εφημερίδες της εποχής, εκφράζοντας το γενικότερο συναίσθημα, επέδειξαν δυσθυμία «επί τη ιδέα της αποσπάσεως αυτής δια παντός από την χώρα ένθα απήλαυεν αληθούς λατρείας». Και ήταν ασυνήθεις και πρωτοφανείς οι αντιδράσεις που σημειώθηκαν τον Μάϊο 1889 όταν η Αλεξάνδρα, συνοδευόμενη από τους δικούς της, έφευγε για την Πετρούπολη. Βουλή, δημοτικά συμβούλια, εργατικά σωματεία και χιλιάδες κόσμου συνόδευαν την άμαξα που τη μετέφερε στο Σταθμό Πελοποννήσου.

Η Αλεξάνδρα σε παιδική ηλικία.

Μελαγχολία στην Αγία Πετρούπολη

Η νεαρή Αλεξάνδρα αποκάλυψε τα αισθήματά της στη στενή της φίλη Ειρηνούλα Χατζηπέτρου, σε επιστολή που της έστειλε από την θαλαμηγό τρεις ημέρες μετά την αναχώρησή της από την Αθήνα: «Δεν δύνασαι να φαντασθής ποίας στιγμάς διήλθον, ήτο σαν να μου έσχιζαν μέρος από την καρδιά μου», έγραφε στη φίλη της για να συμπληρώσει ότι «δεν επίστευον ότι με ηγάπων τόσον και όταν είδον δάκρυα σε κάθε μάτι μου ήρχετο να τρελαθώ από την λύπην».

Ήταν φυσικό να έχει αυτά τα συναισθήματα το νεαρό κορίτσι. Δεν παντρευόταν από έρωτα, αλλά από ένα σύνηθες αυλικό συνοικέσιο «ουδέποτε καταλήξαν εις τρυφερώτατον δεσμόν», σύμφωνα με τους βιογράφους της. Η αλήθεια είναι πως έζησε μοναδικές και μεγαλειώδεις στιγμές στη Ρωσία, ιδιαίτερα στους γάμους της. Έμειναν όμως όλοι έκπληκτοι όταν αντί για κοσμήματα, τοποθέτησε απλά στα ξανθά μαλλιά της μύρτα από την Αττική Δεκέλεια, όπου έζησε τα όμορφα παιδικά της χρόνια.

Μελαγχολούσε όμως η μικρή Δούκισσα με το κλίμα της Ρωσίας. Είχε συνηθίσει στο γλυκό κλίμα και τον ήλιο της φωτόλουστης Ελλάδας. Το μυαλό της φτερούγιζε πάντα στην πατρίδα της και στο δωμάτιο της είχε κρεμάσει πίνακα του Μον Ρεπό έργο του καλλιτέχνη Άγγελου Γιαλλινά. Το 1890 θα επισκεφτεί την Ελλάδα για να ζήσει μοναδικές και ανεπανάληπτες στιγμές μεταξύ συγγενών και φίλων.

Λεωφόρος Αλεξάνδρας (1910).

Οι ατυχίες

Αλλά το νήμα της ζωής της κόπηκε σύντομα. Η επαχθής εκλαμψία που έπαθε στη γέννα του δεύτερου παιδιού της, του Μεγάλου Δούκα Δημήτριου, προκάλεσε τον απροσδόκητο θάνατό της. Ό,τι ακολούθησε δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί. «Ο θάνατός της εις την Ελλάδα επροξένησε απερίγραπτον θλίψιν, ίσως δε ουδεμία τοιαύτη υπήρξε βαθυτέρα και γενικοτέρα αυτής», έγραψε δικαιολογημένα ο Θ. Βελλιανίτης. Στις πόλεις και τα χωριά, στους κεντρικούς δρόμους και τις πλατείες, κρεμάστηκαν μαύρα υφάσματα, οι εφημερίδες αφιέρωναν επί ημέρες τα πρωτοσέλιδά τους και επί μήνες δημοσιεύονταν εκατοντάδες ποιήματα.

Η ατυχία όμως είχε χτυπήσει την πόρτα του σπιτιού της. Ο γιός της, ο Μέγας Δούκας Δημήτριος, ο οποίος σκότωσε τον περίφημο Ρασπούτιν το 1916, έχασε τη ζωή του δύο χρόνια αργότερα στα γεγονότα που ακολούθησαν την επανάσταση των μπολσεβίκων. Ο σύζυγός της, Μέγας Δούκας Πέτρος, αφού καταδικάσθηκε επανειλημμένα εκτελέστηκε τέσσερις μήνες μετά το γιό του. Αλλά και ο γάμος της κόρης της με τον Μεγάλο Δούκα της Σουηδίας Γουλιέλμο ακυρώθηκε με απόφαση της Ρωσικής Ιεράς Συνόδου.

Η Πριγκίπισσα Αλεξάνδρα.

Η «λεωφόρος Αλεξάνδρας» και το «Μαιευτήριο Αλεξάνδρας»

Πάντως, μεγάλη ήταν και η αίσθηση της απώλειας της Αλεξάνδρας στην Ρωσία, όπου η παρουσία της είχε πάρει συμβολικές διαστάσεις. Για τους Ρώσους ήταν η ορθόδοξη πριγκίπισσα που παντρεύτηκε Μέγα Δούκα μετά τη Σοφία Παλαιολόγου, τη σύζυγο του Ιβαν Γ΄ Βασιλίεβιτς, που βασίλευσε τέλη 16ου-αρχές 17ου αιώνα. Θεωρείτο ότι συνέβαλε στην άρση του φεουδαλικού συστήματος και του ζυγού των τατάρων. Επίσης, δημοφιλή την είχαν καταστήσει οι πρωτοβουλίες της για ανέγερση τριών Μητροπολιτικών Ναών στο Κρεμλίνο και του περίφημου Ανακτόρου Γρανοβιτάϊα που χρησίμευε ως μουσείο και Θησαυροφυλάκιο. Για τα Ρωσικά λαϊκά στρώματα η Αλεξάνδρα εκπροσωπούσε τη «γέφυρα» μεταξύ των ορθόδοξων λαών της Ρωσίας και της Ελλάδος και τις αυτονόητες πολιτικές διαστάσεις της σχέσης αυτής.

«Κλαίομεν άπαντες τον θάνατον της Αλεξάνδρας μας», έγραφε ο Ι. Καμπούρογλου στην εφημερίδα του, ενώ το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων αποφάσιζε να μετονομάσει την οδό Σταδίου σε οδό Αλεξάνδρας. Με μεταγενέστερες αποφάσεις του κατέληξε να ονομαστεί λεωφόρος Αλεξάνδρας ο δρόμος που συνδέει το κέντρο της πόλης με τους Αμπελόκηπους. Ο Δήμος Πειραιώς έδωσε το όνομά της σε μια πλατεία, ενώ «Γέφυρα Αλεξάνδρας» ονομάστηκε η σωζόμενη μέχρι σήμερα γέφυρα στο Θησείο.

Το «Μαιευτήριο ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ» κατά τα πρώτα έτη λειτουργίας του.

Με πρωτοβουλία του πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών Παύλου Ιωάννου, του μητροπολίτη Αθηνών Γερμανού και του δημάρχου Αθηναίων Μιχαήλ Μελά αποφασίστηκε και η ανέγερση Νοσοκομείου στη μνήμη της. Η απόφαση αυτή υλοποιήθηκε εξήντα τρία χρόνια αργότερα, το 1954, όταν εγκαινιάστηκε το «Μαιευτήριον Αλεξάνδρα» που ολοκληρώθηκε με κονδύλια από το «Σχέδιο Μάρσαλ». Η επίσημη ονομασία δόθηκε με Διάταγμα ένα χρόνο αργότερα.

*με πληροφορίες από 
- http://mikros-romios.gr/h-%CE%B8%CE%BB%CE%B9%CE%BC%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B7-%CF%80%CF%81%CE%B9%CE%B3%CE%BA%CE%AF%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%83%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CF%84%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CF%84/
http://fa-elia-miet-errata.blogspot.gr/201
-  http://fa-elia-miet-errata.blogspot.com/2015/10/blog-post.html#more