Περισσότερο από κάθε άλλο μυθιστόρημα του Κούντερα,
«Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι», είναι ένα ερωτικό μυθιστόρημα.
Η Τερέζα ζηλεύει. Η ζήλια της δαμάζεται την ημέρα, αλλά την νύχτα ξυπνάει, μεταμφιεσμένη σε όνειρα που στην πραγματικότητα δεν είναι παρά ποίηση του Θανάτου. Στην μακριά της πορεία, συνοδεύεται απ τον άντρα της, τον Τόμας,
μισό-Δον Ζουάν, μισό-Τριστάνο, που είναι διχασμένος ανάμεσα στον έρωτα του για εκείνη και στους ακατανίκητους πειρασμούς του.
Η μοίρα της Σαμπίνας, μιας από τις ερωμένες του Τόμας, απλώνει το νήμα της αφήγησης σε όλο το κόσμο. Έξυπνη, όχι συναισθηματική, εγκαταλείπει τον Φράντς, τον μεγάλο έρωτα της στη Γενεύη, και κυνηγάει την ελευθερία της από την Ευρώπη στην Αμερική, για να μη μπορέσει στο τέλος να βρει παρά την «αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι». Πραγματικά πια αρετή –βαρύτητα ή ελαφρότητα- ανταποκρίνεται καλύτερα στην ανθρώπινη μοίρα. Και που σταματάει το σοβαρό για να παραχωρήσει τη θέση του στο επιπόλαιο, και αντιστρόφως; Με τη δική του τέχνη του παράδοξου, ο Κούντερα θέτει τα ερωτήματα αυτά σ’ ένα σύνθετο κείμενο, ξεκινώντας από μερικά απλά δεδομένα που όμως αδιάκοπα εμπλουτίζονται με καινούργιες αποχρώσεις μέσα σ’ ένα παιχνίδι εναλλαγών όπου συναντώνται αφήγηση, όνειρο και σκέψη, πρόζα και ποίηση, πρόσφατη και αρχαία ιστορία. Ποτέ άλλοτε, ίσως, στο έργο του Κούντερα δεν βρέθηκαν ενωμένες όσο μέσα στο κείμενο αυτό η σοβαρότητα και η αφέλεια. Ακόμα και ο θάνατος έχει εδώ ένα πρόσωπο διπλό: μιας γλυκειάς ονειρικής θλίψης και μιας σκληρής μαύρης φάρσας. Γιατί το μυθιστόρημα αυτό είναι επίσης μια μελέτη θανάτου: του θανάτου των ανθρώπινων όντων, αλλά, ακόμα, και του θανάτου
–πιθανού- της γηραιάς μας Ευρώπης.
Ο Μίλαν Κούντερα γεννήθηκε στην Πράγα αλλά
το 1975 εγκαταστάθηκε στη Γαλλία.
«Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι», είναι ένα ερωτικό μυθιστόρημα.
Η Τερέζα ζηλεύει. Η ζήλια της δαμάζεται την ημέρα, αλλά την νύχτα ξυπνάει, μεταμφιεσμένη σε όνειρα που στην πραγματικότητα δεν είναι παρά ποίηση του Θανάτου. Στην μακριά της πορεία, συνοδεύεται απ τον άντρα της, τον Τόμας,
μισό-Δον Ζουάν, μισό-Τριστάνο, που είναι διχασμένος ανάμεσα στον έρωτα του για εκείνη και στους ακατανίκητους πειρασμούς του.
Η μοίρα της Σαμπίνας, μιας από τις ερωμένες του Τόμας, απλώνει το νήμα της αφήγησης σε όλο το κόσμο. Έξυπνη, όχι συναισθηματική, εγκαταλείπει τον Φράντς, τον μεγάλο έρωτα της στη Γενεύη, και κυνηγάει την ελευθερία της από την Ευρώπη στην Αμερική, για να μη μπορέσει στο τέλος να βρει παρά την «αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι». Πραγματικά πια αρετή –βαρύτητα ή ελαφρότητα- ανταποκρίνεται καλύτερα στην ανθρώπινη μοίρα. Και που σταματάει το σοβαρό για να παραχωρήσει τη θέση του στο επιπόλαιο, και αντιστρόφως; Με τη δική του τέχνη του παράδοξου, ο Κούντερα θέτει τα ερωτήματα αυτά σ’ ένα σύνθετο κείμενο, ξεκινώντας από μερικά απλά δεδομένα που όμως αδιάκοπα εμπλουτίζονται με καινούργιες αποχρώσεις μέσα σ’ ένα παιχνίδι εναλλαγών όπου συναντώνται αφήγηση, όνειρο και σκέψη, πρόζα και ποίηση, πρόσφατη και αρχαία ιστορία. Ποτέ άλλοτε, ίσως, στο έργο του Κούντερα δεν βρέθηκαν ενωμένες όσο μέσα στο κείμενο αυτό η σοβαρότητα και η αφέλεια. Ακόμα και ο θάνατος έχει εδώ ένα πρόσωπο διπλό: μιας γλυκειάς ονειρικής θλίψης και μιας σκληρής μαύρης φάρσας. Γιατί το μυθιστόρημα αυτό είναι επίσης μια μελέτη θανάτου: του θανάτου των ανθρώπινων όντων, αλλά, ακόμα, και του θανάτου
–πιθανού- της γηραιάς μας Ευρώπης.
Ο Μίλαν Κούντερα γεννήθηκε στην Πράγα αλλά
το 1975 εγκαταστάθηκε στη Γαλλία.
Όσο πιο βαρύ είναι το φορτίο , όσο πιο κοντινή στη γη είναι η ζωή μας, τόσο είναι πιο αληθινή πιο πραγματική. Σ΄αντιστάθμισμα, η ολική απουσία του φορτίου κάνει το ανθρώπινο ον να γίνεται πιο ελαφρύ απ΄τον άνεμο , να πετάει , ν΄απομακρύνεται από
τη γη ,απ΄το γήινο είναι, να μην είναι παρά μόνο κατά το ήμιση αληθινό και οι
κινήσεις του να είναι εξίσου ελεύθερες όσο και χωρίς σημασία.
-Δεν μπορεί κανείς ποτέ να ξέρει αυτό που πρέπει να θέλει , γιατί έχουμε μόνο μια ζωή
και δεν μπορούμε ούτε να την συγκρίνουμε με προηγούμενες ζωές, ούτε να την επανορθώσουμε σε ζωές επερχόμενες.
-Το να μην μπορείς να ζήσεις παρά μόνο μια ζωή, είναι σαν να μην τη ζεις καθόλου.
-Ο έρωτας δεν εκδηλώνεται με την επιθυμία να κάνεις έρωτα (αυτή η επιθυμία ταιριάζει
σε αναρίθμητο πλήθος γυναικών) αλλά με την επιθυμία του μοιρασμένου ύπνου (αυτή η επιθυμία δεν αφορά παρά μια και μόνο γυναίκα)
-Το όνειρο είναι η απόδειξη , ότι το να φαντάζεται, το να ονειρεύεται αυτό που δεν έχει υπάρξει, είναι μια από τις βαθύτερες ανάγκες του ανθρώπου.
-Δεν υπάρχει τίποτα πιο βαρύ από την συμπόνια. Ούτε ο ίδιος μας ο πόνος δεν είναι τόσο βαρύς όσο ο πόνος που μοιραζόμαστε μ΄έναν άλλο , για έναν άλλο , στη θέση ενός άλλου, πολλαπλασιασμένος απ΄τη φαντασία, σε εκατοντάδες αντίλαλους.
-Η βαρύτητα, η ανάγκη και η αξία είναι τρεις έννοιες στενά και βαθιά ενωμένες: δεν είναι βαρύ παρά αυτό που είναι αναγκαίο , δεν έχει αξία παρά μόνον ό,τι βαραίνει.
Το 1988, ο Αμερικανός σκηνοθέτης Φίλιπ Κάουφμαν δημιούργησε την κινηματογραφική εκδοχή του βιβλίου με τη Ζιλιέτ Μπινός (Juliette Binoche)
στο ρόλο της Τερέζας, τον Ντάνιελ Ντέι Λιούις (Daniel Day-Lewis) στο ρόλο
τού Τόμας, την Λένα Όλιν (Lena Olis) στο ρόλο της Σαμπίνας, τον Ντέρεκ ντε Λιντ (Derek de Lint) ως Φραντς κ.α.. Το αποτέλεσμα, ενώ θεωρήθηκε γενικά επιτυχημένο ενόχλησε αρκετά το συγγραφέα με αποτέλεσμα να απαγορεύσει
τις διασκευές στα μυθιστορήματά του.
τη γη ,απ΄το γήινο είναι, να μην είναι παρά μόνο κατά το ήμιση αληθινό και οι
κινήσεις του να είναι εξίσου ελεύθερες όσο και χωρίς σημασία.
-Δεν μπορεί κανείς ποτέ να ξέρει αυτό που πρέπει να θέλει , γιατί έχουμε μόνο μια ζωή
και δεν μπορούμε ούτε να την συγκρίνουμε με προηγούμενες ζωές, ούτε να την επανορθώσουμε σε ζωές επερχόμενες.
-Το να μην μπορείς να ζήσεις παρά μόνο μια ζωή, είναι σαν να μην τη ζεις καθόλου.
-Ο έρωτας δεν εκδηλώνεται με την επιθυμία να κάνεις έρωτα (αυτή η επιθυμία ταιριάζει
σε αναρίθμητο πλήθος γυναικών) αλλά με την επιθυμία του μοιρασμένου ύπνου (αυτή η επιθυμία δεν αφορά παρά μια και μόνο γυναίκα)
-Το όνειρο είναι η απόδειξη , ότι το να φαντάζεται, το να ονειρεύεται αυτό που δεν έχει υπάρξει, είναι μια από τις βαθύτερες ανάγκες του ανθρώπου.
-Δεν υπάρχει τίποτα πιο βαρύ από την συμπόνια. Ούτε ο ίδιος μας ο πόνος δεν είναι τόσο βαρύς όσο ο πόνος που μοιραζόμαστε μ΄έναν άλλο , για έναν άλλο , στη θέση ενός άλλου, πολλαπλασιασμένος απ΄τη φαντασία, σε εκατοντάδες αντίλαλους.
-Η βαρύτητα, η ανάγκη και η αξία είναι τρεις έννοιες στενά και βαθιά ενωμένες: δεν είναι βαρύ παρά αυτό που είναι αναγκαίο , δεν έχει αξία παρά μόνον ό,τι βαραίνει.
Το 1988, ο Αμερικανός σκηνοθέτης Φίλιπ Κάουφμαν δημιούργησε την κινηματογραφική εκδοχή του βιβλίου με τη Ζιλιέτ Μπινός (Juliette Binoche)
στο ρόλο της Τερέζας, τον Ντάνιελ Ντέι Λιούις (Daniel Day-Lewis) στο ρόλο
τού Τόμας, την Λένα Όλιν (Lena Olis) στο ρόλο της Σαμπίνας, τον Ντέρεκ ντε Λιντ (Derek de Lint) ως Φραντς κ.α.. Το αποτέλεσμα, ενώ θεωρήθηκε γενικά επιτυχημένο ενόχλησε αρκετά το συγγραφέα με αποτέλεσμα να απαγορεύσει
τις διασκευές στα μυθιστορήματά του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου