... δύο νέα παιδιά να μιλούν για τον έρωτά τους πάνω στον τάφο του...

Αργά, μετά τη δεξίωση πρότεινα στη Φανή να πάμε λίγο πάλι 
στον τάφο μοναχές για τελευταία φορά. 
Μια στιγμή περισυλλογής. Σκοτάδι.
Ότι φώτιζαν οι χαμηλωμένοι φάροι του αμαξιού. 
Και τότε απίθανη πρόβαλε μια εικόνα μέσα στη νύχτα. 
Δυό ερωτευμένα παιδιά, αγκαλιασμένα πάνω στην πέτρα του 
τάφου του Καζαντζάκη, πλάι στον ξύλινο σταυρό. 
Ξαφνικά φωτίστηκαν. Πετάχτηκαν όρθια. 
Το παλικάρι άλαλο, αμήχανο, η όμορφη κοπέλα τρεμάμενη, φοβισμένη. 
« Είναι μυστικό μεγάλο, θα με σκοτώσουν οι δικοί μου». 
Την αγκάλιασα. 
« Μην φοβάσαι, κοριτσάκι μου, κανείς μα κανείς δε θα το μάθει, να είσαι ήσυχη». 
Και φύγαμε αμέσως και τους αφήσαμε πάλι μες το σκοτάδι, και παρακάλεσα 
τους συνοδους μας να κρατήσουν αυστηρά το μυστικό. 
Τι μεγάλη προσφορά στον Καζαντζάκη, δύο νέα παιδιά να μιλούν για 
τον έρωτά τους πάνω στον τάφο του.

Η Ιωάννα Τσάτσου περιγράφει μια επίσκεψή της στον τάφο του Καζαντζάκη

«ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΣ» Εκδόσεις ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ

Ιωάννα Τσάτσου (1909-2000) 

Η Ιωάννα Τσάτσου γεννήθηκε στη Σμύρνη, κόρη του δικηγόρου και 
διδάκτορα της Νομικής Σχολής του Παρισιού Στέλιου Σεφεριάδη 
και της Δέσπως το γένος Γιωργάκη Τενεκίδη, και αδελφή του 
Γιώργου Σεφέρη. 
Σπούδασε στη νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και αναγορεύτηκε 
διδάκτωρ στην ίδια σχολή με τίτλο της εργασίας της 
"Επίδραση της εθνικότητας επί του κύρους του γάμου". 
Το 1930 παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Τσάτσο, με τον οποίο απέκτησε 
δυο κόρες τη Δέσποινα και τη Θεοδώρα. 
Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής έδρασε στην ΕΚΚΑ του συνταγματάρχη 
Ψαρού και πήρε μέρος σε αποστολές βοήθειας οικογενειών εκτελεσθέντων και 
φυγάδευσης άγγλων στρατιωτών με την καθοδήγηση της Αρχιεπισκοπής Αθηνών. 
Το 1947 κυκλοφόρησε το βιβλίο "Εκτελεσθέντες επί Κατοχής" γνωστοποιώντας 
τα ονόματα οικογενειών που πλήγηκαν από τους κατακτητές, 
προκειμένου να συνταξιοδοτηθούν. 
Συνέχισε την ανθρωπιστική της δράση και κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, 
ως μέλος του Κέντρου Βοήθειας του Παιδιού, του Σώματος Ελληνίδων Οδηγών, 
της Φανέλας του Στρατιώτη, της Διεθνούς Κοινωνικής Υπηρεσίας. 
Την περίοδο 1950-1951 αγωνίστηκε υπέρ του δικαιώματος ψήφου των Ελληνίδων 
και το 1966 πήρε μέρος στην Έκτη Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών. 
Τιμήθηκε για τη δράση της με το Μετάλλιο Εξαίρετων Πράξεων, 
το Χρυσό Σταυρό της Εποποιίας (1960), το Μεγαλόσταυρο του Τάγματος 
της Αξίας (1979, Γαλλία - Σενεγάλη). 
Στο χώρο της λογοτεχνίας πρωτοεμφανίστηκε το 1965 με την έκδοση 
του ημερολογιακού κειμένου "Φύλλα κατοχής". 
Ακολούθησε η έκδοση της ποιητικής συλλογής της "Λόγια της σιωπής" (1968) 
και οχτώ ακόμη συλλογές ως το 1973 που εξέδωσε το βιογραφικό πεζό 
"Ο αδελφός μου Γιώργος Σεφέρης", που τιμήθηκε με το Α’ κρατικό 
βραβείο βιογραφίας. 
Ολοκλήρωσε επίσης ταξιδιωτικά κείμενα και ιστορικές μονογραφίες. 
Τιμήθηκε επίσης με το χρυσό μετάλλιο της Γαλλικής Ακαδημίας (1976), 
το βραβείο ποίησης Α. Ντε Βινιύ (1978), 
το Πρώτο Διεθνές Βραβείο Ποίησης Sicilia (1980) και το βραβείο 
Gramatikakis - Neuman της Γαλλικής Ακαδημίας Ηθικών και Πολιτικών 
Επιστημών για το σύνολο του έργου της. Έργα της μεταφράστηκαν 
στα αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και ρουμανικά. 
Το 1996 τιμήθηκε με το βραβείο Φρειδερίκου Μάθιους. 
Πέθανε στην Αθήνα στις 30 Σεπτεμβρίου 2000, σε ηλικία 91 ετών. 
Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία της Ιωάννας Τσάτσου βλ. χ.σ., 
"Τσάτσου Ιωάννα", στο "Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό", τ. 9β, Αθήνα: 
Εκδοτική Αθηνών, 1988.

(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.)