ΑΣΚΗΤΙΚΗ
Πρόλογος
Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή.
Ευθύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή, ταυτόχρονα το ξεκίνημα κι ο γυρισμός,
Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή.
Ευθύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή, ταυτόχρονα το ξεκίνημα κι ο γυρισμός,
κάθε στιγμή πεθαίνουμε.
Γι’ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος.
Μα κι ευθύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε,
Γι’ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος.
Μα κι ευθύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε,
να συνθέσουμε, να κάμουμε την ύλη ζωή, κάθε στιγμή γεννιόμαστε.
Γι’ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία.
Στα πρόσκαιρα ζωντανά σώματα τα δυο τούτα ρέματα παλεύουν:
α) ο ανήφορος, προς τη σύνθεση, προς τη ζωή, προς την αθανασία
β) ο κατήφορος, προς την αποσύνθεση, προς την ύλη, προς το θάνατο…
~~~~~~~~
Η «Ασκητική» είναι ο Νίκος Καζαντζάκης. Και ο Νίκος Καζαντζάκης είναι η Ασκητική.
Μια ελβετική εφημερίδα έγραψε πως η Ασκητική είναι «το κατά Καζαντζάκην ευαγγέλιο».
Ο ίδιος ο δημιουργός της έγραψε ότι η Ασκητική είναι «η πιο σπαραχτική Κραυγή
Γι’ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία.
Στα πρόσκαιρα ζωντανά σώματα τα δυο τούτα ρέματα παλεύουν:
α) ο ανήφορος, προς τη σύνθεση, προς τη ζωή, προς την αθανασία
β) ο κατήφορος, προς την αποσύνθεση, προς την ύλη, προς το θάνατο…
~~~~~~~~
Η «Ασκητική» είναι ο Νίκος Καζαντζάκης. Και ο Νίκος Καζαντζάκης είναι η Ασκητική.
Μια ελβετική εφημερίδα έγραψε πως η Ασκητική είναι «το κατά Καζαντζάκην ευαγγέλιο».
Ο ίδιος ο δημιουργός της έγραψε ότι η Ασκητική είναι «η πιο σπαραχτική Κραυγή
τής ζωής του» και ότι όλο το έργο του είναι σχόλιο στην Κραυγή αυτή.
Το βιβλίο μεταφράσθηκε και εκδόθηκε σε πολλές ξένες γλώσσες και χώρες και αποτελεί
Το βιβλίο μεταφράσθηκε και εκδόθηκε σε πολλές ξένες γλώσσες και χώρες και αποτελεί
ένα από τα δημοφιλέστερα έργα του Καζαντζάκη διεθνώς.
Το 1930 ο Στέφαν Τσβάιχ (Stefan Zweig) έγραψε στον Νίκο Καζαντζάκη ότι η «Ασκητική» ανήκει σε όλο τον κόσμο.
Ο ελληνιστής Οκτάβιος Μερλιέ (Octave Merlier), που έγραψε μακράν Εισαγωγή στη
Το 1930 ο Στέφαν Τσβάιχ (Stefan Zweig) έγραψε στον Νίκο Καζαντζάκη ότι η «Ασκητική» ανήκει σε όλο τον κόσμο.
Ο ελληνιστής Οκτάβιος Μερλιέ (Octave Merlier), που έγραψε μακράν Εισαγωγή στη
γαλλική έκδοσή της το 1951, θεωρεί την «Ασκητική»
ως το μεγαλύτερο μεταφυσικό ταξίδι.
~~~~~~~~~~~~~~~
Ο ίδιος υποστήριζε ότι η «Ασκητική» είναι μια Κραυγή και όλο το έργο του σχόλιο στην κραυγή αυτή. Την ξεκίνησε στη Βιέννη.
ως το μεγαλύτερο μεταφυσικό ταξίδι.
~~~~~~~~~~~~~~~
Ο ίδιος υποστήριζε ότι η «Ασκητική» είναι μια Κραυγή και όλο το έργο του σχόλιο στην κραυγή αυτή. Την ξεκίνησε στη Βιέννη.
Στις 9 Αυγούστου 1922 γράφει στην πρώτη σύζυγό του Γαλάτεια:
«Βιάζομαι να τυπώσω ό,τι έχω γράψει ως τώρα για να μπορώ να δοθώ όλος σε ένα νέο έργο, καθαρά θεολογικό μου. Έχω ήδη διαγράψει το σκελετό του και θα’ ναι πολύ δύσκολο». Άρχισε να γράφει το έργο στη Βιέννη και το τελείωσε στο Βερολίνο, όπου πήγε μετά από τρεις εβδομάδες, κατά το τέλος του 1922, μέχρι το τέλος Μαρτίου 1923.
Σε νέο του γράμμα στη Γαλάτεια, γραμμένο μεταξύ 4 Δεκεμβρίου 1922 και 20 Ιανουαρίου 1923, λέει: «Άρχισα τώρα ένα καινούργιο βιβλίο. Ασκητική. Μα όταν αφήνω την πέννα, θλίψη, δε χωρώ σε όλα τούτα τα αλφαβητικά στοιχεία που αραδιάζω». Και συνεχίζει: «Γράφω τώρα την Ασκητική, ένα βιβλίο mytique, όπου διαγράφω τη μέθοδο ν’ ανέβει η ψυχή από κύκλο σε κύκλο ωσότου φτάσει στην ανώτατη Επαφή. Είναι πέντε κύκλοι: Εγώ, ανθρωπότητα, Γης, Σύμπαντο, Θεός. Πώς ν’ ανέβουμε όλα τούτα τα σκαλοπάτια κι όταν φτάσομε στο ανώτατο να ζήσομε όλους τους προηγούμενους κύκλους. Το γράφω επίτηδες χωρίς ποίηση, με στεγνή, επιταχτική φόρμα».
Η ιδέα της συγγραφής της είχε καταλάβει τον Καζαντζάκη οκτώ έως δέκα χρόνια νωρίτερα και διαρκώς τον απασχολούσε.
To 1925 βρισκόταν στο Ηράκλειο, το οποίο ήταν δώδεκα μόλις χρόνια ενωμένο με τον εθνικό κορμό μετά τον τερματισμό τής τουρκικής δουλείας. Η πολιτεία ζούσε σε μεγάλη αναταραχή και αστάθεια μετά την επιστροφή των εφέδρων από πολέμους πολλούς, σε μέτωπα πολλά, τους Βαλκανικούς από το 1912, τον Πρώτο Παγκόσμιο από το 1914
και τον τότε διχασμό, τη Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή το 1922.
Με τα πνεύματα ανήσυχα μέσα σε προβλήματα ανεργίας, πείνας, αβεβαιότητας,
με απούσα την κρατική πρόνοια, ο Καζαντζάκης έπασχε για την κοινωνική περίθαλψη, ισότητα και δικαιοσύνη, για μια τάξη εθνική και ανθρωπιστική, για τα δίκαια και τα δικαιώματα του λαού.
Η Κραυγή είναι η αγωνία του Καζαντζάκη να σωθεί ο άνθρωπος και μαζί του ο Θεός.
Τα δεινά του τόπου του είναι αυτά που τον ώθησαν σε αυτή την μοναδική φιλοσοφική αναζήτηση-αποκάλυψη. Σε μία ακόμη επιστολή του στη Γαλάτεια αποκαλύπτεται, ουσιαστικά, η αιτία της δημιουργίας.
«Έγραψα και τελείωσα χτες την Ασκητική. Είναι καλή; Δεν ξέρω. Προσπάθησα με λόγια απλά, σαν εξομολόγηση, να διαγράψω την άσκηση της ζωής μου, από πού ξεκίνησα, πώς πέρασα τα εμπόδια, πώς άρχισε η αγωνία του Θεού, πώς βρήκα την κεντρική έννοια που ρυθμίζει πια τη σκέψη μου, το λόγο και την πράξη μου. […]
Βρίσκομαι σ’ ένα μεταίχμιο. Η στερνή, η πιο ιερή μορφή της θεωρίας είναι η πράξη. Παντού είναι ο Θεός, στον άνθρωπο, στην πολιτική, στην καθημερινή ζωή και κιντυνεύει. Δεν είναι παντοδύναμος, να σταυρώνομε τα χέρια προσδοκώντας τη σίγουρη νίκη του. Από μας εξαρτάται η σωτηρία του. Και μόνο αν σωθεί, σωζόμαστε. Η θεωρία έχει αξία μονάχα ως προετοιμασία. Ο αγώνας ο κρίσιμος είναι η πράξη».
Πανανθρώπινο, οικουμενικό, έργο
Το φιλοσοφικό δοκίμιο εκδίδεται πρώτη φορά το 1927 με τον τίτλο «Salvatores Dei», που σημαίνει «Σωτήρες του Θεού», ενώ φέρει ως υπότιτλο τη λέξη «Ασκητική», περιγράφοντας εννοιολογικά την «άσκηση» πνευματικά, ψυχικά, θυσιαστικά και επίπονα, αναζητώντας απαντήσεις σε προαιώνια υπαρξιακά ερωτήματα.
Ο Καζαντζάκης συνήθιζε να κάνει διορθώσεις αφού είχε εκδοθεί κάποιο έργο του.
Έτσι κι εδώ. Αποκορύφωμα των διορθώσεων, ανακατατάξεων, προσθαφαιρέσεων, είναι η προσθήκη του κεφαλαίου «Η Σιγή». Η δεύτερη έκδοση έγινε τον Δεκέμβριο του 1945.
Το 1930 ο Στέφαν Τσβάιχ θα γράψει στον Καζαντζάκη ότι η Ασκητική «δεν ανήκει σε κείνον, αλλά στον κόσμο». Αυτή ήταν και η πρόθεσή του.
Ένα πανανθρώπινο, οικουμενικό, έργο. Να ακουστεί. Κυριολεκτικά.
Η Κραυγή είναι η αγωνία του να ξεπεράσει τα σύνορα του νου, τα φαινόμενα, να λύσει το μυστήριο της ύπαρξης. Αρνείται τη θεϊκή προέλευση. Ακούγεται σε μικρές-μεγάλες καθημερινές πράξεις. Διαλέγει τον ανήφορο. Τη φυγή προς τα πάνω. Επιτακτικά και με σπαραχτική ειλικρίνεια καθηλώνει. Δεν κηρύττει με μαστίγιο, αλλά με τη φωνή της ψυχής, του νου, της καρδιάς. Αμφισβητεί τον Θεό για να τον ανυψώσει μαζί με τον άνθρωπο. Η σιγή είναι η απόλυτη έκφραση. Ζητά από το άτομο να πέσει στη φωτιά και να γίνει η στιγμή χορός. Να ελευθερωθεί.
Ο Καζαντζάκης επιτυγχάνει να ενώσει τη λογοτεχνική αφήγηση με τη φιλοσοφική ανάλυση-επεξήγηση. Την ποιητική καθαρότητα με τον ατίθασο στοχασμό. Η «Ασκητική» έχει μεταφραστεί μέχρι σήμερα σε 26 γλώσσες. Ο Καζαντζάκης είχε την απαραίτητη πειθαρχία και ταπεινότητα για να εξωτερικεύσει τον εσωτερικό διάλογο με τον Θεό. Να «σπάσει» τη μοναξιά σε άπειρα κομμάτια και να υλοποιήσει την πιο ιερή μορφή της θεωρίας. Την πράξη. Η «Ασκητική» είναι το φως που δεν θα σβήσει ποτέ.
Μια ελβετική εφημερίδα έγραψε πως η Ασκητική είναι «το κατά Καζαντζάκην ευαγγέλιο».
Ο ίδιος ο δημιουργός της έγραψε ότι η Ασκητική είναι «η πιο σπαραχτική
Κραυγή τής ζωής του»
και ότι όλο το έργο του είναι σχόλιο στην Κραυγή αυτή.
Όπως συνήθιζε στα έργα του, της επέφερε αλλαγές (διορθώσεις, ανακατατάξεις, προσθαφαιρέσεις), με αποκορύφωση την προσθήκη τού "τελευταίου" κεφαλαίου της, με τίτλο «Η Σιγή», που το έγραψε στο Μπέκοβο το 1928, «σ’ ένα θαμαστό δάσος έλατα, μια ώρα μακριά από τη Μόσχα», και το τελείωσε «στις παγωμένες στέπες τής Σιβηρίας» το 1929:
«Πρόσθεσα ένα μικρό κεφάλαιο: "Σιγή" - μπόμπα που ανατινάζει όλη την "Ασκητική".
Μα σε λίγων ανθρώπων την καρδιά θα εκραγεί».Η έκδοση της "Ασκητικής" το 1927 στην Αθήνα προκάλεσε μεγάλο σάλο.
Ο συγγραφέας ένιωσε πως λίγοι την κατάλαβαν.
Στα τέλη τού έτους έγραψε στην Ελένη του:
«Η "Ασκητική" είναι μια φοβερή, αιματερή κραυγή, που θ' ακουστεί μετά
το θάνατό μου.
Τώρα οι άνθρωποι καταλαβαίνουν μονάχα την ποιητική φόρμα.
Μα μέσα στις παρομοίωσες αυτές και στις λυρικές φράσες αναπηδά φλογερή, πάνοπλη, πέρα
από απελπισία κι ελπίδα, η μελλούμενη όψη τού Θεού».
Το 1930, ο Νίκος Καζαντζάκης και ο Δημήτρης Γληνός παραπέμπονται σε δίκη,
Το 1930, ο Νίκος Καζαντζάκης και ο Δημήτρης Γληνός παραπέμπονται σε δίκη,
ο πρώτος γιατί έγραψε το... «ασεβέστατο» αυτό βιβλίο και ο δεύτερος γιατί δημοσίευσε στο περιοδικό του Αναγέννηση την «άθεη παλιοφυλλάδα» Ασκητική.
Η δίκη τελικά δεν έγινε, αλλ’ η εκκρεμότητά της βάραινε πάνω από τα κεφάλια τους
για τέσσερα χρόνια.
Ο Καζαντζάκης έκανε και νέες διορθώσεις της "Ασκητικής" (π.χ. το 1938,
αλλά και αργότερα).
Το 1944 τη διόρθωσε για άλλη μια φορά και έτσι έγινε η δεύτερη έκδοσή της,
τον Δεκέμβριο
του 1945.
Ο λατινικός τίτλος "Salvatores Dei" σημαίνει: Σωτήρες του Θεού.
Σύμφωνα με την "Ασκητική",
ο άνθρωπος έχει ανάγκη τον Θεό, αλλά και ο Θεός έχει ανάγκη τον άνθρωπο,
για να στερεωθεί. Στερεώνοντας, όμως, τον Θεό, που κρύβεται μέσα σε κάθε ιδέα, όπως μέσα σε σάρκα,
στερεώνουμε και την ψυχή μας και συμβάλλουμε,
σε συνεργασία και με τη φύση, στη δημιουργική εξέλιξη και ανέλιξη του κόσμου.
Ιδέες, αξιώματα, θεωρήματα της Ασκητικής
είναι εγκατεσπαρμένα στο σύνολο του έργου του Νίκου Καζαντζάκη.
Αποτελούν τη βιοθεωρία του, τη φιλοσοφία τής ζωής του.
Το βιβλίο μεταφράσθηκε και εκδόθηκε σε πολλές ξένες γλώσσες και χώρες
Το βιβλίο μεταφράσθηκε και εκδόθηκε σε πολλές ξένες γλώσσες και χώρες
και αποτελεί ένα
από τα δημοφιλέστερα έργα του Καζαντζάκη διεθνώς.
Το 1930 ο Στέφαν Τσβάιχ (Stefan Zweig) έγραψε στον Νίκο Καζαντζάκη ότι
η "Ασκητική" ανήκει σε όλο τον κόσμο.
Ο ελληνιστής Οκτάβιος Μερλιέ (Octave Merlier), που έγραψε μακράν Εισαγωγή στη γαλλική
έκδοσή της το 1951, θεωρεί την "Ασκητική" ως το μεγαλύτερο μεταφυσικό ταξίδι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου