...στην Πλάκα και θεωρείται ο αρχαιότερος δρόμος της Αθήνας γιατί ένα μεγάλο
τμήμα του συμπίπτει ακριβώς με τον αρχαίο, ενώ διατηρεί και το ίδιο όνομα.
Αναφέρεται μάλιστα στο βιβλίο με τα ελληνικά ρεκόρ Γκίνες, σαν ο μακροβιότερος
δρόμος της πόλης που έχει διατηρήσει την ίδια ονομασία για 25 σχεδόν αιώνες.
Ήταν από τους φαρδύτερους δρόμους της αρχαίας Αθήνας, με πλάτος έξι μέτρα και
ο πιο σύντομος για να πάει κάποιος από το θέατρο του Διονύσου έως την Αγορά.
Ξεκινούσε από την είσοδο το τεμένους του Διονύσου, πήγαινε περιφερειακά
της Ακρόπολης προς την ανατολική πλευρά, διέτρεχε το βόρειο τμήμα του ιερού βράχου
και κατέληγε στο Πρυτανείο της Αγοράς.
Την αρχαία αυτή οδό, διέσχιζαν και οι νυχτερινές λαμπαδηδρομίες που γίνονταν προς
τιμήν του Θεού Διονύσου. Πήρε το όνομά της από τους χάλκινους τρίποδες που τοποθετούνταν κατά μήκος της.
«Έστι δε οδός από του πρυτανείου καλουμένη Τρίποδες∙ αφ’ ου καλούσι το χωρίον,
ναοί όσον ες τούτο μεγάλοι και σφισιν εφεστήκασι τρίποδες, χαλκοί»,
αναφέρει ο Παυσανίας στο «Ελλάδος Περιήγησις»
Πρόκειται για την οδό Τριπόδων....
 |
| Το Μνημείο του Λυσικράτη ενσωματωμένο στην Μονή Καπουτσίνων και η οδός Τριπόδων, 1758. Λιθογραφία από «Η Αθήνα μέσα στο Χρόνο»... |
Ο πιο σημαντικός δρόμος;
Η οδός Τρίποδων είναι η σημαντικότερη, μαζί με την οδό Παναθηναίων, αρχαία οδός
στην Αθήνα, υποστηρίζουν οι αρχαιολόγοι.
O αρχιτέκτονας K. N. Καζαμιάκης, στην μελέτη του οποίου στηρίχθηκε η νέα διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου. O ίδιος επιβεβαιώνει την μεγάλη αρχαιολογική αξία του δρόμου: «Αυτή είναι μία προσωπική άποψη, αλλά εκτιμώ ότι η οδός Τριπόδων είναι ο σημαντικότερος προχριστιανικός δρόμος όλων των εποχών.
...είναι ο δρόμος του θεάτρου, της φιλοσοφίας, της αρχιτεκτονικής, της σκέψης.
Είναι και κάτι ακόμα που μας βοηθάει να καταλάβουμε τη σημασία της:
η οδός Τριπόδων δεν έγινε για να εξυπηρετήσει την κυκλοφορία της πόλης».
Είχε μήκος 800 μέτρων περίπου και ξεκινούσε (σύμφωνα με τον Παυσανία) από το Πρυτανείο, στην Αγορά, για να καταλήξει στο θέατρο του Διονύσου, χωρητικότητας
17 χιλιάδων θεατών.
«Εδώ περπατούσαν οι Αθηναίοι πηγαίνοντας για να παρακολουθήσουν τις παραστάσεις των έργων του Σοφοκλή, του Αισχύλου, του Ευριπίδη, του Αριστοφάνη και άλλων.
Την οργάνωση των θεατρικών παραστάσεων στην αρχαία Ελλάδα την αναλάμβαναν πλούσιοι πολίτες, οι χορηγοί. Αυτοί πλήρωναν όλα τα έξοδα, τους ηθοποιούς,
τα πρόσωπα του χορού, τους μουσικούς, τα σκηνικά, κ.ά.
Εάν το έργο νικούσε στον ετήσιο θεατρικό αγώνα, ο χορηγός έπαιρνε από την πόλη ως έπαθλο ένα τρίποδα χάλκινο ή επίχρυσο, τον οποίο τοποθετούσε πάνω σε χορηγικό μνημείο, προς τιμήν του Διονύσου».
Ολόκληρη η οδός Τριπόδων κοσμήθηκε σταδιακά με εντυπωσιακά, μεγαλοπρεπή μνημεία που υπενθύμιζαν στους Αθηναίους τα ονόματα των νικητών των θεατρικών αγώνων.
Το μοναδικό σωζόμενο χορηγικό μνημείο, του Λυσικράτη, μας δίνει όλες τις πληροφορίες. Αναφέρεται πρώτο πρώτο το όνομα του χορηγού (λογικό, είχε δώσει τα χρήματα),
ακολουθεί η καταγωγή των ηθοποιών (επίσης λογικό, είχαν κερδίσει τον θεατρικό αγώνα),
το όνομα του συγγραφέα και (στην τελευταία σειρά) του άρχοντα της πόλης.
Τα χορηγικά μνημεία κτίσθηκαν κυρίως στον χώρο του Διονυσιακού θεάτρου, αλλά
και κατά μήκος της οδού των Τριπόδων.
Στον αρχαιολογικό χώρο της Πλάκας, στην πλατεία Λυσικράτους, έχουν εντοπιστεί τα θεμέλια 4 χορηγικών μνημείων και, ασφαλώς, το μνημείο του Λυσικράτους,
το σπουδαιότερο από τα χορηγικά μνημεία που έχει σωθεί σχεδόν ακέραιο στη θέση του. Εκτός αρχαιολογικού χώρου, οι ανασκαφές των τελευταίων 30 ετών έχουν φέρει στο φως θεμέλια περισσοτέρων από δέκα χορηγικών μνημείων στις οδούς Βάκχου, Βύρωνος, Σέλλεϊ και Τριπόδων. Τα ευρήματα αυτά εντοπίστηκαν σε κατοικίες ή αυλές κατοικιών.
στην Αθήνα, υποστηρίζουν οι αρχαιολόγοι.
O αρχιτέκτονας K. N. Καζαμιάκης, στην μελέτη του οποίου στηρίχθηκε η νέα διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου. O ίδιος επιβεβαιώνει την μεγάλη αρχαιολογική αξία του δρόμου: «Αυτή είναι μία προσωπική άποψη, αλλά εκτιμώ ότι η οδός Τριπόδων είναι ο σημαντικότερος προχριστιανικός δρόμος όλων των εποχών.
...είναι ο δρόμος του θεάτρου, της φιλοσοφίας, της αρχιτεκτονικής, της σκέψης.
Είναι και κάτι ακόμα που μας βοηθάει να καταλάβουμε τη σημασία της:
η οδός Τριπόδων δεν έγινε για να εξυπηρετήσει την κυκλοφορία της πόλης».
Είχε μήκος 800 μέτρων περίπου και ξεκινούσε (σύμφωνα με τον Παυσανία) από το Πρυτανείο, στην Αγορά, για να καταλήξει στο θέατρο του Διονύσου, χωρητικότητας
17 χιλιάδων θεατών.
«Εδώ περπατούσαν οι Αθηναίοι πηγαίνοντας για να παρακολουθήσουν τις παραστάσεις των έργων του Σοφοκλή, του Αισχύλου, του Ευριπίδη, του Αριστοφάνη και άλλων.
Την οργάνωση των θεατρικών παραστάσεων στην αρχαία Ελλάδα την αναλάμβαναν πλούσιοι πολίτες, οι χορηγοί. Αυτοί πλήρωναν όλα τα έξοδα, τους ηθοποιούς,
τα πρόσωπα του χορού, τους μουσικούς, τα σκηνικά, κ.ά.
Εάν το έργο νικούσε στον ετήσιο θεατρικό αγώνα, ο χορηγός έπαιρνε από την πόλη ως έπαθλο ένα τρίποδα χάλκινο ή επίχρυσο, τον οποίο τοποθετούσε πάνω σε χορηγικό μνημείο, προς τιμήν του Διονύσου».
Ολόκληρη η οδός Τριπόδων κοσμήθηκε σταδιακά με εντυπωσιακά, μεγαλοπρεπή μνημεία που υπενθύμιζαν στους Αθηναίους τα ονόματα των νικητών των θεατρικών αγώνων.
Το μοναδικό σωζόμενο χορηγικό μνημείο, του Λυσικράτη, μας δίνει όλες τις πληροφορίες. Αναφέρεται πρώτο πρώτο το όνομα του χορηγού (λογικό, είχε δώσει τα χρήματα),
ακολουθεί η καταγωγή των ηθοποιών (επίσης λογικό, είχαν κερδίσει τον θεατρικό αγώνα),
το όνομα του συγγραφέα και (στην τελευταία σειρά) του άρχοντα της πόλης.
Τα χορηγικά μνημεία κτίσθηκαν κυρίως στον χώρο του Διονυσιακού θεάτρου, αλλά
και κατά μήκος της οδού των Τριπόδων.
Στον αρχαιολογικό χώρο της Πλάκας, στην πλατεία Λυσικράτους, έχουν εντοπιστεί τα θεμέλια 4 χορηγικών μνημείων και, ασφαλώς, το μνημείο του Λυσικράτους,
το σπουδαιότερο από τα χορηγικά μνημεία που έχει σωθεί σχεδόν ακέραιο στη θέση του. Εκτός αρχαιολογικού χώρου, οι ανασκαφές των τελευταίων 30 ετών έχουν φέρει στο φως θεμέλια περισσοτέρων από δέκα χορηγικών μνημείων στις οδούς Βάκχου, Βύρωνος, Σέλλεϊ και Τριπόδων. Τα ευρήματα αυτά εντοπίστηκαν σε κατοικίες ή αυλές κατοικιών.
 |
| Αθήνα 1900. Το μνημείο του Λυσικράτη. Φωτογραφία από: «Η Αθήνα μέσα στο χρόνο». |
Το μνημείο του Λυσικράτη
Το μνημείο του Λυσικράτη κτίσθηκε το 333 - 334 π.Χ., όταν την Αθήνα διοικούσε ο Ευαίνετος, και αποτελείται από ένα ψηλό ορθογώνιο βάθρο, πάνω στο οποίο υψώνεται
το κυρίως μνημείο, μορφής μικρής θόλου με έξι κορινθιακούς κίονες στην περιφέρεια,
από πεντελικό μάρμαρο, προσκολλημένους σε έναν κυλινδρικό κορμό από γκρίζο
μάρμαρο Υμηττού. Πάνω από το επιστύλιο και την ζωφόρο, στην οποία υπάρχουν ανάγλυφες παραστάσεις σχετικά με το θεό Διόνυσο, υπάρχει γείσο με οδόντες και μονολιθική στέγη με ανάγλυφες φολίδες και ανθέμια. Στο κέντρο της σχηματιζόταν το κορύφωμα που έφθανε σε ύψος 10,30 μέτρων και διαμορφωνόταν με έλικες και φυτικά κοσμήματα. Πάνω σ' αυτό ήταν στημένος ο χορηγικός τρίποδας.
Στο επιστύλιο του μνημείου είναι χαραγμένη η μεγάλη επιγραφή που αναφέρει ονόματα σχετικά με τον θεατρικό αγώνα. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η εφαρμογή
του κορινθιακού ρυθμού στο μνημείο και οι εξαιρετικά εκλεπτυσμένες αρχιτεκτονικές του μορφές, χαρακτηριστικές των στυλιστικών τάσεων του 4ου αιώνα π.Χ.
Για πολλά χρόνια ήταν το μόνο γνωστό στην Ευρώπη παράδειγμα κορινθιακού αρχιτεκτονήματος της κλασικής περιόδου και το μόνο σωζόμενο κυκλικό κτίσμα της,
με αποτέλεσμα να αντιγραφεί τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό την εποχή
της αναβίωσης του κλασικισμού.
Ηταν γνωστό με το όνομα «φανάρι του Διογένη» και απεικονίζεται ενσωματωμένο
στο μοναστήρι των Καπουτσίνων, σε πολλές χαλκογραφίες και σχέδια περιηγητών
των χρόνων της Τουρκοκρατίας ή του 19ου αιώνα.
Ήθελε να το κλέψει ο Έλγιν
Σώθηκε από τα χέρια του Έλγιν χάρη στον τότε ηγούμενο των μοναχών,
που δεν ενέδωσε στις πιέσεις και τις οικονομικές προφορές του.
Μετά την ελληνική επανάσταση του 1821, κατά τη διάρκεια της οποίας η μονή των Καπουτσίνων κάηκε, το μνημείο παρέμεινε στην ιδιοκτησία της γαλλικής κυβέρνησης,
μέχρι που ανταλλάχτηκε με ένα οικόπεδο στην οδό Διδότου και έκτοτε ανήκει
στο ελληνικό δημόσιο.
που δεν ενέδωσε στις πιέσεις και τις οικονομικές προφορές του.
Μετά την ελληνική επανάσταση του 1821, κατά τη διάρκεια της οποίας η μονή των Καπουτσίνων κάηκε, το μνημείο παρέμεινε στην ιδιοκτησία της γαλλικής κυβέρνησης,
μέχρι που ανταλλάχτηκε με ένα οικόπεδο στην οδό Διδότου και έκτοτε ανήκει
στο ελληνικό δημόσιο.
Η «σύγχρονη» ιστορία της οδού Τριπόδων
Η οδός Τριπόδων, που στην αρχαιότητα λόγω της σύνδεσής της με το θέατρο και τις Τέχνες, ήταν εκτός των άλλων και ένας πανέμορφα στολισμένος δρόμος, έχει πολλές αναφορές και στη νεότερη ιστορία.
Ο λόρδος Βύρων που φιλοξενήθηκε στη μονή των Καπουτσίνων της οδού Τριπόδων αναφέρει σε επιστολή του για την ομορφιά του τοπίου:
«Μπροστά μου έχω τον Υμηττό, πίσω μου την Ακρόπολη, δεξιά μου το ναό του Δία, μπροστά το Στάδιο, αριστερά μου την πόλη. Ε, κύριε αυτό θα πει γραφικότητα.
Δεν υπάρχει κύριε τίποτα παρόμοιο στη Λόντρα, όχι, ούτε καν η κατοικία του Λόρδου Δημάρχου». Στην οδό Τριπόδων, που έχουν διασχίσει κατά καιρούς όλες οι πνευματικές
και καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες, που έμεναν ή σύχναζαν στην Πλάκα, όπως ο Δροσίνης,
ο Παλαμάς, ο Παπαδιαμάντης, η Μερκούρη, ο Χορν και πολλοί άλλοι.
Ο λόρδος Βύρων που φιλοξενήθηκε στη μονή των Καπουτσίνων της οδού Τριπόδων αναφέρει σε επιστολή του για την ομορφιά του τοπίου:
«Μπροστά μου έχω τον Υμηττό, πίσω μου την Ακρόπολη, δεξιά μου το ναό του Δία, μπροστά το Στάδιο, αριστερά μου την πόλη. Ε, κύριε αυτό θα πει γραφικότητα.
Δεν υπάρχει κύριε τίποτα παρόμοιο στη Λόντρα, όχι, ούτε καν η κατοικία του Λόρδου Δημάρχου». Στην οδό Τριπόδων, που έχουν διασχίσει κατά καιρούς όλες οι πνευματικές
και καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες, που έμεναν ή σύχναζαν στην Πλάκα, όπως ο Δροσίνης,
ο Παλαμάς, ο Παπαδιαμάντης, η Μερκούρη, ο Χορν και πολλοί άλλοι.
 |
«Η οδός Τριπόδων ήταν στην αρχαιότητα κατά κάποιο τρόπο ό,τι η Λεωφόρος της Δόξας στο Χόλυγουντ σήμερα. Κατά μήκος της οι χορηγοί νικητές των θεατρικών αγώνων ύψωναν μνημεία, επάνω στα οποία τοποθετούσαν τους τρίποδες που κέρδιζαν οι τριλογίες τις οποίες χρηματοδοτούσαν. Δηλαδή πλήρωναν και τον τραγικό ποιητή που έγραφε τρεις τραγωδίες και μία κωμωδία και στη συνέχεια την ανέγερση του μνημείου που πιστοποιούσε τη νίκη τους» . Φωτογραφία και σχόλιο από "Η Πλάκα μέσα στο Χρόνο" |
βρισκόταν και το κινηματογραφικό σπίτι του κύριου και της κυρίας Κοκοβίκου
(Γιώργος Κωνσταντίνου και Μάρω Κοντού), από την ταινία
«η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα».
 |
| Το κινηματογραφικό σπίτι του Αντωνάκη και της Ελενίτσας στην οδό Τριπόδων 32. |
έναν πολυσύχναστο δρόμο της πιο διάσημης Αθηναϊκής συνοικίας.
Πηγές: Αντλήθηκαν πληροφορίες από το βιβλίο ττης Τόνιας Καφετζάκη και του Θανάση Γιοχάλα
«Αθήνα, ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία».
*το αλίευσα εδώ : https://ourathens.blogspot.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου