Όλη η αλήθεια για τα αναδρομικά από την εφημερίδα ΕΘΝΟΣ

Πώς ερμηνεύονται τα «ψιλά γράμματα»

- Τί λένε νομικοί για το «παράθυρο» διεκδίκησης δώρων 
και περικοπών 
- Ρόλος «κλειδί» ο νόμος Κατρούγκαλου

Στη μέση µιας θύελλας µε στοιχεία δικαστικού θρίλερ βρίσκονται πέντε κατηγορίες παλαιών συνταξιούχων, που αγωνιούν για το εάν µπορούν να εισπράξουν σήµερα αναδροµικά ποσά από τις µειώσεις του 2012. Αιτήσεις και αγωγές υποβάλλονται κατά δεκάδες χιλιάδες σε µια προσπάθεια να διακοπούν παραγραφές και να διεκδικηθούν ποσά που χάθηκαν από την κατάργηση των δώρων και από τις µειώσεις που επιβλήθηκαν έξι χρόνια πριν σε κύριες και επικουρικές συντάξεις.

Οι διεκδικήσεις πατούν πάνω σε αποφάσεις-σταθµούς του ΣτΕ το 2015, οι οποίες έκριναν αντισυνταγµατικές τις µειώσεις των νόµων 4051 και 4093 του 2012. Πάνω στις αποφάσεις αυτές «χτίστηκε» εν πολλοίς η αρχιτεκτονική του επανυπολογισµού του νόµου Κατρούγκαλου για όλες τις συντάξεις. Γι’ αυτό και τώρα οι νοµικές απόψεις συγκλίνουν πως ρόλο-κλειδί στην εξέλιξη της διαδικασίας θα παίξει µια νέα απόφαση του ΣτΕ, αυτή που επίκειται για τη συνταγµατικότητα του νόµου Κατρούγκαλου.

Κρίσιµη µεταβλητή για όλες τις διεκδικήσεις που εγείρονται τώρα είναι το χρονικό διάστηµα για το οποίο κάθε συνταξιούχος µπορεί να κερδίσει αναδροµικά. Το «παράθυρο» άνοιξε τον Ιούνιο του 2015 µε τις αποφάσεις του ΣτΕ. Το ανώτατο δικαστήριο έκρινε τότε για λόγους δηµοσίου συµφέροντος πως όσοι δεν είχαν ήδη προσφύγει στη ∆ικαιοσύνη δεν µπορούν να ζητήσουν αναδροµικά για τα έτη 2012 - Ιούνιος 2015. ∆ηλαδή οι σηµερινές αγωγές αφορούν τα έτη µετά το 2015. Το ίδιο «παράθυρο» κλείνει ο νόµος Κατρούγκαλου µε τον επανυπολογισµό όλων των παλαιών συντάξεων στη βάση του νέου συστήµατος και εφόσον βέβαια κριθεί συνταγµατικός.

Με αυτά τα δεδοµένα διαµορφώνονται δύο βασικές νοµικές προσεγγίσεις ως προς το «παράθυρο» που υπάρχει ανοικτό, για όλους όσοι δεν είχαν στο παρελθόν προσφύγει. Η µια προσέγγιση ανιχνεύει καταρχήν το όποιο κενό στο διάστηµα Ιούνιος 2015 – Μάιος 2016, όταν δηλαδή ψηφίστηκε ο νόµος Κατρούγκαλου, αλλά δεν βλέπει πια έδαφος για την ευδοκίµηση σηµερινών αγωγών, αφού είναι σε ισχύ νέα ριζική ασφαλιστική µεταρρύθµιση που δηµιουργεί καινούργιο τοπίο. Η δεύτερη προσέγγιση υποστηρίζει πως τα αναδροµικά µπορούν να αναζητηθούν πλέον από τον Ιούνιο του 2015 έως και τον ∆εκέµβριο του 2018, καθώς ο επανυπολογισµός και η προσωπική διαφορά που βγάζουν από το «τραπέζι» τις αντισυνταγµατικές περικοπές τίθενται σε πλήρη ισχύ από τον Ιανουάριο του 2019.

Σύµφωνα µε νοµικούς, καθώς θα εκδικάζονται περισσότερες αγωγές θα διαµορφωθεί συν τω χρόνω πιο ασφαλής εκτίµηση για την έκβαση των υποθέσεων. Νοµικοί κύκλοι υπενθυµίζουν άλλωστε πως δεν υπάρχει ακόµη καµία απόφαση επί αγωγής που ασκήθηκε µετά την ψήφιση του νόµου Κατρούγκαλου

Το γαϊτανάκι των διεκδικήσεων έχει και ισχυρό δηµοσιονοµικό πρόσηµο, αφού το συνολικό κόστος από την επιστροφή των δώρων και των περικοπών του 2012 στο σύνολο των συνταξιούχων ενδέχεται να αγγίζει ή και να ξεπεράσει τα 9 δισ. ευρώ. Πράγµα που σηµαίνει πως αν επεκταθεί σε όλους η αναδροµική καταβολή των διαφορών από τις µειώσεις του 2012 καταστρατηγείται η δέσµευση που έχει αναληφθεί από το 2010 και ορίζει ότι η συνταξιοδοτική δαπάνη δεν µπορεί να υπερβαίνει το 16,2% του ΑΕΠ. Το «Εθνος της Κυριακής» χαρτογραφεί το επίµαχο θέµα και φωτίζει όλες τις λεπτοµέρειες του ζητήµατος που κρατά σε... αναµµένα κάρβουνα 2,5 εκατοµµύρια συνταξιούχους.

Διαφορετικές προσεγγίσεις

Αγωγές που είχαν ήδη ασκηθεί µέχρι τον Ιούνιο του 2015 πιθανότατα θα ευδοκιµήσουν και θα δικαιωθούν αναδροµικά από το 2012. Το ζητούµενο είναι τι συµβαίνει µε τις αγωγές που ασκούνται τώρα. Η µια νοµική προσέγγιση εξαρτά τις πιθανότητες να ευδοκιµήσουν στο µέλλον οι σηµερινές αγωγές από το εάν θα κριθεί συνταγµατικός ο νόµος Κατρούγκαλου, µέσω του οποίου το κράτος επιχείρησε να συµµορφωθεί µε τις αποφάσεις του ΣτΕ. Η λογική αυτής της προσέγγισης είναι πως ο χρόνος από το 2016 έως το 2018 δεν µπορεί να ενοποιηθεί, παρότι ο νόµος του 2016 διατηρεί τις συντάξεις στα επίπεδα που διαµορφώθηκαν µετά το δεύτερο µνηµόνιο. Το επιχείρηµα είναι πως το ΣτΕ είχε κρίνει αντισυνταγµατικό τον τρόπο και τον οριζόντιο χαρακτήρα µε τον οποίο µειώθηκαν οι συντάξεις το 2012 και όχι το ποσό στο οποίο αυτές είχαν διαµορφωθεί. Το γεγονός πως υπάρχει νέος νόµος από το 2016 και ενιαίο σύστηµα υπολογισµού για όλους, µε το οποίο η πολιτεία επιχειρεί να συµµορφωθεί µε την κρίση του ΣτΕ, εκτιµάται πως αλλάζει το τοπίο και δεν βοηθά τις σηµερινές αγωγές να ευδοκιµήσουν.

Στην αντίπερα όχθη, η έτερη νοµική προσέγγιση επιµένει πως όσοι συνταξιούχοι δεν έχουν ήδη υποβάλει αγωγές µπορούν να διεκδικήσουν την επιστροφή των περικοπών για 42 µήνες, δηλαδή για το χρονικό διάστηµα Ιούνιος 2015- ∆εκέµβριος 2018 για δύο λόγους:

• Οι αποφάσεις-πιλότος του ΣτΕ έκλεισε την πόρτα σε αναδροµικά πριν από τον Ιούνιο του 2015 σε όσους δεν είχαν ήδη τότε προσφύγει.
• Οι αντισυνταγµατικές περικοπές του 2012 συνεχίζουν να επιβάλλονται στις παλαιές συντάξεις, διατηρώντας τες στα επίπεδα που διαµορφώθηκαν µετά το δεύτερο µνηµόνιο. Τα αποτελέσµατα του επανυπολογισµού πρέπει να κάνουν πρεµιέρα τον Ιανουάριο του 2019. Μετά τον επανυπολογισµό διαµορφώνονται νέα ποσά συνταξιοδοτικής παροχής και αν κριθεί ο νόµος Κατρούγκαλου συνταγµατικός, παύουν οι συνέπειες των νόµων 4051 και 4093 του 2012 που κρίθηκαν αντισυνταγµατικοί.

«∆εδοµένου ότι στο πλαίσιο πρότυπης δίκης το ΣτΕ µε τις αποφάσεις του 2015 έκρινε αντισυνταγµατικές τις περικοπές των νόµων 4051 του 2012 και 4093 του 2012, οι ασφαλισµένοι που θα προσφύγουν δικαστικά θα πρέπει να δικαιωθούν τουλάχιστον για το χρονικό διάστηµα Ιούνιος 2015, έως ∆εκέµβριος 2018 επισηµαίνει ο εργατολόγος ∆ηµήτρης Μπούρλος. Σε κάθε περίπτωση οι αγωγές που θα υποβληθούν σήµερα θα προσδιοριστούν πιθανότατα σε 3-4 χρόνια πρωτόδικα, ενώ πρέπει να υπολογιστούν και άλλα 2-2,5 χρόνια για το Εφετείο. Αν ο συνταξιούχος κερδίσει και στο Εφετείο, το Ταµείο µπορεί να προσφύγει για αναίρεση στο ΣτΕ, αλλά στο µεταξύ είναι υποχρεωµένο να τον πληρώσει. Από τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τοµέα οι αγωγές υποβάλλονται ενώπιον των ∆ιοικητικών Πρωτοδικείων, ενώ του δηµόσιου τοµέα στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Η πρόσφατη απόφαση του Μονοµελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης παρότι ασκήθηκε στις 23 Ιουλίου 2015, δηλαδή µετά την απόφαση του ΣτΕ, δικαίωσε τον συνταξιούχο και καταλόγισε αναδροµικά από το 2013. Το σκεπτικό της θα κριθεί στο Εφετείο.

Διακοπή παραγράφων

Η υποβολή αίτησης προς τον ΕΦΚΑ και το ΕΤΕΑΕΠ θεωρείται όχληση και διακόπτει την παραγραφή των αξιώσεων. Νοµικά, ωστόσο, δεν συνιστά διεκδίκηση σε ατοµικό επίπεδο εάν δεν συνοδευτεί από αγωγή, αλλά λειτουργεί περισσότερο ως µοχλός πίεσης για ενδεχόµενη συνολική λύση.

«Για τους πρώην φορείς κοινωνικής ασφάλισης αρµοδιότητας του υπουργείου Εργασίας, η παραγραφή αξιώσεων είναι 5ετής. Με την υποβολή της σχετικής αίτησης, η εν λόγω παραγραφή διακόπτεται» εξηγεί ο δικηγόρος ∆ιονύσης Ρίζος, ειδικός σε θέµατα Κοινωνικής Ασφάλισης. Αν απαντηθεί η αίτηση, τότε η νέα παραγραφή ξεκινά από την ηµεροµηνία που ο συνταξιούχος έλαβε γνώση της απάντησης. Αν το Ταµείο δεν απαντήσει εντός 6µήνου, τεκµαίρεται σιωπηρή άρνηση της αξίωσης. «Ετσι το δικαίωµα δεν παραγράφεται µετά τη λήξη 5ετίας, αλλά ξεκινά νέα 5ετής παραγραφή µετά την πάροδο του 6µήνου. Αίτηση διακοπής παραγραφής µπορεί να υποβληθεί µόνο µία φορά» εξηγεί ο κ. Ρίζος και προσθέτει: «Η παραγραφή για τους συνταξιούχους του ∆ηµοσίου είναι διετής και όχι πενταετής. Αυτό σηµαίνει ότι αν δηµόσιος υπάλληλος επιθυµεί να καταθέσει αγωγή σήµερα, διεκδικεί αναδροµικά από το 2016 και έπειτα. Οι αιτήσεις θα πρέπει να απευθύνονται στο Νοµικό Συµβούλιο του Κράτους και το Γενικό Λογιστήριο, και η λειτουργία τους και σε αυτήν την περίπτωση είναι η διακοπή της παραγραφής».

Ο κ. Ρίζος συνιστά προσοχή στις διεκδικήσεις για τις επικουρικές συντάξεις, καθώς όπως λέει δεν µπορούν να ανατρέξουν πριν από τον Σεπτέµβριο του 2016, όταν τέθηκε σε πλήρη εφαρµογή ο επανυπολογισµός των επικουρικών. Μετά τον όγκο των δεκάδων χιλιάδων αιτήσεων που έφτασαν στα γκισέ των Ταµείων, ο ΕΦΚΑ έθεσε σε λειτουργία ηλεκτρονική αίτηση στην ιστοσελίδα του www.efka.gov.gr για τη µη εφαρµογή των επίµαχων µειώσεων.

Από τον Ενιαίο Φορέα λένε πως η ηλεκτρονική αίτηση δηµιουργήθηκε για να µην ταλαιπωρούνται οι συνταξιούχοι στα Ταµεία και να διευκολυνθούν εάν θέλουν να ακολουθήσουν δικαστικό δρόµο διεκδίκησης, παρότι δεν βλέπουν πιθανότητες δικαίωσης. «Το κράτος έχει πλήρως συµµορφωθεί µε την απόφαση του ΣτΕ µέσω του νόµου 4387 του 2016 σχολιάζουν κύκλοι του υπουργείου Εργασίας.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΩΣΚΟΛΟΣ  gfoskolos@ethnos.gr

https://www.ethnos.gr/oikonomia/1288_oli-i-alitheia-gia-ta-anadromika