Τι σκέφτεται για τη ζωή και το χρόνο η διάσημη σοπράνο Εμίλια Μάρτυ, όταν στον εικοσάλεπτο συγκλονιστικό μονόλογό της αποφασίζει να απαρνηθεί την τεχνητή και απάνθρωπη αθανασία της;
Η γυναίκα που έχει διανύσει τρεις αιώνες και έχει γευτεί τη ζωή, αλλάζοντας διαρκώς ταυτότητα ώστε να μην αποκαλυφθεί το μυστικό της αθανασίας της, κουράστηκε. Η λυσσαλέα πάλη της με το χρόνο την έκανε κυνική και σοφή, την μεταμόρφωσε στην Ισπανίδα χορεύτρια Εουχένια Μοντές, στην τραγουδίστρια Ελιάν Μακ Γκρέγκορ, προκειμένου να μη αποκαλυφθεί το μυστικό της, της χάρισε μοναδικές εμπειρίες, αλλά όχι και το μυστικό της ευτυχίας.
Όλα ξεκινούν τον 16ο αιώνα, με το φίλτρο αιώνιας νεότητας που παρασκευάζει ο Ιερώνυμος Μακρόπουλος, ένας Έλληνας αλχημιστής που υπηρετεί στην αυλή του Ροδόλφου Β’.
Ο Βοημός μονάρχης ζητά από τον γιατρό να το δοκιμάσει πρώτα στην έφηβη κόρη του. Η περιπέτεια της Ελίνας Μαρκοπούλου ξεκινά, ενώ η νεαρή διασχίζει τους αιώνες. Τη συναντάμε το 1920, να εξακολουθεί να δίνει μάχη με το χρόνο. Η συναρπαστική παρουσία της σοπράνο Έλενας Κελεσίδη που την υποδύεται και η ερμηνεία της στην όπερα του Γιάνατσεκ «Υπόθεση Μακρόπουλου», που παρουσιάζεται
για πρώτη φορά από την Εθνική Λυρική Σκηνή, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, ήταν μια αφορμή για μια συζήτηση
για τον χρόνο -εχθρό και το χρόνο-φίλο ενός λυρικού καλλιτέχνη,
αλλά και μια γυναίκας που ποθεί να ζήσει δίνοντας, πέρα από τη μάχη
με το θάνατο, μια καθημερινή μάχη με τη ζωή και το νόημά της.
Ο Βοημός μονάρχης ζητά από τον γιατρό να το δοκιμάσει πρώτα στην έφηβη κόρη του. Η περιπέτεια της Ελίνας Μαρκοπούλου ξεκινά, ενώ η νεαρή διασχίζει τους αιώνες. Τη συναντάμε το 1920, να εξακολουθεί να δίνει μάχη με το χρόνο. Η συναρπαστική παρουσία της σοπράνο Έλενας Κελεσίδη που την υποδύεται και η ερμηνεία της στην όπερα του Γιάνατσεκ «Υπόθεση Μακρόπουλου», που παρουσιάζεται
για πρώτη φορά από την Εθνική Λυρική Σκηνή, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, ήταν μια αφορμή για μια συζήτηση
για τον χρόνο -εχθρό και το χρόνο-φίλο ενός λυρικού καλλιτέχνη,
αλλά και μια γυναίκας που ποθεί να ζήσει δίνοντας, πέρα από τη μάχη
με το θάνατο, μια καθημερινή μάχη με τη ζωή και το νόημά της.
Η Εμίλια Μάρτυ που υποδύεστε είναι μια διάσημη τραγουδίστρια
300 ετών. Αναπόφευκτα θα ήθελα να σας ρωτήσω, τι σημαίνει
η μακροβιότητα στην καριέρα μιας σοπράνο;
Θα θέλατε σε ένα φανταστικό σύμπαν να έχετε φωνητική δυνατότητα για πάντα σχεδόν;
Τριακόσια τριάντα επτά για την ακρίβεια! Θα το ήθελα πάρα πολύ!
Δεν το συζητώ! Νομίζω όλοι οι τραγουδιστές θα απαντούσαν θετικά σε κάτι τέτοιο. Για μια τραγουδίστρια, δηλαδή, είναι πάρα πολύ σημαντικό να είναι πάντα σε φόρμα, να είναι πάντοτε φρέσκια η φωνή της. Μακάρι να ήταν δυνατόν κάτι τέτοιο, αλλά δύσκολα μπορεί να συμβεί. Και για να συμβεί χρειάζεται πολλή προσοχή στο ρεπερτόριο, στην τεχνική κ.λ.π.
300 ετών. Αναπόφευκτα θα ήθελα να σας ρωτήσω, τι σημαίνει
η μακροβιότητα στην καριέρα μιας σοπράνο;
Θα θέλατε σε ένα φανταστικό σύμπαν να έχετε φωνητική δυνατότητα για πάντα σχεδόν;
Τριακόσια τριάντα επτά για την ακρίβεια! Θα το ήθελα πάρα πολύ!
Δεν το συζητώ! Νομίζω όλοι οι τραγουδιστές θα απαντούσαν θετικά σε κάτι τέτοιο. Για μια τραγουδίστρια, δηλαδή, είναι πάρα πολύ σημαντικό να είναι πάντα σε φόρμα, να είναι πάντοτε φρέσκια η φωνή της. Μακάρι να ήταν δυνατόν κάτι τέτοιο, αλλά δύσκολα μπορεί να συμβεί. Και για να συμβεί χρειάζεται πολλή προσοχή στο ρεπερτόριο, στην τεχνική κ.λ.π.
Μπορεί να μη ζει κανένας 300 χρόνια, αλλά με τη δουλειά του να θέλει να περάσει στην αθανασία. Αξίζει η στέρηση μιας ολόκληρης ζωής για την υστεροφημία;
Προσωπικά δεν πιστεύω ότι όλοι οι σπουδαίοι καλλιτέχνες έκαναν μεγάλα πράγματα μόνο και μόνο για να κερδίσουν τη μετά θάνατον δόξα.
Η Κάλλας για παράδειγμα, νομίζω ότι έκανε την δουλειά της και αξιοποίησε όλο αυτό το χάρισμα που της έδωσε ο Θεός και ήταν πειστική και καταπληκτική πάνω στη σκηνή, πραγματικά ένα φαινόμενο, που ο κόσμος δεν μπορεί να ξεχάσει. Αλλά δεν νομίζω ότι έκανε θυσίες μονάχα για να κερδίσει αυτό. Δεν νομίζω ότι ο στόχος της αφορούσε το μετά θάνατον… Γενικά δεν πιστεύω ότι οι καλλιτέχνες το σκέφτονται με αυτόν τον τρόπο. Ενδεχομένως να υπάρχουν κάποιοι, δεν ξέρω, αλλά δεν πιστεύω ότι συμβαίνει συνήθως κάτι τέτοιο.
Προσωπικά δεν πιστεύω ότι όλοι οι σπουδαίοι καλλιτέχνες έκαναν μεγάλα πράγματα μόνο και μόνο για να κερδίσουν τη μετά θάνατον δόξα.
Η Κάλλας για παράδειγμα, νομίζω ότι έκανε την δουλειά της και αξιοποίησε όλο αυτό το χάρισμα που της έδωσε ο Θεός και ήταν πειστική και καταπληκτική πάνω στη σκηνή, πραγματικά ένα φαινόμενο, που ο κόσμος δεν μπορεί να ξεχάσει. Αλλά δεν νομίζω ότι έκανε θυσίες μονάχα για να κερδίσει αυτό. Δεν νομίζω ότι ο στόχος της αφορούσε το μετά θάνατον… Γενικά δεν πιστεύω ότι οι καλλιτέχνες το σκέφτονται με αυτόν τον τρόπο. Ενδεχομένως να υπάρχουν κάποιοι, δεν ξέρω, αλλά δεν πιστεύω ότι συμβαίνει συνήθως κάτι τέτοιο.
Θα θέλατε να μου πείτε τι συμπαθήσατε και τι αντιπαθήσατε
στην ηρωίδα σας και ποια είναι η στιγμή που ταυτιστήκατε
με το δράμα της;
Κοιτάξτε, μου αρέσει πάρα πολύ η ηρωίδα μου διότι είναι μια πολύ έξυπνη γυναίκα. Και για να πούμε τα πράγματα σωστά, δεν είναι μόνον έξυπνη, είναι… τέλεια. Αυτό είναι. Είναι μια τέλεια γυναίκα, γιατί έχοντας ζήσει 337 χρόνια, ξέρει πολύ καλά πώς να φτιάξει την εικόνα του εαυτού της. Είναι, λοιπόν, τέλεια σε όλα: Στο επάγγελμά της, στην προσωπική της ζωή, στο ντύσιμο, στον τρόπο που σκέφτεται το επόμενό της βήμα.
στην ηρωίδα σας και ποια είναι η στιγμή που ταυτιστήκατε
με το δράμα της;
Κοιτάξτε, μου αρέσει πάρα πολύ η ηρωίδα μου διότι είναι μια πολύ έξυπνη γυναίκα. Και για να πούμε τα πράγματα σωστά, δεν είναι μόνον έξυπνη, είναι… τέλεια. Αυτό είναι. Είναι μια τέλεια γυναίκα, γιατί έχοντας ζήσει 337 χρόνια, ξέρει πολύ καλά πώς να φτιάξει την εικόνα του εαυτού της. Είναι, λοιπόν, τέλεια σε όλα: Στο επάγγελμά της, στην προσωπική της ζωή, στο ντύσιμο, στον τρόπο που σκέφτεται το επόμενό της βήμα.
Λόγω εμπειρίας, δηλαδή, έχοντας ζήσει τόσα χρόνια, είναι πια σε θέση να ξέρει τι θα την ρωτήσουν, τι θα απαντήσει, τι θα συμβεί στη συνέχεια κ.λπ. Γνωρίζει ακριβώς τι την περιμένει σε κάθε ρόλο που καλείται να ερμηνεύσει. Στη διάρκεια της μακράς ζωής της έχει τραγουδήσει τα πάντα, τα ξέρει όλα απ’ έξω, έχει την τέλεια τεχνική και την τέλεια φωνή.
Μου αρέσει που είναι μια γυναίκα δυνατή, μόνο που αρχίζει σιγά-σιγά να… βαριέται. Αυτό είναι ένα στοιχείο που δεν ταιριάζει καθόλου στον δικό μου χαρακτήρα. Είναι, όμως, φυσικό… Έχοντας ζήσει τα πάντα, η ζωή της δεν έχει πια κανένα νόημα. Για φανταστείτε! Δεν ενθουσιάζεται πια με τίποτα, τα ξέρει όλα και δεν υπάρχει καμιά έκπληξη. Αυτό είναι, ίσως, το μόνο στοιχείο που δεν μου αρέσει και σίγουρα δεν ανήκει σε μένα.
Ποιο είναι το νόημα, το μήνυμα του Γιάνατσεκ για εμάς σήμερα,
αν υπάρχει κάτι τέτοιο;
Πιστεύω ότι το βασικό μήνυμα αυτού του έργου βρίσκεται στον τελικό μονόλογο της ηρωίδας. Είναι η στιγμή που απευθύνεται σε όλους εμάς, για να μας υπενθυμίσει πόσο τυχεροί είμαστε που ξέρουμε ότι στη ζωή υπάρχει ένα τέλος. Το νόημα είναι να ζούμε την κάθε μέρα και την κάθε στιγμή. Πρόκειται για κάτι που συχνά το ξεχνάμε, ότι δεν πρέπει να δίνουμε περισσότερη σημασία στο χθες ή στο αύριο, αλλά στο τώρα. Ακόμα και οι άνθρωποι που έχουν περάσει πια την πρώτη τους νιότη, δεν καταλαβαίνουν ότι δεν πρόκειται να ζήσουν τριακόσια χρόνια, υπάρχει ένα τέλος.
αν υπάρχει κάτι τέτοιο;
Πιστεύω ότι το βασικό μήνυμα αυτού του έργου βρίσκεται στον τελικό μονόλογο της ηρωίδας. Είναι η στιγμή που απευθύνεται σε όλους εμάς, για να μας υπενθυμίσει πόσο τυχεροί είμαστε που ξέρουμε ότι στη ζωή υπάρχει ένα τέλος. Το νόημα είναι να ζούμε την κάθε μέρα και την κάθε στιγμή. Πρόκειται για κάτι που συχνά το ξεχνάμε, ότι δεν πρέπει να δίνουμε περισσότερη σημασία στο χθες ή στο αύριο, αλλά στο τώρα. Ακόμα και οι άνθρωποι που έχουν περάσει πια την πρώτη τους νιότη, δεν καταλαβαίνουν ότι δεν πρόκειται να ζήσουν τριακόσια χρόνια, υπάρχει ένα τέλος.
Η ηρωίδα του Γιάνατσεκ μιλάει με θαυμασμό για τους ανθρώπους που δεν έχουν βιώσει τον πόνο που προκαλεί στην πραγματικότητα η αθανασία. Τους λέει δεν ξέρετε τι σημαίνει να ζείτε αιώνια και να είστε ευτυχισμένοι, γιατί ό,τι βλέπετε σας εμπνέει: ο ήλιος, ο ουρανός, τα λουλούδια, η αγάπη.
Ο Γιάνατσεκ ισχυρίζεται πως η ανθρώπινη ζωή έχει νόημα μόνο μέσα στον πεπερασμένο χρόνο, θα ήθελα να μου πείτε με τη σειρά σας ποιο νόημα έχει ο χρόνος στη δική σας ζωή, σε μια ζωή μιας καλλιτέχνιδας που δουλεύει σκληρά. Τι σας στερεί και τι σας προσφέρει;
Ο χρόνος μας βάζει όλους σε δύσκολη κατάσταση, είτε είναι κανείς καλλιτέχνης, ηθοποιός κ.λ.π., ο χρόνος θέτει σίγουρα κάποια όρια και έρχεται η στιγμή που το παίρνεις απόφαση ότι δεν μπορείς να προχωρήσεις άλλο, δεν μπορείς για παράδειγμα να είσαι η Ιουλιέτα στα 60 σου χρόνια ή στα 50. Βέβαια στην όπερα καμιά φορά συμβαίνει το παράδοξο: να υποδύεται π.χ. την Τσο-Τσο-Σαν που υποτίθεται πως είναι μόλις 15 χρονών, κάποια σοπράνο στα 45 της, αλλά και πάλι υπάρχουν αναπόφευκτα κάποια όρια. Είναι πολύ σημαντικό να αντιλαμβάνεται κανείς ότι κάποτε όλα τελειώνουν και να αποσύρεται όταν βρίσκεται ακόμη και καλή φόρμα.
Ο χρόνος μας βάζει όλους σε δύσκολη κατάσταση, είτε είναι κανείς καλλιτέχνης, ηθοποιός κ.λ.π., ο χρόνος θέτει σίγουρα κάποια όρια και έρχεται η στιγμή που το παίρνεις απόφαση ότι δεν μπορείς να προχωρήσεις άλλο, δεν μπορείς για παράδειγμα να είσαι η Ιουλιέτα στα 60 σου χρόνια ή στα 50. Βέβαια στην όπερα καμιά φορά συμβαίνει το παράδοξο: να υποδύεται π.χ. την Τσο-Τσο-Σαν που υποτίθεται πως είναι μόλις 15 χρονών, κάποια σοπράνο στα 45 της, αλλά και πάλι υπάρχουν αναπόφευκτα κάποια όρια. Είναι πολύ σημαντικό να αντιλαμβάνεται κανείς ότι κάποτε όλα τελειώνουν και να αποσύρεται όταν βρίσκεται ακόμη και καλή φόρμα.
—
«Υπόθεση Μακρόπουλου» του Λέος Γιάνατσεκ,
Εθνική Λυρική Σκηνή, στις 20, 23 και 25 Μαΐου
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ
Μουσική διεύθυνση: Οντρέι Όλος
Σκηνοθεσία: Γιάννης Χουβαρδάς
Εθνική Λυρική Σκηνή, στις 20, 23 και 25 Μαΐου
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ
Μουσική διεύθυνση: Οντρέι Όλος
Σκηνοθεσία: Γιάννης Χουβαρδάς
Κείμενο: Αργυρώ Μποζώνη
Email: abozoni@elculture.gr
Φωτογραφίες: © Δημήτρης Σακαλάκης
«Το βασικό μήνυμα του έργου βρίσκεται στον τελικό μονόλογο
της ηρωίδας, όπου μας υπενθυμίζει πόσο τυχεροί είμαστε που
ξέρουμε ότι στη ζωή υπάρχει ένα τέλος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου