Σελίδες

Παρασκευή 15 Ιουνίου 2018

Ο Παύλος Μελάς, εθνικιστής ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού, ήρωας του Μακεδονικού απελευθερωτικού αγώνα γνωστός ως Μίκης Ζέζας, ένας από τους κορυφαίους μακεδονομάχους....


Ο Παύλος ήταν μέλος της ιστορικής οικογένειας Μελά που έλκει την καταγωγή της από το χωριό Παρακάλαμος Πωγωνίου της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων στην Ήπειρο, όπου ακόμα σώζονται τα ερείπια του οικογενειακού πύργου. Μέλη της οικογένειας Μελά συγκαταλέγονταν στις ισχυρότερες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, και δραστηριοποιούνται στην Βασιλεύουσα πριν το 1453 και την άλωση της από τους Τούρκους.
Ο Παύλος ήταν το τρίτο από τα επτά παιδιά του Μιχαήλ Γ. Μελά, πλούσιου εμπόρου στη Μασσαλία, και της Ελένης Βουτσινά, κόρης γνωστού Κεφαλλονίτη εμπόρου από την Οδησσό, οι οποίοι ήρθαν στην Αθήνα το 1874, για να εγκατασταθούν και να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Αγόρασαν και κατοίκησαν στο κτίριο της οδού Πανεπιστημίου όπου βρίσκεται σήμερα η «Αθηναϊκή Λέσχη», ενώ ζούσαν κατά διαστήματα στην Οδησσό, στο Φάληρο ή στην Κηφισιά όπου διέθεταν εξοχικό σπίτι. Αδέλφια του Παύλου ήταν ο Λέων Μ. Μελάς, ο Κωνσταντίνος Μ. Μελάς, ο Βασίλειος Μ. Μελάς  και ο Γεώργιος Μ. Μελάς , ενώ είχε και δύο αδελφές, τη Μαρία, σύζυγο του Έκτορα Ρωμανού, αυλάρχη του πρίγκιπα Νικολάου και την Άννα Μελά, που έγινε γνωστή ως η «Μάννα του Στρατού», μετέπειτα σύζυγο του Απόστολου Παπαδόπουλου.
*Ο πατέρας του Μιχαήλ Μελάς διατέλεσε δήμαρχος Αθηνών.
*Ο Παύλος μαγεύτηκε από το περιβάλλον στο οποίο ανατράφηκε «.. Το περιβάλλον του σπιτιού του, η εθνική δράσις του πατέρα του...
(...)
Αρχείο:PavlosMelas Natalia.jpg
Ήταν παντρεμένος, από τον Οκτώβριο του 1892, με τη Ναταλία Δραγούμη-Μελά, κόρη του εθνικιστή Στέφανου Δραγούμη, αρχαιολόγου, γλωσσολόγου και πολιτικού «...από τους ζωηρότερους και ενθερμότερους οπαδούς της Εθνικής Εταιρείας» που αναδείχθηκε πρωθυπουργός της Ελλάδος και αδελφή του Ίωνα Δραγούμη . , πρωτοπόρου του Ελληνικού εθνικισμού, με την οποία είχε μεγάλη συμφωνία και στις ιδέες και στην ανατροφή . Από το γάμο τους γεννήθηκαν δύο παιδιά, ο Μιχαήλ, [ή Μίκης], αξιωματικός του Στρατού  και η Ζωή [ή Ζέζα], μετέπειτα σύζυγος του ιατρού-μικροβιολόγου Γεωργίου Ιωαννίδη.
Αρχείο:PavlosMelas Oikogeneia.jpg
(…)
*Στην τελευταία τάξη του Γυμνασίου ο Παύλος έλαβε μέρος στα στρατιωτικά γυμνάσια που συμμετείχαν οι μαθητές των Αθηνών κι εκεί έσπασε το πόδι του, γεγονός που του προκάλεσε απογοήτευση, όμως έτσι βρήκε χρόνο, για να προετοιμαστεί για τις εξετάσεις της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων, όπου τον ώθησαν να σπουδάσει τα ιδανικά του. 
Το 1885, σαν τελειόφοιτος του Γυμνασίου της Πλάκας, όπου φοίτησε μετά το Δημοτικό σχολείο «Βούλγαρη», έζησε με ένταση την προσάρτηση της Ανατολικής Ρωμυλίας από την Βουλγαρία και την αναταραχή που τα ακολούθησε και τον Αύγουστο του 1886 παρουσιάστηκε στις εξετάσεις, πέτυχε την εισαγωγή του στην Στρατιωτική Σχολή των Ευελπίδων
*Τον Αύγουστο του 1892 μετά από πενταετή φοίτηση στη Στρατιωτική Σχολή, αποφοίτησε και για τους επόμενους τρεις μήνες υπηρέτησε αρχικά ως στρατιώτης και στη συνέχεια ως υπαξιωματικός, στους στάβλους και στους θαλάμους του Α' Συντάγματος Πυροβολικού. 
Στις 12 Νοεμβρίου 1894 ιδρύθηκε η «Εθνική Εταιρεία»
(...)
...ξημερώματα της 31ης Ιανουαρίου του 1897, υπηρετούσε ως αρχιφύλακας στο πανεπιστήμιο, όταν διατάχθηκε να επιστρέψει με τους άνδρες του στο στρατώνα του πυροβολικού, γιατί την επόμενη μέρα αναχωρούσε Ελληνικός στρατός, για την Κρήτη. Την 1η Φεβρουαρίου πληροφορήθηκε ότι πεδινή πυροβολαρχία του πρίγκιπα Νικολάου στην οποία υπηρετούσε, ως διοικητής ουλαμού, αναχωρούσε για τη Λάρισα και στις 4 Φεβρουαρίου αναχώρησαν με πλοία από τον Πειραιά και μέσω Χαλκίδας έφτασαν στο Βόλο και σιδηροδρομικά στον προορισμό τους. 

Στην ίδια Πυροβολαρχία συνυπηρετούσε με τον μετέπειτα κινηματία τότε Αντισυνταγματάρχη Νικόλαο Ζορμπά. Λίγες ημέρες αργότερα ο Μελάς τέθηκε υπό περιορισμό, «..εν μέσω της πυρετώδους προετοιμασίας του πολέμου...».
Στις 5 Απριλίου 1897 ο πόλεμος άρχισε και ο Μελάς στα γράμματα του αποτυπώνει τη θλίψη που νιώθει για όσα δυσάρεστα, ακολούθησαν 
«... Δεν σου περιγράφω την κατάσταση αυτήν, διότι παραφρονώ όταν την συλλογίζωμαι ... 32.000 άνδρες το έκοψαν λάσπη στο άκουσμα πώς έρχονται οι Τούρκοι...» και αργότερα «.. ήρχισεν η νυκτερινή αυτή υποχώρησις» διατυπώνοντας την ευχή αλλά και την ελπίδα 
«... Σκέπτομαι αδιάκοπα τα αγαπημένα μου πρόσωπα και παρακαλώ 
τον Θεόν να μου επιτρέψει να τα ξαναδώ, μόνον αφού σβύσωμεν την φοβεράν ατιμίαν...»
*Στις 6 Μαΐου το τηλεγράφημα του πατέρα του τον επαναφέρει στην πραγματικότητα. «... Απεφασίσθη ανακωχή...» του γράφει ο πατέρας του κι ο Παύλος αρρωσταίνει με υψηλό πυρετό, έτσι ο γιατρός τον στέλνει αρχικά στη Λαμία και στη συνέχεια στο πλωτό νοσοκομείο «Θεσσαλία», όπου συναντά τη γυναίκα του Ναταλία Μελά, η οποία υπηρετεί ως εθελοντής νοσοκόμος. Μαζί επιστρέφουν στην Αθήνα, για μόνο μια εβδομάδα και ύστερα ζητάει να μετατεθεί στην προφυλακή στη Λαμία, όπου μαθαίνει για την αρρώστια του πατέρα του. Επιστρέφει βιαστικά και δύο μέρες μετά την άφιξη του το καλοκαίρι του 1897, 
ο Μιχαήλ Μελάς πέθανε. Στις 5 Μαΐου 1898, άρχισε η υποχώρηση των Τούρκων από την περιοχή της Θεσσαλίας.
*Με την λήξη του πολέμου του 1897 και σε κακή ψυχολογική κατάσταση ο Παύλος Μελάς επέστρεψε στην Αθήνα. Έμεινε αξύριστος εκδηλώνοντας το πένθος του για το χαμό του πατέρα του, αλλά και την εθνική ντροπή της ήττας στον πόλεμο. Ήταν ευερέθιστος και γεμάτος θυμό, ενώ σκεπτόταν ακόμα και την παραίτηση από τον στρατό. Έφθασε να «είναι υβριστικός» προς την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία, κι άλλαζε διάθεση µόνο όταν σκεφτόταν τους υπόδουλους Έλληνες της Μακεδονίας και της Ηπείρου. 
Έως το 1903 ο Μελάς προετοιμάζονταν, μάθαινε Βουλγαρικά, αγόραζε χάρτες, συναναστρεφόταν Μακεδόνες που βρίσκονταν στην Αθήνα, ενημέρωνε τους άλλους αξιωματικούς για όσα συνέβαιναν, ενώ έκανε εράνους για αγορά οπλισμού για την Μακεδονία και συμμετείχε ως μέλος στην μυστική «Εθνική Εταιρεία», μαζί με τον Λοχαγό Αλέξανδρο Κοντούλη, φίλο του κουνιάδου 
του Ίωνα Δραγούμη και συχνό επισκέπτη της οικογένειας του πεθερού του Στέφανου Δραγούμη....
*Το Φεβρουάριο του 1904, πέρασε για πρώτη φορά, τα σύνορα με τη Μακεδονία, μαζί με τον Αλέξανδρο Κοντούλη, τον Αναστάσιο Παπούλα και τον Γεώργιο Κολοκοτρώνη, αρχικά με το επιχειρησιακό ψευδώνυμο «Παύλος Δέδες» και από τον Αύγουστο του 1904, ως «Μίκης Ζέζας ή Ζέσας», από τα ονόματα των δύο παιδιών του Μίκη και της Ζωής-Ζέζας. Σκοπός τους ήταν να μελετήσουν την κατάσταση και να εισηγηθούν μέτρα για ένοπλο αγώνα και η αποστολή έγινε με Κυβερνητική εντολή. Γράφει στο σημειωματάριό του, στις 24 Φεβρουαρίου 1904, «... Σήμερον επί τέλους εκπληρούται ο πόθος μου...».
*Στις 12 Οκτωβρίου, ύστερα από αποτυχημένη επιδρομή στο σλαβόφωνο χωριό Νερέτ [σημερινός Πολυπόταμος], ο Μελάς και η ομάδα του κατευθύνθηκε στα Στάτιστα, χωριό τότε πλειοψηφικά σλαβόφωνο. Η δύναμη των ανταρτών του πλησίαζε τα 50 άτομα και στις 13 Οκτωβρίου βαδίζοντας να συναντήσει τους οπλαρχηγούς Π. Κύρου και Ευθύμιο Καούδη, σταμάτησε στο χωριό Στάτιστα, 
ή Σιάτιστα για να ξεκουράσει τους άνδρες του, παρά τις αντιρρήσεις του Νίκου Πύρζα, που του επισήμανε ότι στο χωριό υπάρχει τουρκικό στρατιωτικό απόσπασμα, καθώς είχε προηγηθεί η αναμέτρηση στον Πολυπόταμο [Νερέτ], 
κι έψαχνε ένα ήσυχο μέρος για να ξεκουραστεί με τους αντάρτες του. 
Ο κομιτατζής Μήτρο Βλάχος θέλοντας να παγιδεύσει την ομάδα των Ελλήνων ειδοποίησε τον τουρκικό στρατό μέσω τρίτων πως στο χωριό βρισκόταν ο ίδιος και έφυγε. Οι Τούρκοι ειδοποιημένοι επιτέθηκαν. Σ’ ένα διάλειμμα της μάχης, 
την ώρα που είχε αρχίσει να νυχτώνει, ο Μελάς βγήκε να βεβαιωθεί ότι το Τουρκικό απόσπασμα έφυγε και μια σφαίρα τον πέτυχε στην οσφυακή χώρα. Μπήκε ξανά στο σπίτι και απευθυνόμενος στο Νίκο Πύρζα του λέει: 
«... Το σταυρό να τον δώσεις στη γυναίκα μου και το τουφέκι του Μίκη και να τους πης ότι το καθήκον μου έκαμα ...».
Ήταν νύχτα της Τετάρτης και ο Μελάς, για περισσότερη από μισή ώρα, αιμορραγούσε, παιδεύονταν από δυνατούς πόνους, παρακαλούσε να τον σκοτώσουν.
Άφησε την τελευταία του πνοή στα χέρια του φίλου του, Γεώργιου Στρατινάκη.
(...)
Το 1920, στην Καστοριά στήθηκε προτομή του, το χωριό Σιάτιστα μετονομάστηκε σε «Παύλος Μελάς» και στην Αθήνα, κοντά στην Πύλη του Αδριανού, έχει στηθεί μνημείο προς τιμή του. Ο λαός μας τίμησε με κάθε τρόπο τη θυσία του Μελά και η μνήμη του αποτυπώθηκε στα δημώδη της εποχής, ένα από τα οποία αναφέρει,
«Ποιός είν’ άξιος κι άγλήγορος, άξιος και παλληκάρι
για να διαβή τα σύνορα,
να πάη στην Αθήνα
να πάει να πει της Παύλαινας, της μικροπαντρεμένης,
να μη αλλάξει τη Λαμπρή, φλουριά να μη φορέσει.
Τόν Παύλο τον σκοτώσανε, μεσ' στη Mακεδονία.
Μαύρα πουλιά τον τρώγανε, τ’ άσπρα τον τραγουδούνε
*Ο θάνατος του αποτέλεσε πηγή εθνικού φρονηματισμού για μια σειρά από αξιωματικούς του Ελληνικού στρατού μεταξύ τους ο τότε υπολοχαγός Αθανάσιος Σουλιώτης-Νικολαΐδης που το Μάρτιο του 1906 εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη.
Ο Αθανάσιος Σουλιώτης λίγο καιρό αργότερα γνώρισε τον Ίωνα Δραγούμη, αδελφό της γυναίκας του Μελά και τότε πρόξενο της Ελλάδος στο Δεδέαγατς, με τον οποίο έγιναν επιστήθιοι φίλοι.
Ο Αθανάσιος Σουλιώτης-Νικολαΐδης διατήρησε τους στενούς φιλικούς δεσμούς του με τη Μαρίκα Κοτοπούλη, με την οικογένεια του Ίωνα Δραγούμη, αλλά και με τη Ναταλία Δραγούμη, σύζυγο του Παύλου Μελά, ως το τέλος της ζωής του.
(...)
Το όνομα του περιλαμβάνεται μεταξύ των επιφανών Ελλήνων Τεκτόνων ως μέλος της στοάς «Αθηνά»
*Ο Κωνσταντίνος Μαζαράκης έγραψε ότι αντιπροσωπεύει
«όλην την ιδεολογικήν δύναμιν του αγώνος»
και ο Διονύσιος Κόκκινος ότι
«Ο Μακεδονικός αγών υπήρξεν υπόθεσις ολοκλήρου του ελληνικού λαού, αλλ’ όπως συμβαίνει πάντοτε, ανεδείχθησαν κατά την διάρκειάν του ηγετικαί μορφαί, αι οποίαι δια των ενεργειών των ή της θυσίας των έδωσαν βαθύτερον περιεχόμενον εις αυτόν. Μεταξύ των ηγετικών αυτών μορφών διακρίνονται 

ο Ίων Δραγούμης και ο Παύλος Μελάς»
*Ο Ίων Δραγούμης λέει
«Ο Μελάς .... με τη σπίθα που άναψε στον καθένα, πολλοί, που ήταν τυφλοί 

ως τότε, είδαν».
*Τον Ιούλιο του 1905, συντριμμένος και γεμάτος ενοχές ο Ίων Δραγούμης, αφηγείτο στην Πηνελόπη Δέλτα όσα άγρια συνέβησαν στα βουνά της Μακεδονίας.
«Εγώ είμαι η αιτία που σκοτώθηκε ο Παύλος. Εγώ τον φώναξα», της εξομολογήθηκε. 
Πρωτοδιόριστος ο Δραγούμης, το 1902, στο ελληνικό Γενικό Προξενείο στο Μοναστήρι, εργαζόταν με πάθος για την οργάνωση του αγώνα εναντίον των Βουλγάρων.
Τότε, είχε γράψει στον Μελά: «Είσαι ο μεγαλύτερος πατριώτης που ξέρω, έλα να βοηθήσεις.»
*Tο 1907, ο Δραγούμης εξέδωσε, με το ψευδώνυμο «Ίδας»,
το βιβλίο«Μαρτύρων και ηρώων αίμα»

ΜΑΡΤΥΡΩΝ ΚΑΙ ΗΡΩΩΝ ΑΙΜΑ ( ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ 27 / ΣΕΙΡΑ
όπου ξεχειλίζει η οδύνη για «τον θάνατο του παλικαριού».

**περισσότερα για τον ΠΑΥΛΟ ΜΕΛΑ εδώ:
https://el.metapedia.org/wiki/%CE%A082

Αρχείο:PavlosMelas Tafos.jpg
Ο Τάφος του Παύλου Μελά στην Καστοριά την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα. 
Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου (1872 - 1918). 
Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου