Μεταφορές και μετωνυμίες...*ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΡΩΝΙΤΗΣ

Η αλήθεια είναι ότι ο επιθαλάμιος τίτλος της Θεσσαλονίκης ως Νύμφης του Θερμαϊκού έχει υποστεί τα τελευταία χρόνια μεγάλη
επικοινωνιακή έκπτωση: χρησιμοποιείται μόνον κατ’ εξαίρεση, με ελαφρώς ή βαρέως ειρωνικό τόνο. Στην υποτίμηση αυτή συνετέλεσε λιγότερο η καθαρεύουσα μορφή του και περισσότερο η έλλειψη (μπορεί και έκλειψη) υποψήφιων γαμπρών. Στο μεταξύ, περίσσεψαν οι ξενόφερτοι λιγούρηδες της γενέθλιας πόλης, ανάμεσα στους οποίους λανθάνουν και μερικοί νταβατζήδες. Αποτέλεσμα: η πρώην νύμφη του Θερμαϊκού παρουσιάζει συμπτώματα γεροντοκόρης. Έτσι ίσως εξηγείται και η αθρόα εγκατάλειψή της από φιλόδοξα τέκνα της, που προτίμησαν (και προτιμούν) τη συμφέρουσα κάθοδό τους στην ελκυστική Αθήνα, όπου οι πνευματικές απιστίες συνήθως αμείβονται και αφθονούν οι τραβεστί απολαύσεις.

Η προσωπική μου πάντως απιστία είναι συγκριτικώς και απολύτως νωπή: επισημοποιήθηκε μόλις στο γύρισμα του εικοστού πρώτου αιώνα, ύστερα από φανατική πίστη εβδομήντα χρόνων. Τώρα το παίζω μέτοικος των Αθηνών. Εντάξει, ανεβοκατεβαίνω στη Θεσσαλονίκη “μου” συχνά. Κρατώ το νοικιασμένο κελί μου. Συντηρώ κάποιες πολύτιμες φιλίες, πιστός στην αρχαιοπρεπή εντολή: ο φίλος τον φίλον εν κινδύνοις γιγνώσκει.

Εμφυλιακή χωροταξία

Για όσους έχουν τα χρονάκια τους, θυμίζω ότι έως και τη δεκαετία του πενήντα, η Θεσσαλονίκη ήταν κατά κάποιον τρόπο τριζωνική. Μοιρασμένη αντιστοίχως σε τρεις κοινωνικές και οικονομικές τάξεις.

Με οριζόντιες τομές: την Αγίου Δημητρίου και την Εγνατία, που χωρίζαν την πάνω πόλη από τη μεσαία και την κάτω πόλη. Δικός μου τόπος (σχολικός, μαθητικός, φοιτητικός) η πάνω ζώνη. Τουρκόσπιτο και καλντερίμι στην Ιφικράτους 7 με κράτησαν πάνω από δεκαπέντε χρόνια. Εκεί εξάλλου, στην Ακρόπολη, οργίασαν οι ταγματασφαλίτες στην Κατοχή. Εκεί τους εκδικήθηκαν για τα εγκλήματά τους οι αντάρτες τις πρώτες μέρες της απελευθέρωσης. Ακούω ακόμη στον ύπνο μου το νυχτερινό εκείνο τουφεκίδι.

Χρόνος και χώρος

Στη γενέθλια πόλη συγκρούστηκαν κατά μέτωπο ο χρόνος και ο χώρος της ζωής μου. Ο χρόνος, μπάσταρδος εξ ορισμού, μου την έφερε: ανεπαίσθητος στην αρχή, άρχισε μετά να πέφτει πάνω μου με καταλυτική επιτάχυνση. Η υποκρισία του αποδείχνεται απερίγραπτη: λιγοστεύοντας περισσεύει, περισσεύοντας λιγοστεύει, ωσότου να κοπεί οριστικά και να διαλυθεί. Ευτυχώς υπάρχει ο γενέθλιος χώρος, ο μέσα και ο έξω, ο σπιτικός και ο δρομαίος, ο δημόσιος και ο ιδιωτικός. Το χαρακτηριστικό του είναι η προσφορά αυτόματης υποδοχής και αποδοχής: σε ξέρει και τον ξέρεις, δεν σε πετάει έξω, όπως συχνά συμβαίνει με την ξένη πόλη. Από την άποψη αυτή η γενέθλια πόλη (με τον χώρο και τους χώρους της) υπήρξε και παραμένει καλό αποκούμπι στις δύσκολες στιγμές. Ακόμη κι όταν δεν είσαι εκεί και μόνο τη φαντάζεσαι...

*Κείμενο του Δημήτρη Μαρωνίτη  ...ας πούμε ότι είναι ένας επίλογος στις σημειώσεις του Μαθήματος "Χώρος και Πολιτισμός"

________________________________________________________________________________

Η πατρίδα φτωχαίνει...ο Δημήτρης Μαρωνίτης πέθανε στις 12 Ιουλίου 2016...

Ο Δημήτρης Μαρωνίτης, αναφερόμενος συχνότερα ως Δ. Ν. Μαρωνίτης, ήταν Έλληνας κλασικός φιλόλογος, μεταφραστής αρχαίων συγγραφέων και δοκιμιογράφος. 

Γεννήθηκε το 1929 στη Θεσσαλονίκη