Αυτή η ιστορία, λοιπόν, άρχισε τον περασμένο χρόνο, όταν αποφασίσαμε να
οργανώσουμε ένα πολυήμερο ταξίδι στην Πόλη, όπως κάναμε τον παλαιό καιρό
με εκείνα τα πρωτοποριακά δεκαήμερα προγράμματα και τις ολοήμερες ξεναγήσεις.
Η «Magna Πόλις», όπως ονομάσαμε αυτό το μεγάλο ταξίδι, θα διαρκούσε από το πρωί
του Σαββάτου 9 Ιουλίου μέχρι το βράδυ της Κυριακής 17 Ιουλίου 2016 και θα
κάλυπτε σχεδόν τα πάντα –δίχως να τα προλάβουμε και πάλι όλα.
Επιλέξαμε τον Ιούλιο, μολονότι δεν οργανώνουμε συνήθως καλοκαιρινά ταξίδια, και
γιατί βολεύει πολλούς εργαζόμενους, ιδίως δε τους εκπαιδευτικούς, αλλά
και γιατί ο πληθυσμός της Πόλης μειώνεται λόγω διακοπών, ενώ οι περισσότεροι
τουρίστες αποφεύγουν τα αστικά κέντρα το κατακαλόκαιρο.
Βεβαίως, θα είχαμε να αντιμετωπίσουμε τη ζέστη και την υγρασία.
Αλλά η κίνηση και οι ουρές για την είσοδο στα μεγάλα μνημεία θα ήταν
σαφώς μειωμένες.
Πολλά μέλη μας έδειξαν ενδιαφέρον, γράφτηκαν σε κατάλογο αναμονής
κι εμείς οργανώσαμε άλλες δύο επαναλήψεις:
τον Σεπτέμβριο και τον Νοέμβριο του 2016.
Για να οργανωθούν όλες οι λεπτομέρειες πήγαμε επί τόπου στις αρχές Μαρτίου.
Κάνοντας όλο το πρόγραμμα με μία μία όλες τις στάσεις, διαπιστώσαμε από κοντά
διάφορα καθόλου ευχάριστα πράγματα.
Τα περισσότερα μνημεία «αναστηλώνονται» ή «αναστηλώθηκαν» πρόσφατα με ευθύνη
του Δήμου Φατίχ, που καταλαμβάνει όλη την εντός των βυζαντινών τειχών Πόλη.
Κι όταν αυτά τα έργα τα αναλαμβάνει ένας δήμος στην Τουρκία, το αποτέλεσμα είναι
στις περισσότερες περιπτώσεις τραγικό.
Η αντίληψη είναι αυτή του εργολάβου. Επιστημονική επιστασία ή οποιαδήποτε
έστω συμβουλευτική παρέμβαση τουρκικών πανεπιστημίων και της
Αρχαιολογικής Υπηρεσίας απαγορεύεται.
Τα «αναστηλωτικά» έργα αντιμετωπίζονται κυρίως σαν αναπτυξιακά, τουριστικά
και καλλωπιστικά για το μοίρασμα χρήματος, τη δημιουργία θέσεων για
εκατοντάδες υπαλλήλους και την εξεύρεση μεροκάματου για χιλιάδες εργατικά χέρια
(που επιλέγονται συνήθως με κομματικά κριτήρια, αλλά αυτό είναι μια
άλλη ιστορία). Μνημεία πέντε, δέκα ή και δεκαπέντε-δεκαεπτά αιώνων
(όπως η στήλη του Μαρκιανού, του 450-452) χάνουν τον
χαρακτήρα τους, ξεπουπουλίζονται και μετατρέπονται σε «αξεσουάρ» ενός
τεχνητού αστικού τοπίου (όπου ξεχειλίζει το τριτοκοσμικό κιτς) με
ζαρντινιέρες, γυαλιστερές μαρμαρόπλακες, γλαστρούλες σε στήλες του
ηλεκτρικού, πολύχρωμους κάδους σκουπιδιών, τουβλάκια τύπου ρουστίκ, «γραφικά»
καφέ, παρτέρια με γαρμπίλι και χαμηλά ψευτολούλουδα (όχι ψεύτικα,
αλλά του σωλήνα), μωβ και πορτοκαλί τραμπάλες, τουρκουάζ τσουλήθρες κι άλλα
παιχνίδια για παιδικές χαρές (μάλλον κάποιος «κουμπάρος» τις προμηθεύει,
γιατί έχει γεμίσει όλη η Τουρκία, ακόμα και σε ακατοίκητες περιοχές, ή ανάμεσα
σε δρόμους μεγάλης κυκλοφορίας, όπου είναι αδύνατο να φτάσει κάποιο παιδάκι).
Το μεγαλύτερο θύμα των δημοτικών επεμβάσεων ήταν τα Χερσαία Τείχη, έργο που
άρχισε το 1986 και μέσα σε δέκα χρόνια κατέστρεψε περίπου το μισό, επειδή
το άλλο μισό ήταν εκτός «αναστηλωτικού» προγράμματος.
Με το τσιμέντο το Θεοδοσιανό Τείχος καταστράφηκε ανεπιστρεπτί, αλλά ακόμα
και η «αναστήλωση» ήταν τόσο κακή, ώστε στο σεισμό του 1999 να πέσουν αυτά
τα τμήματα της οχυρωματικής κατασκευής. Έτσι, ο Δήμος και οι εργολάβοι άδραξαν
την ευκαιρία για επισκευή της δικής τους επισκευής, ενώ η επέκταση της
«αναστήλωσης» –νέο πρόγραμμα αυτό– άρχισε το 2013-14.
Πρώτος στόχος:
η λεγόμενη «Φυλακή του Ανεμά» στο Κομνήνειο Τείχος και το παρακείμενο Ανάκτορο
του Πορφυρογέννητου / Τεκφούρ Σαράι.
Το Ανάκτορο, μάλιστα, μετατράπηκε σε καφέ-μπαρ, με ωραιότατα παράθυρα
αλουμινένια, αλλά δεν λειτούργησε, άγνωστο γιατί.
Λίγο πιο κάτω, βρήκαμε το εργοτάξιο της «αναστήλωσης» στην περιοχή μεταξύ
Τεκφούρ Σαράι και Εντιρνέ Καπού: οι μπουλντόζες είχαν γκρεμίσει τον φράχτη
του Ρωμαίικου Κοιμητηρίου Εγρίκαπου, που βρίσκεται ακριβώς έξω από τα Τείχη,
και μπάζα είχαν σκεπάσει την πρώτη σειρά των τάφων.
οργανώσουμε ένα πολυήμερο ταξίδι στην Πόλη, όπως κάναμε τον παλαιό καιρό
με εκείνα τα πρωτοποριακά δεκαήμερα προγράμματα και τις ολοήμερες ξεναγήσεις.
Η «Magna Πόλις», όπως ονομάσαμε αυτό το μεγάλο ταξίδι, θα διαρκούσε από το πρωί
του Σαββάτου 9 Ιουλίου μέχρι το βράδυ της Κυριακής 17 Ιουλίου 2016 και θα
κάλυπτε σχεδόν τα πάντα –δίχως να τα προλάβουμε και πάλι όλα.
Επιλέξαμε τον Ιούλιο, μολονότι δεν οργανώνουμε συνήθως καλοκαιρινά ταξίδια, και
γιατί βολεύει πολλούς εργαζόμενους, ιδίως δε τους εκπαιδευτικούς, αλλά
και γιατί ο πληθυσμός της Πόλης μειώνεται λόγω διακοπών, ενώ οι περισσότεροι
τουρίστες αποφεύγουν τα αστικά κέντρα το κατακαλόκαιρο.
Βεβαίως, θα είχαμε να αντιμετωπίσουμε τη ζέστη και την υγρασία.
Αλλά η κίνηση και οι ουρές για την είσοδο στα μεγάλα μνημεία θα ήταν
σαφώς μειωμένες.
Πολλά μέλη μας έδειξαν ενδιαφέρον, γράφτηκαν σε κατάλογο αναμονής
κι εμείς οργανώσαμε άλλες δύο επαναλήψεις:
τον Σεπτέμβριο και τον Νοέμβριο του 2016.
Για να οργανωθούν όλες οι λεπτομέρειες πήγαμε επί τόπου στις αρχές Μαρτίου.
Κάνοντας όλο το πρόγραμμα με μία μία όλες τις στάσεις, διαπιστώσαμε από κοντά
διάφορα καθόλου ευχάριστα πράγματα.
Τα περισσότερα μνημεία «αναστηλώνονται» ή «αναστηλώθηκαν» πρόσφατα με ευθύνη
του Δήμου Φατίχ, που καταλαμβάνει όλη την εντός των βυζαντινών τειχών Πόλη.
Κι όταν αυτά τα έργα τα αναλαμβάνει ένας δήμος στην Τουρκία, το αποτέλεσμα είναι
στις περισσότερες περιπτώσεις τραγικό.
Η αντίληψη είναι αυτή του εργολάβου. Επιστημονική επιστασία ή οποιαδήποτε
έστω συμβουλευτική παρέμβαση τουρκικών πανεπιστημίων και της
Αρχαιολογικής Υπηρεσίας απαγορεύεται.
Τα «αναστηλωτικά» έργα αντιμετωπίζονται κυρίως σαν αναπτυξιακά, τουριστικά
και καλλωπιστικά για το μοίρασμα χρήματος, τη δημιουργία θέσεων για
εκατοντάδες υπαλλήλους και την εξεύρεση μεροκάματου για χιλιάδες εργατικά χέρια
(που επιλέγονται συνήθως με κομματικά κριτήρια, αλλά αυτό είναι μια
άλλη ιστορία). Μνημεία πέντε, δέκα ή και δεκαπέντε-δεκαεπτά αιώνων
(όπως η στήλη του Μαρκιανού, του 450-452) χάνουν τον
χαρακτήρα τους, ξεπουπουλίζονται και μετατρέπονται σε «αξεσουάρ» ενός
τεχνητού αστικού τοπίου (όπου ξεχειλίζει το τριτοκοσμικό κιτς) με
ζαρντινιέρες, γυαλιστερές μαρμαρόπλακες, γλαστρούλες σε στήλες του
ηλεκτρικού, πολύχρωμους κάδους σκουπιδιών, τουβλάκια τύπου ρουστίκ, «γραφικά»
καφέ, παρτέρια με γαρμπίλι και χαμηλά ψευτολούλουδα (όχι ψεύτικα,
αλλά του σωλήνα), μωβ και πορτοκαλί τραμπάλες, τουρκουάζ τσουλήθρες κι άλλα
παιχνίδια για παιδικές χαρές (μάλλον κάποιος «κουμπάρος» τις προμηθεύει,
γιατί έχει γεμίσει όλη η Τουρκία, ακόμα και σε ακατοίκητες περιοχές, ή ανάμεσα
σε δρόμους μεγάλης κυκλοφορίας, όπου είναι αδύνατο να φτάσει κάποιο παιδάκι).
Το μεγαλύτερο θύμα των δημοτικών επεμβάσεων ήταν τα Χερσαία Τείχη, έργο που
άρχισε το 1986 και μέσα σε δέκα χρόνια κατέστρεψε περίπου το μισό, επειδή
το άλλο μισό ήταν εκτός «αναστηλωτικού» προγράμματος.
Με το τσιμέντο το Θεοδοσιανό Τείχος καταστράφηκε ανεπιστρεπτί, αλλά ακόμα
και η «αναστήλωση» ήταν τόσο κακή, ώστε στο σεισμό του 1999 να πέσουν αυτά
τα τμήματα της οχυρωματικής κατασκευής. Έτσι, ο Δήμος και οι εργολάβοι άδραξαν
την ευκαιρία για επισκευή της δικής τους επισκευής, ενώ η επέκταση της
«αναστήλωσης» –νέο πρόγραμμα αυτό– άρχισε το 2013-14.
Πρώτος στόχος:
η λεγόμενη «Φυλακή του Ανεμά» στο Κομνήνειο Τείχος και το παρακείμενο Ανάκτορο
του Πορφυρογέννητου / Τεκφούρ Σαράι.
Το Ανάκτορο, μάλιστα, μετατράπηκε σε καφέ-μπαρ, με ωραιότατα παράθυρα
αλουμινένια, αλλά δεν λειτούργησε, άγνωστο γιατί.
Λίγο πιο κάτω, βρήκαμε το εργοτάξιο της «αναστήλωσης» στην περιοχή μεταξύ
Τεκφούρ Σαράι και Εντιρνέ Καπού: οι μπουλντόζες είχαν γκρεμίσει τον φράχτη
του Ρωμαίικου Κοιμητηρίου Εγρίκαπου, που βρίσκεται ακριβώς έξω από τα Τείχη,
και μπάζα είχαν σκεπάσει την πρώτη σειρά των τάφων.
Μία από τις διαπιστώσεις που κάναμε, λοιπόν, ήταν ότι πολλά από τα
«αναστηλωθέντα» δεν είναι επισκέψιμα.
Παράδειγμα, εκτός από το Τεκφούρ: το Επταπύργιο / Γεντίκουλέ.
Άλλα σημαντικά μνημεία, όπως η Μονή Στουδίου των μέσων του 5ου αι., είναι κλειστά
λόγω αναστήλωσης. Κλειστό και το μεγαλύτερο μέρος του Αρχαιολογικού Μουσείου,
λόγω αναδιοργάνωσης-επανέκθεσης.
Σκεπασμένες ακόμα και οι αυτοκρατορικές σαρκοφάγοι από πορφυρίτη που
βρίσκονται στον κήπο.
Υπό «αναστήλωση» της συμφοράς και το καθολικό της αυτοκρατορικής Μονής
του Παντοκράτορος. Ο Άγιος Πολύευκτος (λίγα θεμέλια του 6ου αι. μέσα
σε ακάλυπτο κι αφύλακτο χώρο) έχει μεταβληθεί σε δημόσιο ουρητήριο και
φιλοξενεί άστεγους και άλλους. Βρωμοκοπάει ο χώρος.
Αρχίσαμε να συζητούμε αν άξιζε τον κόπο να κάνουμε το ταξίδι.
Μας είχε ιδιαίτερα πειράξει και η βαριά πολιτική ατμόσφαιρα που κολλούσε πάνω σου
σαν βδέλλα. Η προϊούσα φονταμελιστική ασθένεια, που απλώνεται με την
ταχύτητα πάνδημης επιδημίας.
Η αύξηση των εστιατορίων όπου δεν σερβίρεται αλκοόλ, ούτε μπύρα ή κρασί.
Αλλά και η τρελή ακρίβεια. Επιστρέψαμε προβληματισμένοι.
Τρεις ημέρες αργότερα, έγινε η επίθεση σε κεντρικό δρόμο του Πέραν.
Ακυρώσαμε τη «Magna Πόλις».
Πέρασαν μια δυο εβδομάδες και άρχισαν τα μέλη να μας πιέζουν.
«Ας μην πάμε στα γνωστά αξιοθέατα, ας αποφύγουμε τα τουριστικά μέρη».
Έτσι, καταστρώσαμε το πρόγραμμα για την τετραήμερη «Άγνωστη Πόλη».
Αποφύγαμε ό,τι θεωρούσαμε επικίνδυνο. Φτιάξαμε πολύ ενδιαφέρουσες διαδρομές. Κυριολεκτικά άγνωστα μέρη.
Θα ξεκινούσαμε πάλι το Σάββατο 9 Ιουλίου, που θα είχε τελειώσει ο μήνας
του Ραμαντάν και το Μπαϊράμι (διακοπές για τους Μουσουλμάνους). Όλα έτοιμα.
Ώσπου, νωρίς το απόγευμα της Κυριακής 5 Ιουνίου ακούσαμε την απίστευτη
είδηση και αμέσως γράψαμε στο Face Book της Πολιτιστικής Εταιρείας Πανόραμα:
«Η Αγία Σοφία, μουσείο από το 1930 με απόφαση του Κεμάλ Ατατούρκ, αλλάζει
χαρακτήρα από τα ξημερώματα της Δευτέρας 6 Ιουνίου 2016,
όταν αρχίζει το Ραμαντάν;
Ακούσαμε, μείναμε έκθαμβοι, αποτρέψαμε τα αισθήματα οργής, ψάξαμε
ελληνικές, τουρκικές και ξένες πηγές, κι εξακολουθούμε να κρατάμε επιφυλάξεις ως
προς την αυθεντικότητα της είδησης μόνο και μόνο γιατί δεν θέλουμε να πιστέψουμε
ότι μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο σε λίγες ώρες από τώρα. Αν πράγματι πρόκειται
να συμβεί κάτι τέτοιο (ως απάντηση του προέδρου Ερτογάν προς το ψήφισμα
της Γερμανίας για την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων, όπως διαβάσαμε
σε ξένες εφημερίδες, ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο στο πλαίσιο της
φονταμενταλιστικής κατολίσθησης της ερντογανικής Τουρκίας), θα είναι πράξη
χυδαίας μισαλλοδοξίας εναντίον όχι μόνο του χριστιανικού κόσμου αλλά
των «κοινών» αξιών που ευαγγελίζεται η ανθρωπότητα.
Ένα φυτίλι που θα πυροδοτήσει ανεξέλεγκτες αντιδράσεις από εκείνες που
αγωνιζόμαστε να κατευνάσουμε, για να εξαλειφθούν οι ρατσισμοί
κάθε είδους. Μεταφέρουμε, προς το παρόν, την είδηση-εφιάλτη όπως τη βρήκαμε
σχεδόν πανομοιότυπη σε όλα τα ελληνικά ΜΜΕ ...».
είδηση και αμέσως γράψαμε στο Face Book της Πολιτιστικής Εταιρείας Πανόραμα:
«Η Αγία Σοφία, μουσείο από το 1930 με απόφαση του Κεμάλ Ατατούρκ, αλλάζει
χαρακτήρα από τα ξημερώματα της Δευτέρας 6 Ιουνίου 2016,
όταν αρχίζει το Ραμαντάν;
Ακούσαμε, μείναμε έκθαμβοι, αποτρέψαμε τα αισθήματα οργής, ψάξαμε
ελληνικές, τουρκικές και ξένες πηγές, κι εξακολουθούμε να κρατάμε επιφυλάξεις ως
προς την αυθεντικότητα της είδησης μόνο και μόνο γιατί δεν θέλουμε να πιστέψουμε
ότι μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο σε λίγες ώρες από τώρα. Αν πράγματι πρόκειται
να συμβεί κάτι τέτοιο (ως απάντηση του προέδρου Ερτογάν προς το ψήφισμα
της Γερμανίας για την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων, όπως διαβάσαμε
σε ξένες εφημερίδες, ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο στο πλαίσιο της
φονταμενταλιστικής κατολίσθησης της ερντογανικής Τουρκίας), θα είναι πράξη
χυδαίας μισαλλοδοξίας εναντίον όχι μόνο του χριστιανικού κόσμου αλλά
των «κοινών» αξιών που ευαγγελίζεται η ανθρωπότητα.
Ένα φυτίλι που θα πυροδοτήσει ανεξέλεγκτες αντιδράσεις από εκείνες που
αγωνιζόμαστε να κατευνάσουμε, για να εξαλειφθούν οι ρατσισμοί
κάθε είδους. Μεταφέρουμε, προς το παρόν, την είδηση-εφιάλτη όπως τη βρήκαμε
σχεδόν πανομοιότυπη σε όλα τα ελληνικά ΜΜΕ ...».
Ύστερα, ξημερώματα της Δευτέρας 6/6 ήρθε η φωνή του αναγνώστη
του Κορανίου και, μη θέλοντας ακόμα να το πιστέψουμε, γράψαμε:
« Αγωνία, ανησυχία και θλίψη. Περιμένουμε κι ελπίζουμε να διαψευστούν οι ειδήσεις
για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας, περιοδική προς το παρόν.
Οι ακραίοι οδηγούν το κοινό αίσθημα στα άκρα». Ναι.
Είχαμε ελπίσει ότι αυτό έγινε για μία φορά, καθώς άνοιγε το Ραμαζάνι.
Αυταπάτες.
Τα ξημερώματα της Τρίτης 7/6 επαναλήφθηκε.
Τότε, καταλάβαμε ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας έχει αποφασίσει να μετατρέψει
το Μουσείο της Αγίας Σοφίας / Ayasofya Müzesi σε τζαμί το βράδυ και να κρατήσει
τη μουσειακή του λειτουργία για τη διάρκεια της ημέρας, ώστε να μην χαθούν
οι τουρίστες (το 2015 έφτασαν τα τρεισήμισι εκατομμύρια).
Το ταξίδι μας έπρεπε να ακυρωθεί.
του Κορανίου και, μη θέλοντας ακόμα να το πιστέψουμε, γράψαμε:
« Αγωνία, ανησυχία και θλίψη. Περιμένουμε κι ελπίζουμε να διαψευστούν οι ειδήσεις
για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας, περιοδική προς το παρόν.
Οι ακραίοι οδηγούν το κοινό αίσθημα στα άκρα». Ναι.
Είχαμε ελπίσει ότι αυτό έγινε για μία φορά, καθώς άνοιγε το Ραμαζάνι.
Αυταπάτες.
Τα ξημερώματα της Τρίτης 7/6 επαναλήφθηκε.
Τότε, καταλάβαμε ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας έχει αποφασίσει να μετατρέψει
το Μουσείο της Αγίας Σοφίας / Ayasofya Müzesi σε τζαμί το βράδυ και να κρατήσει
τη μουσειακή του λειτουργία για τη διάρκεια της ημέρας, ώστε να μην χαθούν
οι τουρίστες (το 2015 έφτασαν τα τρεισήμισι εκατομμύρια).
Το ταξίδι μας έπρεπε να ακυρωθεί.
Ώσπου να γράψουμε το κείμενο της διαμαρτυρίας και ταυτόχρονης ακύρωσης,
με στόχο να του δώσουμε ευρύτατη δημοσιότητα, έγινε το επόμενο τρομοκρατικό
χτύπημα. Αυτή τη φορά στην περιοχή του Μπαγιαζίντ, στο κέντρο
της Παλαιάς Πόλης. Ακυρώσαμε το ταξίδι δίχως εξηγήσεις.
Όλοι συμπέραναν ότι η ακύρωση έγινε λόγω και του νέου χτυπήματος. Όχι.
Το είχαμε αποφασίσει πριν.
Απλώς περιμέναμε να περάσει ένα εύλογο διάστημα από την επίθεση στο Μπαγιαζίντ,
για να εξηγήσουμε τους λόγους και να προτρέψουμε κι άλλους να προβούν
σε ακυρώσεις. Ύστερα χτύπησαν το Αεροδρόμιο Ατατούρκ.
Ταξίδια πολλά ακυρώθηκαν, η Πόλη άδειασε. Αλλά δεν θέλουμε να το αφήσουμε
να περάσει έτσι, χαμένο ανάμεσα σε εγκληματικές ενέργειες με δεκάδες θύματα
(νεκρούς και τραυματίες).
με στόχο να του δώσουμε ευρύτατη δημοσιότητα, έγινε το επόμενο τρομοκρατικό
χτύπημα. Αυτή τη φορά στην περιοχή του Μπαγιαζίντ, στο κέντρο
της Παλαιάς Πόλης. Ακυρώσαμε το ταξίδι δίχως εξηγήσεις.
Όλοι συμπέραναν ότι η ακύρωση έγινε λόγω και του νέου χτυπήματος. Όχι.
Το είχαμε αποφασίσει πριν.
Απλώς περιμέναμε να περάσει ένα εύλογο διάστημα από την επίθεση στο Μπαγιαζίντ,
για να εξηγήσουμε τους λόγους και να προτρέψουμε κι άλλους να προβούν
σε ακυρώσεις. Ύστερα χτύπησαν το Αεροδρόμιο Ατατούρκ.
Ταξίδια πολλά ακυρώθηκαν, η Πόλη άδειασε. Αλλά δεν θέλουμε να το αφήσουμε
να περάσει έτσι, χαμένο ανάμεσα σε εγκληματικές ενέργειες με δεκάδες θύματα
(νεκρούς και τραυματίες).
Η θέση μας ανέκαθεν ήταν ότι οι επισκέψεις μας στην Τουρκία, και πολύ περισσότερο στην Πόλη, δεν έχουν τουριστικό χαρακτήρα. Άλλωστε η Πολιτιστική Εταιρεία Πανόραμα ιδρύθηκε το 1985, μετά από ένα δεκαπενθήμερο ταξίδι στην Πόλη. Κάθε ταξίδι ήταν και μία συνειδητή πράξη στήριξης του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της πολίτικης Ρωμιοσύνης. Εκκλησιαζόμαστε σε απομακρυσμένες εκκλησίες. Ενισχύαμε επί δεκαετίες πάνω από 45 άπορους Ρωμιούς. Γιορτάζαμε με το Ζωγράφειο Γυμνάσιο και Λύκειο στις 21 Νοεμβρίου. Βρισκόμαστε στο Φανάρι σε μεγάλες εορτές, συχνά μόνοι στον πατριαρχικό ναό (τα χρόνια πριν από τον σεισμό του 1999, όταν πλέον άλλαξαν οι διαθέσεις και η ατμόσφαιρα). Βοηθήσαμε την έκδοση του λευκώματος για τις Εκκλησίες της Πόλης (1999) και οργανώσαμε την παρουσίαση του τόμου στο Φανάρι. Είμαστε ολόψυχα εκεί. Ακόμα κι όταν χτυπήθηκε η Συναγωγή (15/11/2003) δεν ακυρώσαμε το επικείμενο ταξίδι μας για τα Εισόδια. Κι είμαστε στον δρόμο για την Πόλη, όταν μάθαμε για την τρομοκρατική επίθεση εναντίον του Βρετανικού Προξενείου το πρωί της 20ής του μηνός. Αμέσως σταματήσαμε και συζητήσαμε την πιθανότητα να επιστρέψουμε στην Ελλάδα. Είκοσι πέντε συνταξιδιώτες ψήφισαν υπέρ της πρότασης να πάμε στην Πόλη και τρεις προτιμούσαν να γυρίσουμε. Πήγαμε. Ο ναός των Εισοδίων, κοντά στο Προξενείο, είχε υποστεί ζημιές. Ο Εσπερινός στις 20/11/2003 έγινε στην Αγία Τριάδα στο Ταξίμ. Κανείς μας δεν θα ξεχάσει τα μάτια του Βαρθολομαίου. Αλλά και την έκπληξή του (;), την αγαλλίασή του (;) όταν σήκωσε κάποια στιγμή το κεφάλι και μας είδε εκεί. Ναι θα είμαστε εκεί. Ολόψυχα. Δίχως πολλές κουβέντες. Τον ακολουθήσαμε στην πρώτη Λειτουργία στην Πέργαμο και στην Έφεσο ... Δύσκολα εγχειρήματα τότε.
Παρακολουθούσαμε, όμως, και τις σταδιακές αλλαγές. Όλα επιταχύνθηκαν καθώς περνούσε ο καιρός και αποκτούσε τον απόλυτο έλεγχο της χώρας ο πολλά υποσχόμενος νέος πρωθυπουργός, νυν πρόεδρος. Κάποιοι ήταν ενθουσιασμένοι. Κάποιοι ήταν επιφυλακτικοί. Εμείς ανησυχούσαμε όλο και πιο πολύ. Βλέπαμε τους παλαιούς οθωμανικούς μεντρεσέδες να ξαναγίνονται κορανικά σχολεία. Ακόμα και μισοερειπωμένα καραβάν-σεράγια σε όλη την επικράτεια επισκευάζονταν και γίνονταν χώροι για παιδικές συγκεντρώσεις (κεκαλυμμένα κατηχητικά). Οι μαντήλες και τα ειδικά ανδρικά ενδύματα των πιστών αυξάνονταν. Τα ποτά μειώνονταν. Από εκατοντάδες μιναρέδες ακουγόταν το ηχογραφημένο κάλεσμα για προσευχή. Ύστερα ήρθαν οι απαγορεύσεις στη διάρκεια του Ραμαζανιού. Ύστερα απαγορεύτηκαν τα τραπέζια έξω από τα δεκάδες καφέ του Πέραν. Ύστερα έγιναν κι άλλα πολλά. Πάρα πολλά. Η εκτροπή ήταν πλέον φανερή σε όλα τα επίπεδα, σε όλες τις εκφάνσεις της δημόσιας ζωής, ακόμα και της ιδιωτικής. Ύστερα, άρχισαν οι φίλοι μας να πουλούν τα θερινά τους σπίτια, να στέλνουν τα παιδιά τους στο εξωτερικό, να βρίσκονται με το ένα πόδι εντός και το άλλος εκτός της χώρας. Ζούσαμε την απελπισία τους. Ακολούθησε η ανάμειξη της Τουρκίας στο Συριακό. Τίποτα δεν έχει ειπωθεί ακόμα σχετικά με αυτή την ιστορία. Ύστερα, η Τουρκία επέτρεψε να οργανωθεί το εγκληματικό δίκτυο της αποστολής προσφύγων στην Ελλάδα. Γέμισαν οι ακτές της με μαγαζιά που πουλούσαν βάρκες, ψεύτικα σωσίβια, ψεύτικες μηχανές. Μαύρο χρήμα, μεγάλα κέρδη, πολλοί οι εμπλεκόμενοι. Σε ένα αστυνομοκρατούμενο κράτος χιλιάδες ξένοι συγκεντρώνονταν στα παράλια, επιβιβάζονταν στις βάρκες και απέπλεαν. Ένας ακήρυχτος πόλεμος της Τουρκίας εναντίον της Ελλάδας. Η σίγουρη καταστροφή της χώρας μας και η ανείπωτη τραγωδία χιλιάδων ανθρώπων. Μέχρι πού μπορεί να αντέξει η ανοχή μας;
Έτσι, φτάσαμε στο ξημέρωμα της Δευτέρας 6/6/2016, πρώτη ημέρα του Ραμαζανιού. Ένας ιμάμης μέσα στην Αγία Σοφία διαβάζει το Κοράνι. Είναι μόνος. Αυτός και οι άντρες του τηλεοπτικού συνεργείου που μεταδίδει σε εθνικό δίκτυο την ανάγνωση. Η πρόκληση είναι ευθεία. Οι επίσημες αντιδράσεις χλιαρές, σχεδόν ανύπαρκτες. Ούτε ο Ρώσος πρόεδρος, ο μέγας προστάτης της Ορθοδοξίας, αντέδρασε. Άσχημα παιχνίδια σε βάρος του θρησκευτικού αισθήματος Χριστιανών και Μουσουλμάνων. Χρήση και εκμετάλλευση συμβόλων για ταπεινούς σκοπούς. Κάπου, σε ένα έντυπο περιορισμένης κυκλοφορίας, διαβάσαμε τη διαμαρτυρία του Οικουμενικού Πατριάρχη. Δεν πέρασε στις ελληνικές εφημερίδες. Πώς θα διαχειριστούμε την ανίερη πράξη, την πρόκληση και τη σιγή; Να το ξεχάσουμε κι εμείς; Να συμπεριφερθούμε σαν να μην καταλάβαμε τίποτα; Κι ύστερα πού θα κρυφτούμε για να μην βλέπουμε το πρόσωπό μας; Η μόνη δυνατότητα που έχουμε είναι να στερήσουμε την Τουρκία από την παρουσία μας. Και αυτή η απόφαση να δηλωθεί καθαρά και ξάστερα. Γιατί η αλλαγή του μνημειακού-μουσειακού χαρακτήρα της Αγίας Σοφίας μας θίγει άμεσα και βαρύτατα. Όχι μόνον ως Ορθοδόξους, όχι μόνον ως Χριστιανούς, αλλά ως μέλη μίας πολιτισμένης κοινωνίας που σέβεται και προστατεύει τις πανανθρώπινες αξίες και τα σύμβολα. Η Αγία Σοφία υπήρξε το σύμβολο της βυζαντινής πρωτεύουσας από το 537 έως το 1453 και της οθωμανικής από το 1453 έως το 1923 κι εξακολουθεί να είναι το σύμβολο αυτής της πόλης, το πλέον αναγνωρίσιμο σημάδι της παγκοσμίως. Κι όπως η Πόλη δεν είναι πλέον πρωτεύουσα, έτσι και το μνημείο δεν υπηρετεί πλέον θρησκευτικούς σκοπούς. Το πώς νοιώθει ο καθένας την πνευματική του σημασία δεν αφορά τον θεσμικό ρόλο του μνημείου. Η ιεροσυλία που διαπράχθηκε επί τριάντα ημέρες δεν σχετίζεται με την πνευματικότητά του, αλλά με την εκμετάλλευση του θρησκευτικού αισθήματος για την ενίσχυση της δύναμης ενός αλαζονικού ηγεμόνα, ο οποίος πυροδοτεί τη μισαλλοδοξία παραποιώντας ακόμα και τις αρχές της δικής του θρησκείας.
Αυτό το παραμορφωμένο πρόσωπο αποτελεί προσβολή. Και απειλή.
Αυτό το παραμορφωμένο πρόσωπο αποτελεί προσβολή. Και απειλή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου