...οι πρωτεργάτες του κινήματος φιλελληνισμού στην Ευρώπη

Η υποδοχή του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι. 
Λάδι σε μουσαμά, έργο του Θεόδωρου Βρυζάκη (1861)

Όσοι Ευρωπαίοι διανοούμενοι έβλεπαν ή μάθαιναν τα φρικτά μαρτύρια από τους βανδαλισμούς και τις σφαγές των Τούρκων σε βάρος των υπόδουλων Ελλήνων, 
δεν μπορούσαν να μείνουν αδιάφοροι. Με παραστάσεις και εκδηλώσεις βοηθούσαν 
τους Έλληνες, αδιαφορώντας για το αυστηρό παπικό πνεύμα της «Ιεράς Συμμαχίας» 
που επέβαλε ο σαδιστής Μέτερνιχ, απαγορεύοντας στους Ευρωπαίους ακόμα και 
τη συμπάθεια στους επαναστατημένους σκλάβους.
Φοιτητές από τη Γαλλία και από γερμανικά κρατίδια, ενθουσιασμένοι από τους 
αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, έβλεπαν με συγκίνηση τον αγώνα των σκλαβωμένων Ελλήνων και εξέφραζαν κρυφά θαυμασμό για τον άοπλο ραγιά, και απέχθεια για τον τύραννο. Ελληνιστές διδάσκαλοι δίδασκαν στους νέους τον αρχαίο πολιτισμό, δημιουργώντας στην Ευρώπη τις πρώτες ρίζες του φιλελληνισμού που θέριεψε μετά το ολοκαύτωμα της Χίου!
Διανοούμενοι, διπλωμάτες, ζωγράφοι, ποιητές και φοιτητές άρχισαν να εκφράζουν ελεύθερα τη συγκίνηση, την αγανάκτηση τους, αλλά και την ιδέα να βοηθηθεί η Ελλάδα. Ο Ευγένιος Ντελακρουά ζωγράφισε στο πανί τη σφαγή της Χίου, έναν πίνακας 
που έγινε το «λάβαρο» του φιλελληνισμού.

Ο Αφρέ Ντε Βινί δημοσίευσε επικό ποίημα για τους Έλληνες που δεν θέλουν ψωμί αλλά λευτεριά και ανθρωπιά, και ο Αλφόνς Ντε Λαμαρτίν προσέφερε, σαν έκφραση των φιλελληνικών αισθημάτων του, το ποιητικό έργο Ο θάνατος του Σωκράτη για να συγκινήσει και προσηλυτίσει τους ευγενείς στον φιλελληνισμό.

  Όμως, εκείνος που διόγκωσε την ελληνολατρία με 

συλλογές επαναστατικών ποιημάτων ήταν ο Βίκτωρ Ουγκώ, ξεσηκώνοντας 

του Γάλλους να στρατευθούν εθελοντικά στο πλευρό των αδελφών Ελλήνων: 

«Στην Ελλάδα, ω φίλοι μου! Εκδίκηση! Λευτεριά!».

Ο πίνακας «Η σφαγή της Χίου» του Ευγένιου Ντελακρουά

Με το ποίημα «Ελληνόπουλο» εξυμνεί τον πόθο της λευτεριάς και τη δίψα 
της εκδίκησης που είχε ένα ορφανό Χιωτάκι το οποίο σώθηκε κατά 
τη σφαγή της Χίου. 
«Όχι, θέλω μπαρούτι και σφαίρες…», ήταν η απάντηση, κατά τον ποιητή, 
που δίνει το θλιμμένο παιδάκι στην ερώτηση αν θέλει κάτι.
Ο Γάλλος φιλόσοφος Κουζόν, που δίδασκε ελληνική φιλοσοφία στη Σορβόνη, 
μιλούσε με ενθουσιασμό σε φοιτητές και πολιτικούς για την αξία των Ελλήνων και 
ώθησε τους ποιητές Βερανζέρο και Σατωβριάνδο να ιδρύσουν τον «Φιλελληνικό Σύνδεσμο Παρισίων». Το ίδιο έγινε και στη Γερμανία από τους Σίλερ και Μπετόβεν, 
ενώ οι ελληνιστές Κρούγ στη Λειψία και Κρόϊτσερ στο Μόναχο ίδρυσαν φιλελληνικούς συνδέσμους, κάνοντας εράνους, μαζεύοντας χρήματα, και απαγγέλλοντας αρχαίους 
Έλληνες ποιητές, ως μέσο «προπαγάνδας» υπέρ του απελευθερωτικού αγώνα 
των Ελλήνων.

Μάλιστα, ο Φρανσουά-Ρενέ ντε Σατωμπριάν, ο ποιητής Σατωβριάνδος δηλαδή, εκμεταλλεύτηκε τη θέση του ως υπουργός των Εξωτερικών ώστε να μιλήσει για τον 
αγώνα στην Ελλάδα στους ξένους διπλωμάτες, ενώ πούλησε κειμήλια του και έστειλε 
τα χρήματα στους αγωνιζόμενους Έλληνες.


Από αριστερά: Ιωάννης-Γαβριήλ Εϋνάρδος, 
Φρανσουά-Ρενέ ντε Σατωμπριάν, Κάρολος Φαβιέρος

Ξένοι πολιτικοί, ναύαρχοι και στρατηγοί, Γερμανοί, Γάλλοι, Ιταλοί, Άγγλοι, 
Ρώσοι –όπως οι Αϊντίκ, Γόρδων (Γκόρντον), Άστιγξ (Χέιστιγνκς), Μαιζών, Δεριγνύ, 
Χέϋδεν, Τζώρτζ, Κόδριγκτων, Κόχραν, Φαβιέρος, Ρέινεκ, Ριμπώ, Κάνιγκ, Λάιονς–, κατέβηκαν στην Ελλάδα εθελοντές. 
Το ίδιο έκαναν και κάποιοι Αμερικανοί, λίγο αργότερα.

Ο Ελβετός χρηματιστής Ιωάννης-Γαβριήλ Εϋνάρδος ίδρυσε «φιλελληνικό ταμείο» 
και ενίσχυσε οικονομικά τον αγώνα, ενώ με δικό του πλοίο μετέφεραν οι Έλληνες στρατεύματα στο Μεσολόγγι. Μέγας φιλέλληνας υπήρξε και ο βαυαρός βασιλιάς Λουδοβίκος.

Από αριστερά: Πιερ-Ζαν ντε Μπερανζέ (Βερανζέρος), 
Τόμας Γκόρντον (Γόρδων), Φρανκ Άμπνεϊ Χέιστινγκς (Άστιγξ)

Άφησα τελευταίο τον σπουδαίο Άγγλο φιλέλληνα λόρδο Βύρωνα. 
Ήρθε στην Ελλάδα, αγωνίστηκε, ερωτεύτηκε, κι έγραψε ποιητικές συλλογές για 
το μεγαλείο της επαναστατημένης Ελλάδας. Παρά την επιληψία και καχεξία που 
τον βασάνιζαν, συμμετείχε στην ηρωική έξοδο του Μεσολογγίου.
Ο Λαμαρτίνος τον υμνεί λέγοντας ότι «έπεσε για τη λευτεριά ενός υπέροχου λαού», 
ενώ τον θρήνησε και ο Σολωμός: «Λευτεριά για λίγο πάψε να χτυπάς με το σπαθί, 
τώρα σίμωσε και κλάψε, εις του Μπάιρον το κορμί!».
Αξίζει να αναφέρουμε τον αριθμό των φιλελλήνων κατά εθνικότητα, από βιβλίο 
του Άγγλου ιστορικού Γουίλιαμ Κλαίρ – σε παρένθεση όσοι σκοτώθηκαν ή πέθαναν 
από κακουχίες και ασθένειες, την τριετία 1821-1824: 
Γερμανοί 342(142), Γάλλοι 196(60), Ιταλοί 137(42), Αγγλοι 99(21), Ελβετοί 35(11), 
Πολωνοί 30(11), Ολλανδοί και Βέλγοι 17(3), Αμερικανοί 16(3), Ούγγροι 9(6), 
Σουηδοί 9(4), Ισπανοί 9(4), Δανοί 8(3), άγνωστης εθνικότητας 33(3).

Το χρέος μάς επιβάλλει να τους θυμόμαστε 
και να τους ευγνωμονούμε!

*Τάσος Κ. Κοντογιαννίδης

Ο Τάσος Κοντογιαννίδης γεννήθηκε στο ακριτικό χωριό Κομνηνά Ξάνθης. 
Τελείωσε το Γυμνάσιο Σταυρουπόλεως, σπούδασε στην Πάντειο και τη Νομική 
και παρακολούθησε σεμινάρια δημοσιογραφίας στην Αθήνα και τις ΗΠΑ. 
Τιμήθηκε με έπαινο από την Ακαδημία Αθηνών και με βραβεία από την "Εστία" Νέας Σμύρνης και τη Γερμανική ραδιοφωνία "Ντόιτσε Βέλλε", για διάφορες εργασίες του. Εργάσθηκε ως ρεπόρτερ σε πολλές αθηναϊκές εφημερίδες, περιοδικά και 
ραδιοφωνικούς σταθμούς, στον τηλεοπτικό σταθμό "Mega Channel" και ως 
ανταποκριτής σε μεγάλες εφημερίδες της επαρχίας και ελληνικές στη Νέα Υόρκη. 
Διάφορα ιστορικά του αφιερώματα, που προβλήθηκαν από το Mega έτυχαν μεγάλης επιτυχίας με πολύ υψηλά ποσοστά τηλεθέασης. Είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ.
Έχει γράψει ιστορικά και πολιτική βιβλία. 
Ένα από αυτά, "Το έγκλημα στου Χαροκόπου", έγινε Best Seller.