Εκπαιδεύοντας χαρισματικά παιδιά

*Παιχνίδι και πείραμα συνδυάζονται αρμονικά στα ετήσια προγράμματα 
του Κέντρου για Χαρισματικά-Ταλαντούχα Παιδιά του Κολλεγίου Ανατόλια, 
το οποίο ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2013 με την ιδρυτική δωρεά του 
Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.

Σε όλα τα σχολεία του κόσμου φοιτούν χαρισματικοί και ταλαντούχοι μαθητές. 
Ωστόσο, δεν είναι πάντα προφανές το ταλέντο τους. Μάλιστα, κάποια παιδιά 
το «κρύβουν» πίσω από το πρόσωπό τους.
«Ορισμένοι από αυτούς τους μαθητές μπορεί να παρακολουθούν αμέτοχοι το μάθημα, καθώς οι συμμαθητές τους μαθαίνουν έννοιες που για τους ίδιους είναι ήδη γνωστές. Κάποιοι άλλοι μπορεί να εμφανίζουν παραβατική συμπεριφορά μέσα στην τάξη.

Μερικοί μπορεί να αποζητούν ακαδημαϊκές προκλήσεις αντίστοιχες των 
δυνατοτήτων τους, και συχνά καταφέρνουν να βρουν ανταπόκριση από τους δασκάλους τους, ενώ ταυτόχρονα σημαντικό ποσοστό χαρισματικών και ταλαντούχων μαθητών 
δεν μπορεί ή δεν θέλουν να εξωτερικεύσει την ανάγκη αυτήν», αναφέρει στην «Κ» 
ο δρ Τρέισι Κρος, καθηγητής Ψυχολογίας και Εκπαίδευσης Χαρισματικών και 
Ταλαντούχων Mαθητών του 
Πανεπιστημίου William and Mary στις ΗΠΑ, και επίτιμος πρόεδρος της Εθνικής 
Ενωσης για Χαρισματικά - Ταλαντούχα Παιδιά των ΗΠΑ.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι το ποσοστό τους κυμαίνεται περίπου στο 2% διεθνώς, 
αν και υπάρχουν αναφορές για λίγο μεγαλύτερο ποσοστό πέριξ του 4%-5%. 
Βέβαια, όλοι οι γονείς θεωρούν τα παιδιά τους χαρισματικά. 

*Το ταλέντο απαιτεί σκληρή δουλειά​

Πώς όμως ορίζονται τα χαρισματικά παιδιά στην εκπαίδευση;

Ποια είναι η λεπτή γραμμή της διάκρισης ανάμεσα σε χαρισματικά και μη παιδιά;

«Η επιστημονική έρευνα για τους χαρισματικούς μαθητές έχει εξελιχθεί ιδιαίτερα 
τα τελευταία 30 χρόνια. Οποτε μου κάνουν αυτήν την πραγματικά πολύ καλή ερώτηση, 
θέλω να απαντήσω ότι κάθε παιδί είναι θαυμάσιο, ιδιαίτερο και προικισμένο με τα ίδια απαράγραπτα δικαιώματα ανεξαρτήτως από ποιο περιβάλλον προέρχεται. 
Χρησιμοποιώ τους όρους “ταλαντούχος” και “χαρισματικός” για μαθητές που έχουν 
τη δυνατότητα να σημειώσουν εξαιρετικές επιδόσεις σε μία ή περισσότερες περιοχές γνώσης για τις οποίες έχει ευθύνη το σχολείο. Για γνωστικά αντικείμενα, όμως, 
όπως τα μαθηματικά, οι φυσικές επιστήμες, η εκμάθηση της γλώσσας, οι κοινωνικές επιστήμες, η μουσική και η τέχνη, τα σχολεία συχνά θεωρούνται υπεύθυνα να 
βοηθήσουν τους μαθητές τους ώστε να αποκτήσουν ένα πολύ υψηλό επίπεδο. 
Από την άλλη, τα σχολεία μπορεί να στρέφουν τους μαθητές τους στον αθλητισμό, 
δεν υποχρεούνται, ωστόσο, να μετατρέψουν τα παιδιά σε παγκόσμιους πρωταθλητές. 
Ο στόχος αυτός εντοπίζεται έξω από την περιοχή ευθύνης του σχολείου», 
δηλώνει ο Αμερικανός καθηγητής.

Προσηλωμένη μάθηση

Βεβαίως, και το ταλέντο απαιτεί σκληρή δουλειά για να αναπτυχθεί. 
«Η έρευνά μας έχει αποδείξει ότι για να πετύχει ένα παιδί σε μία περιοχή ταλέντου, 
πρέπει να αφιερώνει πολλές ώρες προσηλωμένης μάθησης, υπό την καθοδήγηση 
ειδικού που να είναι σε θέση να κάνει προτάσεις για βελτίωση. Εχει υποστηριχθεί ότι χρειάζονται 10.000 ώρες, ίσως και παραπάνω. Ωστόσο, δεν αρκεί μόνο η εξάσκηση 
για να καλλιεργήσεις το ταλέντο σε υψηλά επίπεδα. Απαιτεί προσηλωμένη μάθηση, 
επιμονή, κάποιες αποτυχίες, εξαιρετική διδασκαλία και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ανταγωνισμό» λέει ο κ. Κρος, ο οποίος βρέθηκε αυτές τις ημέρες στην Αθήνα για να συμμετάσχει σε συνέδριο για την εκπαίδευση χαρισματικών και ταλαντούχων παιδιών, 
που διοργάνωσε το Κέντρο για Χαρισματικά - Ταλαντούχα Παιδιά - CTY Greece, 
του Κολεγίου Ανατόλια.

*Τα παιδιά παρακολουθούν μαθήματα πανεπιστημιακού επιπέδου

Ωστόσο, το ζήτημα είναι πώς θα εκπαιδευτούν τα χαρισματικά παιδιά, 
συνυπάρχοντας σε μία «συμβατική» τάξη ή σε ξεχωριστά τμήματα. 
«Σήμερα, οι πλέον ταλαντούχοι μαθητές βρίσκονται σε τάξεις μαζί με μαθητές 
κάθε επιπέδου και δυνατοτήτων. 
Οι συνθήκες στην τάξη έχουν αντίκτυπο στα κίνητρα, την επιμονή, την κοινωνική 
εκμάθηση, την εξάσκηση. Είναι πολύ σημαντικό οι δάσκαλοι να παρέχουν τις 
ευκαιρίες ώστε όλοι οι μαθητές να φτάνουν στο ύψιστο των δυνατοτήτων τους. 
Οι τάξεις μεικτών ικανοτήτων έχουν τις προκλήσεις τους. Αυτό ισχύει και για άλλες διδακτικές προσεγγίσεις, όπως είναι η διδασκαλία μαθημάτων έξω από την τυπική τάξη, προγράμματα εξειδικευμένα για τις ανάγκες του κάθε μαθητή κ.λπ. 
Κάθε προσέγγιση έχει τα προτερήματα και τα μειονεκτήματα, αυτό όμως που πρέπει 
να φροντίσουμε είναι το κάθε μοντέλο διδασκαλίας να διευκολύνει την εκμάθηση 
όλων των μαθητών, μεταξύ αυτών και των χαρισματικών παιδιών», 
παρατηρεί ο κ. Κρος.

*Ο δρ Τρέισι Κρος

Μείζον, κατά συνέπεια, θέμα είναι και η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών ώστε 
να μπορούν μεθοδολογικά να υποστηρίξουν την εκπαίδευση των 
χαρισματικών παιδιών. 
«Ενας εκπαιδευτικός υψηλού επιπέδου απαντά στις περισσότερες ανάγκες αυτών 
των μαθητών. Το να δημιουργήσουμε μία τέτοια “τάξη” καθηγητών θα είχε 
ανυπολόγιστη αξία για την κοινότητα. Οπως και οι ιατροί, έτσι και οι επαγγελματίες εκπαιδευτικοί εργάζονται σε ένα πολύ σύνθετο περιβάλλον και πρέπει να εφαρμόσουν 
και να συνταιριάξουν πολλές και διαφορετικές διδακτικές προσεγγίσεις για να 
βοηθήσουν όλους τους μαθητές τους. Οι χαρισματικοί μαθητές είναι συνήθως έτοιμοι 
για τα σχολεία, τα σχολεία, όμως, δεν είναι έτοιμα να υποδεχθούν αυτά τα παιδιά. 
Τα σχολεία πολύ σπάνια έχουν στο δυναμικό τους κατάλληλα εκπαιδευμένους 
δασκάλους, διδακτικές μεθόδους και εκπαιδευτικό υλικό για αυτά τα παιδιά», 
λέει ο κ. Κρος. Για να συμβεί αυτό, βέβαια, στη δημόσια εκπαίδευση είναι ζήτημα 
πολιτικής απόφασης του αρμόδιου υπουργού Παιδείας.

http://www.kathimerini.gr/951822/gallery/epikairothta/ellada/ekpaideyontas-xarismatika-paidia