Ο Σκοτσέζος οικονομολόγος και ηθικός φιλόσοφος, Άνταμ Σμιθ
θεωρείται ιδρυτής της σύγχρονης επιστήμης της πολιτικής οικονομίας
και θεμελιωτής του οικονομικού φιλελευθερισμού.
Το διασημότερο έργο του, «Ο πλούτος των εθνών» υποστηρίζει την ελευθερία του εμπορίου και των αγορών και την αποδέσμευσή τους από τον κρατικό παρεμβατισμό και τα προστατευτικά μέτρα.
Διακόσια πενήντα περίπου χρόνια μετά την κυκλοφορία του βιβλίου αυτού, στις 9 Μαρτίου 1776, ο Άνταμ Σμιθ θεωρείται από υποστηρικτές και επικριτές αξεπέραστος, παραμένοντας επίκαιρος μέχρι και σήμερα...
Ο Αμερικανός διανοούμενος Νόαμ Τσόμσκι θεωρεί ότι ο Άνταμ Σμιθ θα απεχθανόταν αυτό που αποκαλούμε εμείς σήμερα καπιταλισμό, παρά το γεγονός ότι το διασημότερο βιβλίο του οικονομολόγου αποτελεί τη Βίβλο του καπιταλισμού σήμερα.
Σύμφωνα με τον ίδιο, «όλοι διαβάζουν τις πρώτες παραγράφους του Πλούτου των Εθνών και λένε πόσο υπέροχος είναι ο καταμερισμός της εργασίας. Εκατοντάδες σελίδες μετά, όμως, ο Σμιθ υποστηρίζει ότι ο καταμερισμός της εργασίας καταστρέφει τους ανθρώπους και τους μετατρέπει σε ανόητα και αδαή πλάσματα. Συνεπώς, σε κάθε πολιτισμένη κοινωνία, η κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει μέτρα για την αποτροπή του ολοκληρωτικού καταμερισμού της εργασίας».
Ο Τσόμσκι επισημαίνει ότι ο Σμιθ προσέφερε ένα επιχείρημα για τις αγορές, «αλλά υπό συνθήκες απόλυτης ελευθερίας, οι αγορές θα οδηγηθούν σε πλήρη ισορροπία. Θεωρούσε ότι οι ισότητα των συνθηκών, και όχι απλών η ευκαιρία, είναι ο στόχος. Παράλληλα, άσκησε δριμεία κριτική στις αποκαλούμενες Νότιες και Βόρειες πολιτικές. Μιλούσε για τη Βρετανία και την Ινδία, καταδικάζοντας τα βρετανικά πειράματα που κατέστρεφαν την Ινδία». «Επίσης, σημειώνει ότι αυτό που θα έπρεπε αν είναι αυταπόδεικτη αλήθεια για τον τρόπο λειτουργίας του κράτους. Υπογράμμισε ότι δεν έχει κανένα νόημα το να μιλάμε για ένα έθνος και για αυτό που αποκαλούμε σήμερα «εθνικό συμφέρον».
Η αυταπόδεικτη αλήθεια αποκαλείται, έναν αιώνα αργότερα, ταξική ανάλυση. Και δεν χρειάζεται να ανατρέξεις στον Καρλ Μαρξ για να την βρεις, είναι κατηγορηματική και στο έργο του Σμιθ. Ακόμη και ένας 10χρονος μπορεί να τη δει. Ίσως να μην την ανέλυσε, αλλά την ανέφερε. Είναι ένα πρόσωπο του Διαφωτισμού. Τα κίνητρά του προέρχονταν από την υπόθεση ότι οι άνθρωποι καθοδηγούνται από τη συμπόνοια και την αλληλεγγύη, καθώς και την ανάγκη ελέγχου της εργασίας τους».
Οι ερμηνείες του έργου του Άνταμ Σμιθ που προσφέρονται σήμερα είναι «απλώς γελοίες» σύμφωνα με τον Αμερικανό διανοούμενο. «Έκανα λίγη έρευνα για τον τρόπο που αντιμετωπίζεται και συνειδητοποίησα ορισμένα πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Στο πανεπιστήμιο του Σικάγο για παράδειγμα, το εξαιρετικό προπύργιο της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς κτλ, δημοσίευσε μια εμβριθή έκδοση, με όλες τις υποσημειώσεις και εισαγωγή από τον βραβευμένο με Νόμπελ Τζόρτζ Στίγκλερ, μια τεράστια έκδοση. Τη διάβασα. Είναι πιθανό ο ίδιος ο Στίγλερ να μην διάβασε ποτέ τον «Πλούτο των Εθνών. Οτιδήποτε έλεγε για το βιβλίο ήταν απολύτως λανθασμένο». https://tvxs.gr/news/%CF8D&dr=tvxsmrstvxs
Ο Άνταμ Σμιθ, ο πρωτοπόρος της πολιτικής οικονομίας, ένας από τους βασικότερους εκπροσώπους του σκοτσέζικου διαφωτισμού καταγράφει με ύφος οξυδερκές τον πρώτο απολογισμό της πολιτικής οικονομίας στην αυγή της Βιομηχανικής Επανάστασης. Ονομάστηκε Πλούτος των Εθνών και μέχρι σήμερα θεωρείται ως το κύριο έργο υπεράσπισης της ελεύθερης αγοράς, του καταμερισμού της εργασίας, της επιδίωξης του ατομικού συμφέροντος και της ελευθερίας του εμπορίου. Ο P.J. O' Rourke καθοδηγεί, με το ιδιαίτερο χιούμορ που τον χαρακτηρίζει, τον αναγνώστη στη μελέτη και στην κατανόηση ενός δύσκολου και δυσνόητου έργου. https://www.ebooks.gr/gr/%262336.html
~*~
Έρευνα για τη φύση και τις αιτίες του Πλούτου των Εθνών (Βιβλία Ι & ΙΙ) Εκτύπωση
Βιβλιοθήκη Οικονομικής και Πολιτικής Θεωρίας
Βιβλιοθήκη Οικονομικής και Πολιτικής Θεωρίας
Adam Smith
Επιστημονική επιμέλεια - Εισαγωγή Γιάννης Μηλιός
«H λέξη ΑΞΙΑ έχει δύο διαφορετικές σημασίες και μερικές φορές εκφράζει τη χρησιμότητα κάποιου συγκεκριμένου αντικειμένου και κάποιες άλλες τη δυνατότητα αγοράς άλλων αγαθών την οποία επιτρέπει η κατοχή αυτού του αντικειμένου. Η πρώτη θα μπορούσε να ονομαστεί «αξία χρήσης», η δεύτερη «αξία ανταλλαγής». Πράγματα που έχουν τη μεγαλύτερη αξία χρήσης έχουν συχνά μικρή ή καμιά αξία ανταλλαγής, και αντιθέτως, αυτά που έχουν τη μεγαλύτερη αξία ανταλλαγής έχουν συχνά μικρή ή καμιά αξία χρήσης. Τίποτα δεν είναι πιο χρήσιμο απ' ό,τι το νερό: αλλά μ' αυτό ελάχιστα πράγματα μπορούμε να αγοράσουμε, με ελάχιστα πράγματα μπορούμε να το ανταλλάξουμε. Από την άλλη μεριά, ένα διαμάντι έχει ελάχιστη αξία χρήσης, ωστόσο, μπορούμε άνετα να το ανταλλάξουμε με μια μεγάλη ποσότητα άλλων αγαθών. Προκειμένου να διερευνήσουμε τις αρχές που ρυθμίζουν την ανταλλάξιμη αξία των εμπορευμάτων, θα προσπαθήσουμε να δείξουμε,
Πρώτον, ποιο είναι το πραγματικό μέτρο αυτής της ανταλλάξιμης αξίας, ή, από τι αποτελείται η πραγματική τιμή όλων των εμπορευμάτων,
Δεύτερον, ποια είναι τα διάφορα μέρη που συνθέτουν αυτή την πραγματική τιμή.
Και τέλος, ποιες είναι πραγματικές περιστάσεις που μερικές φορές αυξάνουν ορισμένα τμήματα ή το σύνολο των ανωτέρω τμημάτων της τιμής, και μερικές φορές τα συμπιέζουν κάτω από το φυσικό ή κανονικό τους επίπεδο. Ή, ποιες είναι οι αιτίες που μερικές φορές εμποδίζουν τη σύμπτωση της αγοραίας τιμής, δηλαδή της πραγματικής τιμής των εμπορευμάτων, με αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε φυσική τους τιμή» (Adam Smith)
~
Ο Adam Smith γεννήθηκε το 1723 στη μικρή Σκωτική πόλη Kirkcaldy. Το 1751 εκλέχθηκε καθηγητής Ηθικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Γλασκόβης, όπου διαδέχθηκε τον Francis Hutchison (1694-1747). Το 1759 εξέδωσε την πραγματεία The Theory of Moral Sentiments (Η θεωρία των ηθικών συναισθημάτων), που του απέφερε μεγάλη φήμη.
Ωστόσο, η γρήγορη ανάπτυξη των καπιταλιστικών (προβιομηχανικών) οικονομικών σχέσεων στην Αγγλία και τη Σκοτία, έστρεψε το ενδιαφέρον του (όπως άλλωστε και του φίλου του, διάσημου φιλοσόφου David Hume, 1711-76), από τις αρχές της δεκαετίας του 1760, στη μελέτη των οικονομικών προβλημάτων και της Πολιτικής Οικονομίας. Στη δεκαετία του 1740 είχε ήδη σχηματιστεί μια λέσχη Πολιτικής Οικονομίας στη Γλασκόβη, της οποίας ο Smith ήταν τακτικός επισκέπτης. Το 1764 παραιτήθηκε τελικά από την καθηγητική του έδρα, προκειμένου να αφιερωθεί στη μελέτη της Πολιτικής Οικονομίας. Ταξίδεψε στη Γαλλία, όπου, μεταξύ άλλων, συνάντησε και τον ηγέτη του θεωρητικού ρεύματος των «Οικονομολόγων», (που έμειναν γνωστοί ως Φυσιοκράτες), Francois Quesnay (1694-1774). Μετά την επιστροφή του στη Σκοτία, το 1766, απομονώθηκε στο Kirkcaldy, όπου και συνέγραψε το μεγάλο έργο του, An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations (την ανά χείρας Έρευνα για τη φύση και τις αιτίες του πλούτου των εθνών) , το οποίο εκδόθηκε το 1776. Από εκείνη τη στιγμή και εξής, η Πολιτική Οικονομία έπαψε να είναι μια συρραφή ξεχωριστών πραγματειών ή ένα παράρτημα της φιλοσοφίας και του φυσικού δικαίου και προέβαλε ως μια συστηματική και συνεκτικά αναπτυγμένη ανεξάρτητη θεωρητική περιοχή.
H τεράστια επιτυχία του βιβλίου αυτού οφείλεται από τη μια πλευρά σε θεωρητικούς λόγους, δηλαδή στην ποιότητα της θεωρητικής του γενίκευσης, και από την άλλη σε πολιτικούς λόγους, δηλαδή στο ότι χρησιμοποιεί τη θεωρητική ανάλυση για να υπερασπίσει τις ιδέες του ελεύθερου εμπορίου. Η διαμάχη γύρω από την κυρίαρχη την εποχή εκείνη μερκαντιλιστική πολιτική είχε οξυνθεί εξαιρετικά από μέσα του 18ου αιώνα Από τα πέντε βιβλία του Πλούτου των Εθνών μόνο τα πρώτα δύο είναι αφιερωμένα στην οικονομική θεωρία κατά κύριο λόγο, ενώ στα άλλα τρία επικρατούν κυρίως τα ζητήματα της οικονομικής πολιτικής, με ιδιαίτερη έμφαση στην πολεμική κατά του μερκαντιλισμού. Σήμερα, τα τμήματα αυτά του έργου του Smith έχουν κυρίως ιστορικό ενδιαφέρον. Αντίθετα, τα δύο πρώτα βιβλία (που περιέχονται στην ανά χείρας έκδοση) επρόκειτο να αποτελέσουν τη βάση για την όποια περαιτέρω ανάπτυξη της οικονομικής θεωρίας.
Μετά την έκδοση του Πλούτου των Εθνών ο Smith προσανατόλισε τις έρευνές του προς το Δίκαιο και την ιστορία της Λογοτεχνίας, αλλά έκαψε τα χειρόγραφά του λίγο πριν το θάνατό του, το 1790. Πρόλαβε να δει το μεγάλο έργο του να κάνει την 5η του έκδοση το 1789....
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου