1η Δεκεμβρίου 1913...η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα

...μια μέρα ακριβώς όπως σήμερα, 100 χρόνια πριν. 
Κυριακή πρώτη μέρα του Δεκέμβρη του 1913, μια  ηλιόλουστη Κυριακή, 
όπως οι καρδιές των Κρητικών.
Δύο γηραιοί επαναστάτες, σύμβολα των κρητικών αγώνων, 
ο 94χρονος Αναγνώστης Μάντακας και ο 81χρονος Χατζημιχάλης Γιάνναρης, 
από τους Λάκκους Χανίων και οι δύο,  ύψωναν την ελληνική σημαία στον ιστό 
του φρουρίου του Φιρκά. 
Η ένωση με την Ελλάδα ήταν πλέον ιστορική πραγματικότητα. 
Μετά από αιώνες κατοχής και σκλαβιάς, αρχικά από τους Ενετούς (1211- 1669) 
και στη συνέχεια από τους Τούρκους (1669-1898) αλλά και μια δεκαπενταετία τύποις αυτονομίας (οι μεγάλες δυνάμεις στην πραγματικότητα είχαν την κατοχή 
και ο σουλτάνος διατηρούσε την επικυριαρχία του), η Κρήτη ελεύθερη πλέον 
ενωνόταν με το ελληνικό κράτος.  
Αυτός άλλωστε ήταν ο στόχος όλων των επαναστάσεων του 19^ου αιώνα, 
γι αυτό χύθηκαν ποταμοί αίματος, γι αυτό θυσιάστηκαν χιλιάδες Κρητικοί. 
Οι Κρήτες επαναστάτες στα λάβαρα τους έγραφαν «Ένωσις ή θάνατος», 
δεν ζητούσαν μόνο την ελευθερία τους. 
Αυτός ήταν ο λόγος που ουδέποτε δέχτηκαν το αυτόνομο – υπό τις δυνάμεις 
και την Τουρκία –πολίτευμα.



*στη φωτό...είναι ακριβώς η στιγμή που ο βασιλέας Κωνσταντίνος 
και ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος ετοιμάζονται να παραδώσουν 
τη σημαία στους γηραιούς αγωνιστές Αναγνώστη Μάντακα και 
Χατζημιχάλη Γιάνναρη προκειμένου να την υψώσουν στον πιο ψηλό ιστό. 
Στο μέσο περίπου της φωτογραφίας και λίγο προς τα αριστερά διακρίνουμε 
τον μονάρχη Κωνσταντίνο και αριστερά του, με το ημίψηλο καπέλο, 
τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ντυμένο επίσημα, όπως απαιτούσε η στιγμή. 
Στα δεξιά του Κωνσταντίνου είναι ο Χατζημιχάλης Γιάνναρης, 
που έχει βγάλει το σκούφο που πάντοτε φορούσε. 
Λίγο μετά θα παραλάμβανε τη σημαία, μαζί με τον Μάντακα, ο οποίος 
θα πρέπει να στέκεται ανάμεσα στον ίδιο και το μονάρχη, αλλά δεν διακρίνεται. 
Σε πρώτο πλάνο, αριστερά στην εικόνα, φαίνεται η σημαία του Γενικού 
Αρχηγείου Κυδωνίας, κατά την επανάσταση του 1878. 
Κουρελιασμένη από τις σφαίρες και το χρόνο. 
Η φωτογραφία είχε δημοσιευτεί στην αθηναϊκή εφημερίδα «Πατρίς» 
του Σπυρίδωνα Σίμου, στις 5 Δεκεμβρίου 1913 ενώ υπάρχει 
και στο αρχείο του Εθνικού Ιδρύματος Μελετών και Ερευνών 
«Ελευθέριος Βενιζέλος», στα Χανιά.
 

στη φωτό...ο 94χρονος Αναγνώστης Μάντακας 

και ο 81χρονος Χατζημιχάλης Γιάνναρης, λίγο πιο πίσω του, 

έχουν υψώσει, τιμητικά εκ μέρους των επαναστατών της Κρήτης 

την ελληνική σημαία και κατεβαίνουν από τον πυργίσκο στο φρούριο

 του Φιρκά, στα Χανιά. 

Στο τελευταίο σκαλοπάτι τους περίμεναν βασιλιάς και πρωθυπουργός 

να τους συγχαρούν. 

(Από την εφημερίδα «Πατρίς» των Αθηνών, του Σπυρίδωνα Σίμου, 

στις 6 Δεκεμβρίου 1913) 

Ο Μάντακας κατεβαίνει πρώτος τα σκαλοπάτια, υποβασταζόμενος 
από τον γενικό διοικητή του νησιού Ρούφο. 
Ενώ πιο πίσω, με τα λευκά γένια, διακρίνεται ο Χατζημιχάλης Γιάνναρης. 
Οι δύο μεγάλοι επαναστάτες, που συμμετείχαν σ’ όλους τους αγώνες 
του κρητικού λαού, ο πρώτος από το 1841, ο δεύτερος από το 1866, 
είχαν τιμηθεί εκείνη την ημέρα από τον βασιλέα Κωνσταντίνο 
με τον Χρυσό Σταυρό του Σωτήρα. 
Μάλιστα στο στήθος του Γιάνναρη διακρίνεται ο σταυρός.

Ο μονάρχης Κωνσταντίνος σε συνομιλία 
με τον γηραιό επαναστάτη Αναγνώστη Μάντακα

Η ίδια εικόνα σε επιχρωματισμένο αναμνηστικό καρτ ποστάλ για τις εκδηλώσεις της ένωσης

Στην ουσία η ένωση είχε επιτευχθεί 14 μήνες νωρίτερα, όταν, ξεκινώντας ο πρώτος 
βαλκανικός πόλεμος, ο Βενιζέλος είχε δεχτεί ως μέλη στην ελληνική βουλή 
τους Κρήτες αντιπροσώπους.  Όπως δεν είχε κάνει δύο προηγούμενες φορές, 
τον Νοέμβριο του 1911 και τον Μάιο του 1912, υπό τις απειλές των μεγάλων δυνάμεων 
και της Τουρκίας, που προειδοποιούσε με πολεμική σύρραξη. 
Τότε μάλιστα ο Κρητικός πρωθυπουργός βρέθηκε αντιμέτωπος με τους παλιούς 
συμπολεμιστές του. Την πρώτη φορά ο Βενιζέλος, υπό το βάρος της διεθνούς πίεσης, 
διακήρυττε ότι όσο θα ήταν πρωθυπουργός δεν θα γινόταν η ένωση! 
Μάλιστα οι Κρήτες βουλευτές που επιχείρησαν να μεταβούν στην Αθήνα προκειμένου 
να παρακαθίσουν στη συνεδρίαση της βουλής και να επιβάλλουν  de facto την ένωση, 
συνελήφθησαν στο λιμάνι της Σούδας από το ναυτικό των μεγάλων δυνάμεων
 και κρατήθηκαν σε πλοίο μέχρι τα Χριστούγεννα. 
Τη δεύτερη φορά, τον Μάιο του 1912, χτυπήθηκαν από το στρατό, έξω από τη βουλή.

Πανηγυρισμοί στα Χανιά για την ύψωση της ελληνικής σημαίας

Την 1^η Οκτωβρίου του 1912, όμως, ο Βενιζέλος δεν είχε να φοβηθεί 
καμιά απειλή, αφού ξεκινούσε ο πόλεμος με την Τουρκία.  
Έτσι κάλεσε ο ίδιος τους πληρεξουσίους του νησιού να γίνουν μέλη 
της ελληνικής βουλής. 
Όμως για τη διεθνή κοινότητα το πρόβλημα της ένωσης τυπικά 
δεν είχε λήξει ακόμη.

Κωνσταντίνος και Ελευθέριος Βενιζέλος μόλις έχουν φτάσει 
στο φρούριο του Φιρκά, μετά τη δοξολογία

Οι συνθήκες για την ένωση

Η οριστική αποκατάσταση του εθνικού θέματος για την Κρήτη ήλθε 
στα τέλη της άνοιξης του επόμενου χρόνου, του 1913, 
με τη συμφωνία του Λονδίνου, την οποία επικύρωσαν την ίδια χρονιά 
οι συμφωνίες του Βουκουρεστίου, τον Αύγουστο, 
και της Αθήνας, τον Νοέμβριο.

πηγή του άρθρου : candianews.gr