Μιλώντας για την ιστορία της τέχνης του προηγούμενου αιώνα, το πιο φυσικό είναι να εστιάσει κάποιος στο Παρίσι, αφού οι πιο διάσημοι ζωγράφοι αλλά και τα καινοτόμα ρεύματα ήρθαν ή εγκαθιδρύθηκαν τελικά σε αυτή την πόλη. Όμως κάτι θα λείπει από την ιστορία του μοντερνισμού αν δεν αναφερθεί κάποιος στη σχολή του Vitebsk.
Αυτή την ιστορία αφηγήθηκε με το δικό του τρόπο το κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι μέσα από την έκθεση Chagall,Lissitzky,Malevich: Η ρωσική πρωτοπορία στο Vitebsk (1918-1922).
Robert Falk, “Vitebsk’ (1921)
Με περισσότερα από 250 έργα και μια σειρά ντοκουμέντων αρχείου, αυτή η έκθεση φωτίζει την μετα-επαναστατική εποχή στη Ρωσία, όταν μια σειρά από παράγοντες και συγκυρίες επέτρεψαν την ανάπτυξη μιας από τις πιο εντυπωσιακές σχολές τέχνης του περασμένου αιώνα.
Marc Chagall, “Over the City” (1914 – 1918)
Η ιστορία ξεκινά από το Βίτεμπσκ, το οποίο ήταν κάποτε μια από τις πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ρωσίας και σήμερα πόλη της Λευκορωσίας. Εκεί γεννήθηκε ο Μαρκ Σαγκάλ, το 1887, ένας από τους μείζονες καλλιτέχνες της σύγχρονης τέχνης ως πρωτότοκος γιος εβραϊκής οικογένειας με εννέα παιδιά. Φοίτησε στο εβραϊκό δημοτικό σχολείο και αργότερα συνέχισε τις σπουδές του σε δημόσιο γυμνάσιο, παρά το γεγονός πως οι Εβραίοι γίνονταν πολύ δύσκολα δεκτοί.
Από νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με τη μουσική μαθαίνοντας βιολί, καθώς και με το σχέδιο. Έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη ζωγραφική και φοίτησε στη σχολή ζωγραφικής του Γεχούντα Πεν, στο Βιτέμπσκ, με στόχο να ολοκληρώσει αργότερα τις σπουδές του στην πρωτεύουσα της Ρωσίας. Το χειμώνα του 1906, εγκαταστάθηκε στην Αγία Πετρούπολη, έχοντας προηγουμένως εξασφαλίσει την ειδική άδεια που έπρεπε να κατέχει κάθε Εβραίος, την εποχή εκείνη, προκειμένου να κατοικήσει μόνιμα στην πρωτεύουσα.
Kasimir Malevitch, “Suprematism of the Mind” (1919)
Ο Σαγκάλ εγκατέλειψε τη χώρα του το για το Παρίσι το 1910, μετά την παραμονή του στην Αγία Πετρούπολη και επέστρεψε στη Ρωσία λίγο πριν τον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Όταν ξεσπά η Ρώσικη επανάσταση ο φίλος του Ανατόλι Λουνατσάρσκι, το 1918 τον διορίζει επίτροπο Καλών Τεχνών στο Βιτέμπσκ. Στα πλαίσια των νέων καθηκόντων του, οργάνωσε εκθέσεις και επαναλειτούργησε τη Σχολή Καλών Τεχνών της πόλης, όπου κατόρθωσε να συγκεντρώσει σημαντικούς δασκάλους όπως ο Ελ Λισίτσκι και ο Καζιμίρ Μαλέβιτς. Η σχολή Βιτέμπσκ σύντομα έγινε η σημαντικότερη σχολή τέχνης στη Ρωσία και μέχρι σήμερα είναι γνωστή ως ο τόπος όπου ριζώθηκε η μοντερνιστική ρωσική πρωτοπορία.
Ο Σαγκάλ καλεί το 1919 τον ιδιαίτερα ταλαντούχο καλλιτέχνη και πολύ προικισμένο δάσκαλο τέχνης Ελ Λισίτσκι, ο οποίος μετακομίζει στο Βιτσέμπσκ και διδάσκει γραφικές τέχνες, τυπογραφία και αρχιτεκτονική στη Σχολή των τεχνών του Λαού. Εκεί έρχεται σε επαφή για πρώτη φορά με της αρχές του Σουπρεματισμού, τις οποίες ασπάζεται, καθώς επίσης και βοηθά στην εξέλιξή τους. Απόρροια εκείνης της εποχής είναι ίσως το πιο γνωστό έργο του Λισίτσκι, η προπαγανδιστική αφίσα, «Νίκησε τους Λευκούς με την κόκκινη σφήνα». Ο Λισίτσκι ήταν ανοιχτόμυαλος σχετικά με τις παγκόσμιες τάσεις που εμφανίστηκαν την αυγή του 20ού αιώνα, οι οποίες οδήγησαν στην ανάπτυξη της αφηρημένης τέχνης και πίστευε «ότι ο καλλιτέχνης θα μπορούσε να είναι ένας παράγοντας για την αλλαγή”.
El Lissitzky, “Proun 1 D”(c.1919)
Ο Μαλέβιτς, ήταν ήδη γνωστός εκείνη την εποχή για το καινοτόμο ύφος του και είχε ήδη δημοσιεύσει το μανιφέστο του Suprematist το 1915. Ο Μαλέβιτς ήταν μια αμφιλεγόμενη φιγούρα, ειδικά στους ντόπιους στο Vitebsk που προτιμούσαν να βλέπουν άλλη τέχνη από αυτή που παρουσίαζε. Ο Σαγκάλ δε μπορούσε να συμφωνήσει με τις απόψεις της επανάστασης για την τέχνη. Παραιτήθηκε το Μάιο του 1920 και μετακόμισε στη Μόσχα, όπου ανέλαβε τη διακόσμηση του Εβραϊκού Θεάτρου της πόλης. Λισίτσκι και Μαλέβιτς συνέχισαν να διδάσκουν στο Βιτέμπσκ για τρία χρόνια μετά την αποχώρηση του Σαγκάλ και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου εκπαίδευσαν μια νέα γενιά της πρωτοπορίας και έθεσαν τα θεμέλια για αυτό που θα γινόταν μια από τις πιο καινοτόμες περιόδους της ρωσικής τέχνης.
Ο Μαλέβιτς στη σχολή Βιτέμπσκ ίδρυσε την UNOVIS που αρχικά ονομαζόταν POSNOVIS, ή “Οι οπαδοί της νέας τέχνης”. Αυτή η ομάδα υιοθέτησε μια πολυεπιστημονική προσέγγιση στην καλλιτεχνική καινοτομία. Η ιδέα τους ήταν η διακλάδωση πέραν της ζωγραφικής και της γλυπτικής πολλών άλλων μορφών τέχνης και μέσων. Η ομάδα UNOVIS εκδήλωνε με την πρακτική της την ιδέα ότι η τέχνη πρέπει να συμβάλλει με ουσιαστικό τρόπο στην βελτίωση της κοινωνίας. Η συμβολή τους όπως και η σχολή του Βιτέμπσκ όρισαν τη Ρωσία ως τόπο πρωτοπόρο στον Μοντερνισμό ενώ τα ρεύματα που αναπτύχθηκαν στη συνέχεια δείχνουν την επιρροή που άσκησε το μικρό αυτό σχετικά σχολείο τέχνης στη Ρωσία αλλά και στις υπόλοιπες πρωτεύουσες της Ευρώπης, που κατάφεραν και έφτασαν τα μέλη της.
El Lissitzky and Kasimir Malévich, “Suprematism” (Sketch for curtain for the meeting of the Committee to Combat Unemployment) (1920)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου