Ψυχοθεραπεία και γλώσσα ουδέτερη ως προς το φύλο – τα στάδια γνωστοποίησης της ταυτότητας κατά την Cass

Αφορμή για αυτό το άρθρο υπήρξαν κάποιες αναρτήσεις 
που είδα στο ίντερνετ οι οποίες αναπαρήγαγαν την 
συγκεκριμένη γελοιογραφία.

Ο APA, η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία, έχει εκδώσει συγκεκριμένες καλές πρακτικές για ψυχοθεραπεία με LGBTQI άτομα και αναφέρει ρητά ότι εάν αυτοί οι κανόνες δεν ακολουθούνται, το άτομο που παρέχει την θεραπεία υποχρεούται να παραπέμψει σε εξειδικευμένο θεραπευτή στα ΛΟΑΤΚΙ+ θέματα, βάσει δεοντολογίας.

Γνωρίζουμε από τις στατιστικές ότι τα intersex άτομα συναντώνται με την ιδία συχνότητα με τους ανθρώπους με κόκκινα μαλλιά, ενώ σε πολλές χώρες οι στατιστικές είναι ελλιπείς εξαιτίας των κανονικοποιητικών επεμβάσεων που γίνονται σε μικρή ηλικία με αποτέλεσμα το άτομο να μην έχει καν γνώση ότι είναι intersex. Υπάρχουν πάνω από 300 διαφορετικές intersex καταστάσεις, μια μεγάλη διακύμανση στο φάσμα των χαρακτηριστικών φύλου. Επίσης υπάρχουν τα τρανς άτομα τα οποία δεν ταυτίζονται με το φύλο που τους αποδόθηκε κατά την γέννηση τους και υπάρχουν και τα non-binary, τα μη-δυαδικά πρόσωπα.

Έχοντας διαθέσιμες τις παραπάνω πληροφορίες, το πρόσωπο που εξειδικεύεται στην ψυχική υγεία χρειάζεται να κατανοήσει ότι υπάρχουν πολλές πιθανότητες ένα φυλοδιαφορετικό άτομο να πάρει τηλέφωνο ή και να περάσει την πόρτα του γραφείου, καθώς αυτά τα περιστατικά δεν είναι και τόσο σπάνια.

Γνωρίζουμε πως η ψυχοθεραπεία ξεκινάει από το πρώτο τηλεφώνημα και γι’ αυτό είναι υποχρέωση των ειδικών να μπορούν να χρησιμοποιήσουν μια γλώσσα ουδέτερη ως προς το φύλο μέχρι το ίδιο το πρόσωπο να αυτοπροσδιοριστεί, και αυτό μπορεί να συμβεί από το πρώτο τηλεφώνημα, από την πρώτη συνάντηση στο γραφείο, αλλά μπορεί όμως να πάρει και μήνες αν το άτομο βρίσκεται σε φάση αμφισβήτησης ή διερεύνησης της ταυτότητας φύλου του.

Το πρόσωπο που εξειδικεύεται στην ψυχική υγεία χρειάζεται να εκπαιδευτεί στο να μην υποθέτει και αυτό ισχύει σε όλα τα επίπεδα και όχι μόνο στην ταυτότητα φύλου. Το ίδιο ισχύει για την εθνικότητα, την θρησκεία κλπ. Για να είναι σε θέση να μην υποθέτει, το άτομο που βρίσκεται στην θέση του θεραπευτή, χρειάζεται απαραίτητα να έχει κάνει βαθειά δουλειά με τα ετεροκανονικά στερεότυπα και τις κοινωνικές ενδοβολές, χρειάζεται επίσης να μην μπερδεύει τον σεξουαλικό προσανατολισμό με την ταυτότητα και την έκφραση φύλου ενός ανθρώπου, διότι με αυτό τον τρόπο η επαφή θα είναι κακοποιητική.

Το πρόσωπο που εξειδικεύεται στην ψυχική υγεία χρειάζεται να εκπαιδευτεί στο να υποστηρίξει το φυλοδιαφορετικό άτομο σε όλα τα στάδια της αναγνώρισης και γνωστοποίησης της ταυτότητας του, ιδιαίτερα στο στάδιο της σύγχυσης της ταυτότητας:

Σύμφωνα με την Cass (1979), η διαδικασία γνωστοποίησης στον περίγυρο του σεξουαλικού προσανατολισμού (τον οποίο η cass ονομάζει ταυτότητα), κάποιου ανθρώπου χαρακτηρίζεται από κάποια συγκεκριμένα στάδια, τα οποία βέβαια δεν ακολουθούν πάντα την ίδια σειρά:
Σύγχυση ταυτότητας
Στα αρχικά στάδια της διαπίστωσης ότι κάποιος έλκεται από το ίδιο φύλο, το άτομο μπορεί να μην αποδέχεται την ομοφυλοφιλική του ταυτότητα, να αισθάνεται μπερδεμένο και να ψάχνει παντού επιβεβαίωση ότι είναι ετεροφυλόφιλο. Ακόμα κι αν έχει κάποιες εμπειρίες με άτομα του ίδιου φύλου, μπορεί να θεωρεί τον εαυτό του ως «straight» που πειραματίζεται ή που έχει κάποιες ομοφυλοφιλικές φαντασιώσεις. Στην περίοδο αυτή, μπορεί να διεκδικήσει σχέσεις με άτομα του αντίθετου φύλου, πιστεύοντας πραγματικά ότι τα πράγματα θα πάνε καλά.

Σύγκριση ταυτότητας.

Σε αυτό το στάδιο, τα άτομα αρχίζουν να αποδέχονται την πιθανότητα της ομοφυλοφιλίας τους. Ίσως να προσπαθούν να δώσουν μια εξήγηση σε αυτό που τους συμβαίνει ή να προσπαθούν να αρνηθούν ότι η ομοφυλοφιλία αποτελεί την κεντρική τους ταυτότητα. Άλλοι ίσως να αποδέχονται την ταυτότητα τους αυτή αλλά να προσπαθούν να κοντρολάρουν την έκφραση της με το να παντρεύονται, για παράδειγμα, κάποιο άτομο του αντίθετου φύλου. Τέλος, κάποιοι μπορεί να προσπαθούν να πιέσουν τους εαυτούς τους να αποκτήσουν μια ετεροφυλόφιλη ταυτότητα λόγω συναισθημάτων ενοχής ή ντροπής που βιώνουν.

Ανοχή ταυτότητας.

Το άτομο αντιλαμβάνεται ότι υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι που νιώθουν έτσι. Αρχίζει να γίνεται πιο δεκτικό σε μια ομοφυλοφιλική ταυτότητα και να σπάει την απομόνωση του προσεγγίζοντας άλλους ομοφυλόφιλους. Στο στάδιο αυτό, μπορεί ακόμα να συνυπάρχουν συναισθήματα ντροπής ή εσωτερικευμένης ομοφοβίας.

Αποδοχή ταυτότητας.

Συμβαίνει στη μετάβαση από την απλή ανοχή της σεξουαλικής ταυτότητας του ατόμου στην αποδοχή. Η ομοφυλοφιλική ταυτότητα βιώνεται από το άτομο ως κάτι θετικό παρά ως κάτι το οποίο πρέπει να ανεχθεί. Η συναναστροφή με την ομοφυλοφιλική κοινότητα αυξάνεται και το άτομο προσπαθεί να αντιμετωπίσει την εσωτερική ένταση που απορρέει από τη μη συμμόρφωση με τα «κοινωνικά πρότυπα». Στο στάδιο αυτό, αρχίζει και η επιλεκτική γνωστοποίηση στον περίγυρο. Το άτομο ίσως να χρειάζεται βοήθεια στο να αποφασίσει το πως, πότε και σε ποιούς να αποκαλύψει τον σεξουαλικό του προσανατολισμό.

Υπερηφάνεια ταυτότητας.

Το άτομο αισθάνεται ότι ο περίγυρος του πρέπει να μάθει «ποιός πραγματικά είναι». Η συναναστροφή με ετεροφυλόφιλους περιορίζεται και το άτομο αγκαλιάζει την «gay κουλτούρα». Πιθανώς να υπάρχει ο διαχωρισμός «εμείς» (gay) και «αυτοί»(straight).

Σύνθεση/συγχώνευση ταυτότητας.

Το άτομο συγχωνεύει τη σεξουαλική του ταυτότητα με άλλες πτυχές του εαυτού του. Έτσι, ο σεξουαλικός προσανατολισμός γίνεται μόνο ένα μέρος του εαυτού του παρά ολόκληρη η ταυτότητα του. Ο διαχωρισμός «εμείς» και «αυτοί» καταλύεται.

Παρόλο που το μοντέλο αυτό διατυπώθηκε πριν από αρκετά χρόνια, πολλοί σύγχρονοι θεραπευτές θεωρούν ότι εξηγεί ικανοποιητικά τη διαμόρφωση της σεξουαλικής ταυτότητας χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι αποτελεί μια «απόλυτη εξήγηση».

Παρόμοια στάδια παρατηρούμε και στην εξέλιξη της ταυτότητας φύλου και το άτομο σε αυτές τις φάσεις χρειάζεται την απόλυτη υποστήριξη και άνευ ωρών αποδοχή αυτού που παρέχει την θεραπεία.

Τα στάδια αυτά δεν είναι απόλυτα και δεν βιώνονται απαραίτητα όλα στην εξέλιξη ενός ατόμου.

Για να επιστρέψουμε λοιπόν στην επίμαχη γελοιογραφία, δυστυχώς εκφράζει απόλυτα την σημερινή πραγματικότητα, ένας δημόσιος υπάλληλος, ο πυροσβέστης, αφήνει να καεί το πρόσωπο που κινδυνεύει διότι το άτομο παραπονιέται για την προσφώνηση. Το ίδιο λοιπόν έχουμε και στις υπηρεσίες στην Ελλάδα, τρανς άνθρωποι μένουν σε ράντζα στα νοσοκομεία διότι δεν ξέρουν σε ποιο θάλαμο να τους βάλουν ή τους βάζουν με το ζόρι σε λάθος θάλαμο διότι υποθέτουν την ταυτότητα φύλου τους. Καλείται η αστυνομία όταν πάνε να σηκώσουν χρήματα από την τράπεζα ή προσφωνούνται κακοποιητικά διότι το άτομο πίσω από το ταμείο επιμένει να υποθέτει. Επομένως λαμβάνοντας όλα τα παραπάνω υπόψη, όχι δεν μπορεί να θεωρείται αστεία η συγκεκριμένη γελοιογραφία, αλλά τραγική.

Κατευθυντήριες γραμμές APA 2014 για θεραπεία με ΛΟΑΤΚΙ θεραπευόμενους

• Κατευθυντήρια γραμμή 1. Οι ψυχολόγοι προσπαθούν να κατανοήσουν τις επιπτώσεις του στίγματος (δηλαδή των προκαταλήψεων, των διακρίσεων και της βίας) και διάφορες εκδηλώσεις τους στις ζωές των λεσβιών, των ομοφυλόφιλων, των αμφιφυλόφιλων ανθρώπων.

• Κατευθυντήρια γραμμή 2. Οι ψυχολόγοι κατανοούν ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός δεν θεωρείται ψυχική πάθηση.

• Κατευθυντήρια γραμμή 3. Οι ψυχολόγοι κατανοούν ότι η έλξη του ιδίου φύλου, τα συναισθήματα και η συμπεριφορά είναι φυσιολογικές παραλλαγές της ανθρώπινης σεξουαλικότητας και ότι οι προσπάθειες να αλλάξουν τον σεξουαλικό προσανατολισμό, δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικές ή ασφαλείς.

• Κατευθυντήρια γραμμή 4. Οι ψυχολόγοι ενθαρρύνονται να αναγνωρίσουν το πώς οι στάσεις και οι γνώσεις τους σχετικά με τα lgbt θέματα μπορεί να σχετίζονται με την αξιολόγηση και τη θεραπεία και να αναζητήσουν τη διαβούλευση ή να κάνουν τις κατάλληλες συστάσεις, όταν ενδείκνυται.

• Κατευθυντήρια γραμμή 5. Οι ψυχολόγοι προσπαθούν να αναγνωρίσουν τις μοναδικές εμπειρίες που έχουν τα bisexual άτομα.

• Κατευθυντήρια γραμμή 6. Οι ψυχολόγοι προσπαθούν να διακρίνουν τα ζητήματα του σεξουαλικού προσανατολισμού από εκείνα της ταυτότητας του φύλου κατά την εργασία με λεσβίες, ομοφυλόφιλους, αμφιφυλόφιλους και ειδικά με τους διεμφυλικούς πελάτες.

• Κατευθυντήρια γραμμή 7. Οι ψυχολόγοι προσπαθούν να γνωρίζουν και να σέβονται τη σημασία των LGBTI σχέσεων.

• Κατευθυντήρια γραμμή 8. Οι ψυχολόγοι προσπαθούν να κατανοήσουν τις εμπειρίες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι λεσβίες, οι ομοφυλόφιλοι, οι αμφιφυλόφιλοι γονείς.

• Κατευθυντήρια γραμμή 9. Οι ψυχολόγοι αναγνωρίζουν ότι οι οικογένειες των λεσβιών, των ομοφυλόφιλων, των αμφιφυλόφιλων ανθρώπων μπορεί να περιλαμβάνουν άτομα που δεν είναι νόμιμοι ή βιολογικοί συγγενείς.

• Κατευθυντήρια γραμμή 10. Οι ψυχολόγοι προσπαθούν να κατανοήσουν τους τρόπους με τους οποίους ο σεξουαλικός προσανατολισμός μπορεί να έχει κάποιο αντίκτυπο στην οικογένειά του ή τη σχέση με την οικογένεια προέλευσης.

• Κατευθυντήρια γραμμή 11. Οι ψυχολόγοι προσπαθούν να αναγνωρίσουν τις προκλήσεις που συνδέονται με πολλαπλούς και συχνά αντικρουόμενους κανόνες, αξίες και πεποιθήσεις που αντιμετωπίζουν οι λεσβίες, οι ομοφυλόφιλοι, οι αμφιφυλόφιλοι και τα μέλη των φυλετικών και εθνοτικών μειονοτήτων.

• Κατευθυντήρια γραμμή 12. Οι ψυχολόγοι ενθαρρύνονται να εξετάσουν τις επιρροές της θρησκείας και της πνευματικότητας στη ζωή των lgbti ατόμων.

• Κατευθυντήρια γραμμή 13. Οι ψυχολόγοι προσπαθούν να αναγνωρίσουν διαφορές μεταξύ ομάδων και των ηλικιών των lgbti ατόμων.

• Κατευθυντήρια γραμμή 14. Οι ψυχολόγοι προσπαθούν να κατανοήσουν τα ιδιαίτερα προβλήματα και τους κινδύνους που υπάρχουν για την LGBTI νεολαία.

• Κατευθυντήρια γραμμή 15. Οι ψυχολόγοι ενθαρρύνονται να αναγνωρίζουν τις ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα LGBTI άτομα με σωματικές, αισθητηριακές και γνωστικές-συναισθηματικές αναπηρίες.

• Κατευθυντήρια γραμμή 16. Οι ψυχολόγοι προσπαθούν να κατανοήσουν την επίδραση του HIV / AIDS στη ζωή των λεσβιών, των ομοφυλόφιλων, των αμφιφυλόφιλων ατόμων και των κοινοτήτων.

• Κατευθυντήρια γραμμή 17. Οι ψυχολόγοι ενθαρρύνονται να εξετάζουν τις επιπτώσεις της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης σχετικά με την ψυχολογική ευεξία των λεσβιών, ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων θεραπευμένων.

• Κατευθυντήρια γραμμή 18. Οι ψυχολόγοι προσπαθούν να κατανοήσουν τα μοναδικά θέματα που υπάρχουν στο χώρο εργασίας για τα LGBTI άτομα.

• Κατευθυντήρια γραμμή 19. Οι ψυχολόγοι προσπαθούν να συμπεριλάβουν τα LGBTI άτομα σε θέματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.

• Κατευθυντήρια γραμμή 20. Οι ψυχολόγοι ενθαρρύνονται να αυξήσουν τις γνώσεις και την κατανόηση της ομοφυλοφιλίας μέσω της συνεχούς εκπαίδευσης, της κατάρτισης, της εποπτείας και της διαβούλευσης.

• Κατευθυντήρια γραμμή 21. Κατά τη χρήση και τη διάδοση της έρευνας για τον σεξουαλικό προσανατολισμό και τα συναφή θέματα, ψυχολόγοι προσπαθούν να αντιπροσωπεύουν αποτελεσματικά, πλήρως και με ακρίβεια και να είναι προσεκτικοί όσον αφορά την πιθανή κατάχρηση ή διαστρέβλωση των αποτελεσμάτων της έρευνας.

^{© 2014 American Psychological Association}

Πάρβη Πάλμου 
 T-zine.gr
http://t-zine.gr/psychotherapia-ke-glossa-oudeteri-os-
pros-to-fylo-ta-stadia-gnostopiisis-tis-taftotitas-kata-tin-cass/