Σμύρνη...ένα σπάνιο(?) ντοκουμέντο (?) από την καταστροφή

Πρόκειται για σπάνιο υλικό από την καταστροφή της Σμύρνης  
δόθηκε στην δημοσιότητα το 2008 από τον Robert Davidian,
ο οποίος  είναι εγγονός του ανθρώπου που τράβηξε τις εικόνες,του 
George Magarian. O Davidian σκηνοθέτης, καμεραμαν και παραγωγός 
εκπομπών ανακάλυψε το υλικό στο σπίτι της γιαγιάς του στην Νέα Υόρκη.
Ο George Magarian γεννήθηκε το 1895 και σπούδασε στο Αμερικανικό Κολλέγιο στο Ικόνιο της Μικράς Ασίας.

   
Το βίντεο περιέχει υλικό που τράβηξε αμέσως μετά την καταστροφή της 
Σμύρνης το 1922,αλλά και εικόνες από τους καταυλισμούς των προσφύγων.
η...Ντοκουμέντο ἀπὸ ρετάλια?
Τα τελευταία χρόνια ένα «αυθεντικό ντοκουμέντο» της Μικρασιατικής Καταστροφής κάνει το γύρο του ελληνικού Διαδικτύου:

Smyrna 1922 from Davidian Video Productions on Vimeo.

Πρώτη φορά το είχα δει στην Τηλεόραση χωρίς σύνορα του 
Στέλιου Κούλογλου και είχα γράψει τη γνώμη μου γι’ αυτό στα σχόλια. Σήμερα επανεμφανίστηκεμέσω Twitter, γι’ αυτό ας κάνω μιαν ανάλυση 
με τη φρούδα ελπίδα να πάψει επιτέλους να κυκλοφορεί αυτό το 
υπερεκτιμημένο ντοκουμέντο «για να το δει η Ρεπούση».

Πληροφορίες για τον σκηνοθέτη George Magarian και τον εγγονό του 
Robert Davidian (που ανακάλυψε το φιλμάκι στο διαμέρισμα της γιαγιάς του) μπορεί να διαβάσει κανείς εδώ. Το ντοκουμέντο ήταν κρυμμένο «για 60 χρόνια» και βρέθηκε το 2008, άρα κρύφθηκε περίπου το 1948. 
Το φιλμάκι έχει δημοσιευθεί σε πολλούς ιστοτόπους, π.χ. εδώ.

Η πεποίθησή μου είναι πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για συρραφή πλάνων 
άσχετων με το θέμα της Μικρασιατικής Καταστροφής. 
Ας δούμε το γιατί:

Στην αρχή (00:01) πληροφορούμαστε ότι οι σκηνές έχουν γυριστεί η ΧΑΝ και η ΧΕΝ παρέχουν βοήθεια στη «στη Σμύρνη, την Αθήνα, τον Πειραιά και τα πέριξ». Εύλογα υποθέτει λοιπόν κανείς ότι εκεί έχουν γυριστεί και τα πλάνα.

Ήδη στο ενδέκατο δευτερόλεπτο (00:11) κάτι δεν πάει καλά: ένα δάχτυλο που περίμενε κανείς να βρει στο χάρτη την Σμύρνη, δείχνει αντιθέτως την χερσόνησο της Κριμαίας στην σημερινή Ουκρανία! Να την μπέρδεψαν με τη χερσόνησο της Ερυθραίας; Να πήραν το πλάνο από άλλη ταινία με θέμα την Κριμαία; Τέλος πάντων, όπως φαίνεται τέτοια λάθη γίνονταν και πριν το CNN. (Επιπλέον η Πολωνία δεν έχει το αναμενόμενο σχήμα, ενώ εμφανίζεται κι ένα κράτος στην περιοχή της Ουκρανίας. Να πρόκειται για τα εδάφη που ελέγχανε οι πολέμιοι των Μπολσεβίκων;).

Ευτυχώς λίγο αργότερα (00:25) το δάχτυλο βρίσκει επιτέλους την Σμύρνη. 
Η Μυτιλήνη είναι ανορθόγραφη («Mitylene»).

Στα επόμενα πλάνα (00:27) φαίνεται πράγματι η αποβάθρα (quai) της 
Σμύρνης πριν την καταστροφή, το ιππήλατο τραμ κι εμπορικοί δρόμοι.

Δυστυχώς το κτήριο της YMCA (Young Men Christian Association),δηλαδή 
της ΧΑΝ, δείχνεται σε φωτογραφία (01:00).

Οι καταστροφές στο σημείο 1:19 μπορεί να είναι απ’ οπουδήποτε, 
π.χ. απ’ τη μεγάλη πυρκαγιά που κατέστρεψε τη μισή 
Θεσσαλονίκη το 1917.

Στο σημείο 01:38 οι μεσότιτλοι γράφουν

The survivors of the holocaust

κι έχουν πάλι τη Μυτιλήνη ανορθόγραφη. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η χρήση 
του όρου «holocaust» ήδη απ’ το ’22· σύμφωνα με την Wikipedia:

In the early twentieth century, Winston Churchill and other contemporaneous writers used [the term “holocaust”] before World War II to describe the Armenian Genocide of World War I. The Armenian Genocide is referenced in the title of a 1922 poem “The Holocaust” (published as a booklet) and the 1923 book “The Smyrna Holocaust” deals with arson and massacre of Armenians.

Οι επιβάτες των πλοίων στο σημείο 01:49 και αργότερα δεν 
πολυθυμίζουν πρόσφυγες. Μοιάζουν απλώς να ταξιδεύουν τρίτη θέση.

Το πλάνο που αρχίζει στο σημείο 02:46 μπορεί και να εικονίζει πρόσφυγες· 
στο επόμενο πάντως, που εικονίζει την είσοδο των Ανακτόρων πριν την κατασκευή του Αγνώστου Στρατιώτη, πρόσφυγες δεν φαίνονται.

Αμέσως μετά (02:58) μεταφερόμαστε στη Θεσσαλονίκη, η οποία παραδόξως 
δεν είχε αναφερθεί στους τόπους όπου τραβήχτηκε η ταινία παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας (00:01). Η ταμπέλα πάνω απ’ την είσοδο γράφει

[ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΝ ΣΥΣΣΙΤΙΟΝ]
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΕΠΙΣΤΡΑΤΩΝ
Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ

Δεν γνωρίζω ποια χρονική περίοδο ήταν ενεργό αυτό το συσσίτιο. 
Επίστρατοι υπήρχαν απ’ το 1912 μέχρι τουλάχιστον το 1922. 
Να συνέχισε το συσσίτιο και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή; 
Τα πλάνα θα μπορούσαν να είναι και απ’ τον Α’ ΠΠ ή απ’ την εποχή 
της Μικρασιατικής Εκστρατείας.

Στα επόμενα πλάνα της προσφυγικής ζωής φαίνονται καθαρά οι σκηνές 
(τέντες) των προσφύγων. Αυτό όμως δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι πρόκειται 
για πρόσφυγες του ’22· στο βιβλίο του Mark Mazower 
«Salonica, City of Ghosts» υπάρχουν φωτογραφίες του 1916 με πρόσφυγες 
να κάθονται μπροστά σε τέτοιες σκηνές. Θα μπορούσαν λοιπόν να είναι πρόσφυγες του 1916 στη Θεσσαλονίκη.

Ο μεσότιτλος στο σημείο 09:27 γράφει

concentration camps

Σύμφωνα με τα Ngrams της Google, ο όρος δεν ἠταν άγνωστος στον Α’ ΠΠ, 
αν και η χρήση του έγινε πολύ συχνότερη στον Β’ ΠΠ.

Στο σημείο 9:40 η κηδεία κάποιου Οθωμανού στην Τουρκία παρουσιάζεται 
ως κηδεία πρόσφυγα στην Ελλάδα! Προσέξτε το φορείο (αντί για το 
χριστιανικό φέρετρο) με το καπέλο στην κεφαλή,τους φεσοφορεμένους 
με μουσουλμανικής μόδας γένεια που ακολουθούν, την αψίδα οθωμανικού αρχιτεκτονικού ύφους (κάτω απ’ την οποία είχε περάσει η πομπή) και την παντελή απουσία γυναικών.


Προηγείται ένα στιγμιαίο πλάνο λιμανιού με βάρκες και ακολουθεί ένα 
ομοίως στιγμιαίο πλάνο της Αγια-Σοφιάς!


Η κηδεία του πρόσφυγα μάλλον έγινε στην Κωνσταντινούπολη! 
Από κάποια γέφυρα της Πόλης είναι μάλλον και το προτελευταίο πλάνο: 
προσέξτε πάλι τους φεσοφόρους και το ηλεκτροκίνητο τραμ! 
Σύμφωνα με την Wikipedia:

In 1912, the horse-drawn tram had to cease to operate for one year because the Ministry of Defense sent all the horses to the front during the Balkan War. The tram network was electrified by overhead contact wire on February 2, 1914.

Κοινώς: από την Πόλιν έρχομαι και στην κορφή κανέλλα…

Στο τελευταίο πλάνο (10:05) βλέπουμε έναν πωλητή του δρόμου, που 
το ντοκουμέντο μάλλον προσπαθεί να μας πουλήσει για πεθαμένο. 
Μπροστά του έχει ακουμπισμένα πολλά μπουκάλια. 
Τι να περιέχουν; Βδέλλες θα έλεγα, αλλά δεν είμαι και πολύ σίγουρος.

https://tymborychostonaionon.wordpress.com/tag/george-magarian/