Έλλη Αλεξίου «Θα μπορούσα να ερωτευτώ και στα 90 μου…»

Η Έλλη Αλεξίου εκμυστηρεύεται στην Εύα Νικολαΐδου στιγμές από τη ζωή της,
καταθέτει βιώματα και μνήμες από τη σπουδαία διαδρομή της στην εκπαίδευση, την οποία υπηρέτησε σαράντα χρόνια με αγάπη, ευαισθησία και συνέπεια. Θυμάται τους κοινωνικούς της αγώνες αλλά και τα παιδικά της χρόνια. 
Στην εκ βαθέων αυτή εξομολόγηση αναφέρεται,μεταξύ άλλων,στο νεανικό της έρωτα για τον Κώστα Βάρναλη, αλλά και στη μεγάλη σχέση της ζωής της, το σύντροφό της Βάσο Δασκαλάκη. Επίσης αποκαλύπτει άγνωστες πλευρές του Νίκου Καζαντζάκη, που υπήρξε σύζυγος της αδερφής της Γαλάτειας. 
Η αφήγησή της μιλά στην ψυχή του αναγνώστη, καθώς μεταλαμπαδεύει την πίστη της σε αξίες και υψηλά ιδανικά. Είναι η προσωπογραφία μιας κομμουνίστριας που σα δάδα αναμμένη θυσίασε τη ζωή της για τον άνθρωπο. 
*Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου

Πρόκειται για ένα βιβλίο που «σφύζει» από τη σκέψη της δασκάλας 
του λαού και διαβάζεται με αμείωτο ενδιαφέρον.
Ουσιαστικά, στο βιβλίο καταγράφονται οι συζητήσεις που έκαναν οι δύο 
γυναίκες και αποτελεί ένα μάθημα ζωής από μια ξεχωριστή μορφή των 
ελληνικών Γραμμάτων. «Η αφήγησή της μιλά στην ψυχή του αναγνώστη, 
καθώς μεταλαμπαδεύει την πίστη της σε αξίες και μεγάλα ιδανικά. 
Είναι η προσωπογραφία μιας κομμουνίστριας, που σα δάδα αναμμένη 
θυσίασε τη ζωή της για τον άνθρωπο»...
Μεγάλο μέρος του βιβλίου καταπιάνεται με τις παιδαγωγικές απόψεις της 
Ελ. Αλεξίου, καθώς καταθέτει βιώματα και μνήμες από τη σπουδαία 
διαδρομή της στην εκπαίδευση, την οποία υπηρέτησε σαράντα χρόνια 
με αγάπη, ευαισθησία και συνέπεια (19 ως καθηγήτρια μέσης εκπαίδευσης 
και από το 1949 έως το 1962 ήταν διορισμένη εκπαιδευτικός σύμβουλος 
για τα ελληνικά σχολεία των σοσιαλιστικών χωρών).
Παραδίδεται, λοιπόν, το καταστάλαγμα μιας πλούσιας παιδαγωγικής πείρας 
με ιδιαίτερη φροντίδα και έγνοια στο «αδύναμο» παιδί. Οπως διαβάζουμε και 
στο βιβλίο της Εύας Νικολαΐδου, η συμβουλή της στον νέο δάσκαλο είναι 
«να αγαπήσει τα παιδιά του. Θα γίνει καλός δάσκαλος μόνο εάν αγαπήσει τα παιδιά, όχι όμως από καθήκον. Πρέπει να τ' αγαπήσει με αληθινή, με γνήσια στοργή, να εκπηγάζει από μέσα του η στοργή».
Μέσα από το βιβλίο, ο αναγνώστης γίνεται κοινωνός των βιωμάτων της Ελλης Αλεξίου, εκτός από την πορεία της στην εκπαίδευση, συνολικά στη στάση και 
τον τρόπο ζωής της. Μιλά για την οικογένειά της, τα παιδικά της χρόνια, τη σχέση που είχε με την μεγάλη της αδερφή, την Γαλάτεια Καζαντζάκη. Εκφράζει τις απόψεις της για τη φιλία και τον έρωτα.
Το βιβλίο, λοιπόν, πλουτίζει τη γνώση μας τόσο για την προσωπικότητά της όσο και για άλλες μορφές της λογοτεχνίας μας, όπως ο Κώστας Βάρναλης, ο Νίκος Καζαντζάκης και ο Βάσος Δασκαλάκης, που η Ελλη Αλεξίου γνωρίζοντάς τους πολύ καλά, μας παρουσιάζει εύστοχα, λιτά και διακριτικά.
Φυσικά, δεν θα μπορούσε να απουσιάζει και η μεγάλη της αγάπη στο ΚΚΕ, 
το Κόμμα που επέλεξε να στρατευτεί από το 1928, παραμένοντας πιστή σε 
αυτό έως το τέλος της ζωής της, χωρίς να λυγίσει από τις διώξεις και την αναγκαστική προσφυγιά στις σοσιαλιστικές χώρες. 
Χαρακτηριστικό του μεγάλου σεβασμού της στο Κόμμα ήταν η φράση της 
«στο λόγο της κομματικής μου τιμής», όπως καταγράφεται και στο βιβλίο.
https://www.rizospastis.gr/story.do?id=10311312

..μικρά αποσπάσματα από το βιβλίο.
…
Θα μπορούσα να ερωτευτώ και στα 90 μου

—Ο έρωτας αλλάζει τον άνθρωπο;

—Ο έρωτας είναι ένα από τα ωραιότερα αισθήματα του ανθρώπου. Όταν γνωρίσω ένα νέο και μου πει ότι δεν ερωτεύτηκε νιώθω οίκτο γι’ αυτόν. Γιατί δεν έχει νιώσει το πιο ωραίο αίσθημα του ανθρώπου. Μας γεμίζει, μας απασχολεί όλες τις ώρες της ημέρας και της νύχτας. Θέλουμε να γίνουμε καλύτεροι για το χατίρι του, θέλουμε να γίνουμε σημαντικότεροι για το χατίρι του, θέλουμε ν’ αρέσουμε και για ν’ αρέσουμε πρέπει να είμαστε διαρκώς στο δρόμο της βελτίωσής μας.

Δεν είναι απλώς ένα γέμισμα ζωής, αλλά είναι και μια μέθοδος ζωής, είναι πορεία ζωής, 
είναι είδος κινητήριας δύναμης.

Όπως έχουμε τις δυνάμεις της κίνησης -κινείται, λέμε, με τον ατμό, κινείται με τον αέρα, κινείται με τον ηλεκτρισμό, με το μαγνητισμό. Ο αισθηματίας άνθρωπος κινείται με τον έρωτα. Ζει, υπάρχει με τον έρωτα. Και είναι ένα αίσθημα, ευτυχώς, που δεν εξαντλείται και ούτε καν έχει ηλικία. Νομίζω μάλιστα ότι όσο ωριμάζεις τόσο καλύτερα τον καταλαβαίνεις τον έρωτα. 
Ο έρωτας του ανώριμου ανθρώπου δεν είναι τίποτα. Είναι κι αυτός ανώριμος, τίποτα απολύτως. Δεν είναι ουσία της ζωής του, είναι ψιμύθιο της ζωής του.

(…) Όταν βλέπω ανθρώπους που είναι απογοητευμένοι απ’ τον έρωτα, προσπαθώ να 
τους πείσω ότι είναι ευτυχείς, ότι αυτόν τον πλούτο που νιώθουνε, δε θα τον ξανανιώσουνε. Δεν έχει σημασία αν πάσχουνε. Είναι σαν τον καλλιτέχνη. Όταν κάνει ένα καταπληκτικό 
έργο τέχνης και βρίσκεται κάτω από την επήρεια της συγκίνησης της μεγάλης τέχνης είναι δυστυχής; Ο ίδιος δεν καταλαβαίνει βέβαια τι είναι, δεν μπορεί να το χαρακτηρίσει.

Αλλ’ αυτό είναι ευτυχία, είναι πλούτος ζωής. Όταν σου περάσει αυτό το αίσθημα το ερωτικό, θ’ αντιληφθείς ότι είσαι ένα ον παρόμοιο προς το φυτό, προς το ζώο. Υπάρχεις όταν είσαι ερωτευμένος.
.
(…) Όταν ο άνθρωπος χάσει τον έρωτα, αποξηραίνεται, απλώς ζει, απλώς υπάρχει, όπως λένε για τα μέταλλα που απλώς υπάρχουν. Ε, το ίδιο και ο άνθρωπος.

—Μπορεί ν’ αναπτυχθεί μία σχέση ερωτική όταν υπάρχει χάσμα πνευματικό;

—Μα ο έρωτας δε φαντάζομαι να ζυγιάζεται με τα εκατέρωθεν βάρη ικανοτήτων ή κοινωνικής θέσης, βέβαια επηρεάζεται, αλλά δεν εμποδίζεται. Μπορεί να γίνεται πιο δύσκολος, κάποτε και ανυπέρβλητος.

Νομίζω ότι εις τον έρωτα εξυπακούεται ότι υπάρχει και κάποια άλλη δύναμη, στο πρόσωπο που ερωτευόμαστε. Θέλεις να ’ναι μια ανωτερότητα πνευματική, διανοητική, να έχει ηρωική στάση απέναντι στη ζωή. Ν’ αντιλαμβάνεσαι δηλαδή ότι σε συγκινούνε πολλές πλευρές.

Αν γνωρίσεις έναν άνθρωπο, διανοητικά, πνευματικά, οπωσδήποτε συναισθηματικά κατώτερο, δεν μπορείς να συγκινηθείς. Βέβαια οι κοινωνικές τοποθετήσεις δημιουργούν εμπόδια στον έρωτα. Είναι γεγονός. Εάν κάποιος θέλει να μείνει στο ύψος του ως διοικητής, διευθυντής, ως υπεύθυνος μιας θέσης, δεν μπορεί να κάνει δεσμό με μια υπάλληλό του. Είναι γεγονός αυτό και σωστό είναι. Έτσι πρέπει να γίνεται. Εκτός αν, βέβαια, νιώσει ένα τόσο ισχυρό έρωτα, οπότε εγκαταλείψει και τις θέσεις και τα μεγαλεία και…

(…) Ο έρωτας δεν εξαρτάται απ’ την ανταπόκριση. Ο άνθρωπος δεν ερωτεύεται όταν στον έρωτά του υπάρχει ανταπόκριση. Μπορεί να ερωτευτεί χωρίς ανταπόκριση, όπως μπορεί να έχει ανταπόκριση και ο ίδιος να μην ερωτεύεται, να τον αγαπούν χωρίς ν’ αγαπά.

—Δεν υποφέρει όμως αυτός που δεν έχει ανταπόκριση;

—Σίγουρα, αλλά βέβαια το να τον αγαπούν κι αυτός να μην αισθάνεται τίποτα είναι μηδέν γι’ αυτόν, το ανύπαρκτον. Δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει ανταπόκριση. Νομίζω ότι πιο πολύ αγαπά όταν δεν υπάρχει.

—Και πώς το εξηγείτε αυτό;

Διότι σου λείπει κάτι και το επιθυμείς. Όταν το έχεις, δεν το επιθυμείς. Όταν έχεις κάτι δεν πάσχεις. Πάσχεις όταν δεν το έχεις. Έτσι λέω εγώ…

(…)

—Πιστεύετε ότι υπάρχει όριο ηλικίας στον έρωτα;

—Στο ρομαντικό έρωτα δεν υπάρχει όριο.

—Θα μπορούσατε να ερωτευτείτε ρομαντικά εσείς που πλησιάζετε τα ενενήντα;

—Βεβαίως. Σ’ όλη μου τη ζωή υπήρχαν άνθρωποι που τους αγάπαγα. Αλλά όλα τ’ άλλα νταραβέρια ήτανε πάντοτε ξένα από μένα.

(…)

—Προτιμάτε τη λογική ή το πάθος στις σχέσεις;

—Όταν έχει κάποιος προκαθορισμένη πορεία ζωής, τότε δε δεσμεύεται ερωτικά, μένει ελεύθερος από ερωτικά αισθήματα, γιατί κυριαρχούν μέσα του τα προγράμματα ζωής.

Ο έρωτας είναι ζωή. Εγώ θα προτιμούσα να χάσει κάποιος τη γραμμή του την προγραμματική χάριν του έρωτά του. Ο έρωτας είναι πιο συγκλονιστικός από τη φιλοδοξία 
τη συγγραφική, την κοινωνική ανάδειξη ή την πολιτική. Προτιμώ την πορεία του αισθήματος.

Τη συναισθηματική σκλαβιά των ανθρώπων εκτιμώ περισσότερο από την προγραμματισμένη ζωή.

Δύο ειδών είναι η πορεία της ζωής μας, ή πάσχουμε ή λογικευόμεθα.

Για το συγγραφέα είναι καλύτερα να πάσχει παρά να λογικεύεται. 
Βέβαια ο Καζαντζάκης έγινε μεγάλος διά της λογικής, όχι διά του πάθους, 
αλλά οι άλλοι άνθρωποι έγιναν διά του πάθους.