Η εκδίωξη το 1916 των Ελλήνων από την τουρκική πόλη Ερζερούμ, την αρχαία Θεοδοσιούπολη, ξαναζωντανεύει μέσα από ένα ημερολόγιο που δίνεται τώρα
στη δημοσιότητα με τίτλο “Ερζερούμ 1916″
(εκδόσεις Αρμός ) και σχόλια του Γιώργου Σιγαλού,
που έλκει την καταγωγή του από εκείνα τα μέρη.
*Είναι οι προσωπικές σημειώσεις του εμπόρου-παντοπώλη Δημήτρη Αυγερινού, ο οποίος καταγράφει την προσωπική του ιστορία και την
πορεία 60 Ρωμιών οικογενειών- των τελευταίων βυζαντινών της περιοχής- οι οποίες οικογένειες ειδοποιήθηκαν ένα πρωί του Γενάρη
από τις τουρκικές αρχές να μαζέψουν τα πράγματά τους και να φύγουν με δικά τους μεταφορικά μέσα για την Αργυρούπολη του Πόντου ,
το τουρκικό Κιμισχανά. Πρόκειται για ένα μοναδικό ντοκουμέντο ρωμιοσύνης, που γράφτηκε εν θερμώ ,ενώ τα κατακλυσμικά γεγονότα εξελίσσονταν.
*Πριν από την παράθεση του ημερολογίου, που το φύλαγε χρόνια ένας Έλληνας εγκατεστημένος στις ΗΠΑ, συγγενής του Αυγερινού και δόθηκε στον συγγραφέα, υπάρχουν εισαγωγικά σχόλια που βάζουν τον αναγνώστη στην ιστορία:
*Το επαναστατικό καθεστώς του Κεμάλ Ατατούρκ, με βάσει το δόγμα ότι όλες
οι εθνότητες συνωμοτούσαν για να διαλύσουν την Τουρκία , αποφάσισε την απέλαση των Ελλήνων από την περιοχή του Πόντου, με πρόσχημα την επικείμενη κατάληψη της περιοχής από τους Ρώσους, για τους οποίους οι Ρωμιοί ένοιωθαν φιλικά αισθήματα.
*Μάζες Τούρκων και Λαζών, καθώς έφευγαν για να μην πέσουν στα χέρια των επίλεκτων Κοζάκων, επιδίδονταν σε πλιάτσικο, βιασμούς και φόνους.
Μόνο στην περιφέρεια Χαλδείας λεηλατήθηκαν 32 χωριά και σκοτώθηκαν
157 Έλληνες.
*Στο τέλος του 1918, όταν οι Μπολσεβίκοι είχαν ανατρέψει τον Τσάρο, με αποτέλεσμα να υποχωρήσουν οι Ρώσοι, και με το νέο δεδομένο ότι ο το καθεστώς είχε στηρίξει το κίνημα του Κεμάλ, ήρθε η συμφορά: από τις 145 ελληνικές κοινότητες με 76.000 κατοίκους πάνω από 65.000 είτε αποχώρησαν
με τους ρώσους, είτε απελάθηκαν στο εσωτερικό, είτε σκοτώθηκαν.
Μετέπειτα, οι συμπεριφορά των Τούρκων ήταν τυραννική.
Τουλάχιστον άλλοι 35.000 απελάθηκαν από τα χωριά της Κερασούντας με
τους πρόσφυγες να καταδικάζονται στον δι΄ ασιτίας θάνατο.
“Κάποιοι έφθασαν στο σημείο να τρώνε ακόμη και τα τσαρούχια τους”
αναφέρει ο συγγραφέας…
*Το ημερολόγιο ξεκινά τα ξημερώματα της 4ης Ιανουαρίου του 1916 όταν στο σπίτι του Αυγερινού χτυπούσαν την πόρτα:
“άνοιξα και βλέπω αστυνόμους οίτινες μου λέγουν αυτολεξί…σε μισή ώρα
θα εγκαταλείψετε την πόλη…Ανέβηκα εις το δωμάτιον του κοιτώνος … Εφανταζόμουν το θάνατον προσεχέστατον…Ήλθε ο Μιλτιάδης, η Μοίρα με κοπετούς και θρήνους, ένας κλαίει απ΄ εδώ άλλος από κει και εν συνόλω
μία σκηνή κηδείας …”.
*Ακολουθούν καταγραφές για την εξαήμερη πορεία μέσα από τα όρη με υψόμετρο πάνω από τα 2.000 μέτρα σε απόσταση 180 χιλιομέτρων και το ημερολόγιο τελειώνει όταν έφθασαν στην Αργυρούπολη και ο Αυγερινός κρύφτηκε. Τελικά, επειδή είχε ρωσική υπηκοότητα ,κατέφυγε στο
Αικατερινοντάρ όπου πέθανε σε ηλικία μόλις 28 ετών.
Η οικογένειά του ήλθε στην Ελλάδα , χωρίς ποτέ να λησμονεί.
**Ένα ημερολόγιο μνήμης για το μαρτυρολόγιο του ελληνισμού που
εκδιώχθηκε από τόπους αρχέγονους .
https://kars1918.wordpress.com/2011/06/17/erzerum-1916/
Το ημερολόγιο αυτό είναι μία κραυγή αγωνίας που φθάνει στ' αυτιά μας
με καθυστέρηση 100 περίπου ετών, από την απομακρυσμένη στα βάθη της Ανατολικής Μικράς Ασίας ρωμέικη κοινότητα του Ερζερούμ, τη βυζαντινή Θεοδοσιούπολη. Πρόκειται για τη συγκλονιστική μαρτυρία της απέλασης από
τις τουρκικές αρχές των τελευταίων Ρωμιών, γραμμένη μέσα στη δίνη των εξελίξεων που προκαλεί η λυσσαλέα πολιορκία της στρατηγικότατης αυτής
πόλης από τα ρωσικά στρατεύματα, τον Ιανουάριο του 1916, μέσα στον
Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ανεπανάληπτης αξίας αφήγηση για τον χώρο,
τον χρόνο και τους ανθρώπους, για έναν Ελληνισμό που κάποτε διέπρεπε εκεί, σήμερα ολότελα σχεδόν ξεχασμένο.
Δημήτρης Αυγερινός
Ο Δημήτρης Αυγερινός γεννήθηκε το 1889, πιθανώς στην Τραπεζούντα, και πέθανε στο Αικατερινοντάρ της Ρωσίας γύρω στο 1917. Η οικογένειά του πιθανόν να έλκει την καταγωγή της από Έλληνες οικιστές του Ταϊγανίου της Αζοφικής, κεφαλονίτικης καταγωγής. Αποφοίτησε από το Φροντιστήριο Τραπεζούντος το 1909. Παντρεύτηκε την Πηνελόπη Σαραφίδου από το
Ερζερούμ, όπου εγκαταστάθηκε και επιδόθηκε στο εμπόριο.
Η διαταγή της επέλασης των Ρωμιών τον βρίσκει σε στιγμή επιχειρηματικής ακμής. Προς το τέλος του 1916 μεταναστεύει οικογενειακώς στο
Αικατερινοντάρ όπου και πεθαίνει σε ηλικία μόλις 28 ετών.
http://www.biblionet.gr/book/166162/%CE%95%CF%81%CE%B6%CE%B5%
CF%81%CE%BF%CF%8D%CE%BC_1916
Η εκδίωξη των Ελλήνων του Ερζερούμ
Η μαρτυρία του διωγμού και ο δρόμος της προσφυγιάς
Αλλοι επρότεινον να βάλωμεν φωτιά στα σπίτια μας και να καώμεν μέσα·
άλλοι ψυχραιμότεροι επρότειναν να πάμε και όπου θέλει ο Θεός εκεί αποθάνωμεν· βεβαίως υπερίσχυσε η γνώμη των τελευταίων διά το γλυκύ
της ψυχής».
Φωνή αγωνίας πριν από έναν αιώνα προερχόμενη από τη ρωμαίικη κοινότητα
του Ερζερούμ (τη βυζαντινή Θεοδοσιόπολη) στα βάθη της Ανατολικής Μικράς Ασίας. Το ημερολόγιο Δημητρίου Αυγερινού (φωτογρ.) «Ερζερούμ 1916» πρόσφατα πρωτοκυκλοφόρησε (εκδόσεις «Αρμός») μ' εκτενή εισαγωγή - αναλυτικά σχόλια του Γιώργου Σιγαλού, που είναι μακρινός συγγενής του δημιουργού του ενενηντασέλιδου ημερολογίου από το σόι της μητέρας του.
Αρχές Ιανουαρίου ξεκινάει με το φευγιό τους που καθυστερεί λόγω προετοιμασίας και δριμύτατου ψύχους. Με άλογα, αμάξια και πεζοί ύστερα
από εξαήμερη περιπετειώδη περιπλάνηση φτάνουν στην Αργυρούπολη- Γκιουμούζ Χανέ (180 χλμ. από το Ερζερούμ) και διαβιούν κρυφά σε συγγενικά σπίτια. Δίνει με παραστατικό τρόπο τα συμβαίνοντα στην πόλη αυτή και τελειώνει το ημερολόγιό του αρχές Ιουλίου, όταν τα ρωσικά στρατεύματα νικούν τους Τούρκους και εισβάλλουν στην πόλη.
Ο Δημήτρης Αυγερινός (1889-1917) γεννήθηκε στην Τραπεζούντα και πέθανε στη ρωσική πόλη Αικατερινοντάρ σε ηλικία μόλις 28 ετών. Επιτυχημένος έμπορος με παντοπωλείο στο Ερζερούμ (κομβικό σημείο για το Δρόμο του Μεταξιού), διέθετε αφηγηματική δεξιότητα κι οξυδέρκεια χρονογράφου-δημοσιογράφου διηγούμενος την εκδίωξη της μικρής ελληνικής κοινότητας (60 οικογένειες)
από τους Τούρκους (ένα χρόνο πριν είχε γίνει ο εξολοθρευτικός διωγμός
των Αρμενίων).
http://www.enet.gr/?i=arthra-sthles.el.columns&id=280526
http://terra-pontus.blogspot.com/2015/06/1916.html
ΕΔΩ ΜΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (VIMEO)
https://armosbooks.gr/shop/logotexnia/martiries-viografies-theatro-taksidiotika/erzeroum-1916/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου