Ο Άρης Κωνσταντινίδης
(1913-1993)
υλοποίησε τις ιδέες του για την σύγχρονη αρχιτεκτονική σε μία σειρά δημόσιων και ιδιωτικών κτηρίων, μεταξύ των οποίων οι εργατικές πολυκατοικίες στη Νέα Φιλαδέλφεια και στο Ηράκλειο Κρήτης, τα ξενοδοχεία "Ξενία" του ΕΟΤ στην Άνδρο,
την Καλαμπάκα, την Μύκονο και την Ολυμπία, τα αρχαιολογικά μουσεία στα Γιάννενα και την Κομοτηνή, η κατοικία και το εργαστήρι του Γιάννη Μόραλη, αλλά και
ο τάφος του Γιώργου Σεφέρη στο Α΄ Νεκροταφείο της Αθήνας.
(1913-1993)
υλοποίησε τις ιδέες του για την σύγχρονη αρχιτεκτονική σε μία σειρά δημόσιων και ιδιωτικών κτηρίων, μεταξύ των οποίων οι εργατικές πολυκατοικίες στη Νέα Φιλαδέλφεια και στο Ηράκλειο Κρήτης, τα ξενοδοχεία "Ξενία" του ΕΟΤ στην Άνδρο,
την Καλαμπάκα, την Μύκονο και την Ολυμπία, τα αρχαιολογικά μουσεία στα Γιάννενα και την Κομοτηνή, η κατοικία και το εργαστήρι του Γιάννη Μόραλη, αλλά και
ο τάφος του Γιώργου Σεφέρη στο Α΄ Νεκροταφείο της Αθήνας.
Ο σπουδαίος Έλληνας αρχιτέκτονας φρόντιζε να δημιουργεί λειτουργικούς χώρους, ενταγμένους στο περιβάλλον, που αναδεικνύουν τα υλικά κατασκευής.Ενδιαφερόταν
για μία αρχιτεκτονική που πήγαζε από τις ανάγκες του τόπου του και γι αυτό είχε
ταξιδέψει στα νησιά και την ηπειρωτική χώρα μελετώντας την ανώνυμη αρχιτεκτονική.
για μία αρχιτεκτονική που πήγαζε από τις ανάγκες του τόπου του και γι αυτό είχε
ταξιδέψει στα νησιά και την ηπειρωτική χώρα μελετώντας την ανώνυμη αρχιτεκτονική.
Την προσπάθεια του Άρη Κωνσταντινίδη να συνδυάσει τον μοντερνισμό με
το αρχαϊκό και το λαϊκό στοιχείο αναδεικνύει η έκδοση του Ιδρύματος της
Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία.
Μια έκδοση εξαιρετικά φροντισμένη, όπου ο Σταύρος Πετσόπουλος γράφει
για τα χρόνια της εκδοτικής συνεργασίας με τον Κωνσταντινίδη και για τα
βιβλία του που είναι συνέχεια του αρχιτεκτονικού του έργου, η Ελένη Λιβάνη
εξετάζει τις επιρροές στη σκέψη και το έργο του, γράφοντας για τα ταξίδια
του στην Ελλάδα και την Ευρώπη και η Σουζάνα Αντωνακάκη προσεγγίζει το
αρχιτεκτονικό του έργο με άξονες τη γεωμετρία, τον ποιητικό λόγο, τις
δεσμεύσεις και την ελευθερία.
το αρχαϊκό και το λαϊκό στοιχείο αναδεικνύει η έκδοση του Ιδρύματος της
Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία.
Μια έκδοση εξαιρετικά φροντισμένη, όπου ο Σταύρος Πετσόπουλος γράφει
για τα χρόνια της εκδοτικής συνεργασίας με τον Κωνσταντινίδη και για τα
βιβλία του που είναι συνέχεια του αρχιτεκτονικού του έργου, η Ελένη Λιβάνη
εξετάζει τις επιρροές στη σκέψη και το έργο του, γράφοντας για τα ταξίδια
του στην Ελλάδα και την Ευρώπη και η Σουζάνα Αντωνακάκη προσεγγίζει το
αρχιτεκτονικό του έργο με άξονες τη γεωμετρία, τον ποιητικό λόγο, τις
δεσμεύσεις και την ελευθερία.
Επίσης ο Στέλιος Γιαμαρέλος επαναπροσεγγίζει τη σχέση μας με τα έργα του
Κωνσταντινίδη όπως έχει δομηθεί μέσα από τις φωτογραφίες του ίδιου του
δημιουργού τους, η Αμαλία Κωτσάκη εξετάζει τη σχέση του με τη λαϊκή
αστική αρχιτεκτονική, ο Λεωνίδας Κουτσουμπός αναλύει την έννοια της
διάταξης στο έργο του και ο Παντελής Μπουκάλας γράφει για τον
διανοούμενο Άρη Κωνσταντινίδη.
Κωνσταντινίδη όπως έχει δομηθεί μέσα από τις φωτογραφίες του ίδιου του
δημιουργού τους, η Αμαλία Κωτσάκη εξετάζει τη σχέση του με τη λαϊκή
αστική αρχιτεκτονική, ο Λεωνίδας Κουτσουμπός αναλύει την έννοια της
διάταξης στο έργο του και ο Παντελής Μπουκάλας γράφει για τον
διανοούμενο Άρη Κωνσταντινίδη.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το κείμενο του Δημήτρη Κωνσταντινίδη, γιου
του Άρη Κωνσταντινίδη, με τη δημοσιοποίηση μίας επιστολής του πατέρα προς τον γιο.
«Όταν τον Σεπτέμβρη του 1993 ... ο πατέρας μου αποφάσισε να κατεβάσει τον διακόπτη
«Όταν τον Σεπτέμβρη του 1993 ... ο πατέρας μου αποφάσισε να κατεβάσει τον διακόπτη
και να σβήσει το φως ... του, ήμουν εκτός Αθηνών.
Γύρισα εσπευσμένα και, το πρώτο πράγμα που έκανα αφού φρόντισα τη σορό
του, ήταν να αναζητήσω ένα ντοσιέ όπου φύλαγα τα γράμματά του (πάνω από
εκατό) και να τα διαβάσω όλα πάλι με πάθος», γράφει ο Δημήτρης Κωνσταντινίδης.
του, ήταν να αναζητήσω ένα ντοσιέ όπου φύλαγα τα γράμματά του (πάνω από
εκατό) και να τα διαβάσω όλα πάλι με πάθος», γράφει ο Δημήτρης Κωνσταντινίδης.
Έγραφε, λοιπόν, ο πατέρας συμβουλεύοντας τον γιο του, τον Ιανουάριο
του 1971:
«...μη φεύγεις από τους άνθρώπους, του 1971:
όσο κι αν δεν σου ταιριάζουνε,
όσο κι αν νομίζεις πως δεν σου ταιριάζουνε.
Γιατί εδώ κάνεις ένα μεγάλο λάθος:
- να βλέπεις τους άλλους σαν διαφορετικούς
από σένα, για τον οποιοδήποτε λόγο ... -
Όχι.
Οι άλλοι άνθρωποι είναι διαφορετικοί,και
θα είναι πάντοτε,
- κι αυτό είναι μια μεγάλη χαρά».
Η έκδοση συμπληρώνεται με πλούσιο εικονογραφικό υλικό (φωτογραφίες,
σχέδια έργων του Άρη Κωνσταντινίδη, σημειώσεις και σκίτσα) και αποτελεί
μέρος της σειράς «Πρόσωπα Άξια Τιμής» , που είναι το εκδοτικό
αποτύπωμα του ομώνυμου κύκλου εκδηλώσεων που οργανώνει το Ίδρυμα
της Βουλής για να τιμήσει προσωπικότητες από τον χώρο του πνεύματος,
των γραμμάτων και των τεχνών, που με το έργο τους και τη δράση τους
επέδρασαν καθοριστικά στον χώρο τους και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
σχέδια έργων του Άρη Κωνσταντινίδη, σημειώσεις και σκίτσα) και αποτελεί
μέρος της σειράς «Πρόσωπα Άξια Τιμής» , που είναι το εκδοτικό
αποτύπωμα του ομώνυμου κύκλου εκδηλώσεων που οργανώνει το Ίδρυμα
της Βουλής για να τιμήσει προσωπικότητες από τον χώρο του πνεύματος,
των γραμμάτων και των τεχνών, που με το έργο τους και τη δράση τους
επέδρασαν καθοριστικά στον χώρο τους και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Τα σχέδια του Άρη Κωνσταντινίδη, που φιλοξενούνται στο Πρακτορείο,
προέρχονται από το εξαιρετικό εικονογραφικό υλικό της έκδοσης τού
Ιδρύματος της Βουλής.
«Ως αρχιτέκτονας και άνθρωπος της γενιάς του και της κοινωνικής του
εμπειρίας, ο Κωνσταντινίδης κατανοεί τον “ άνθρωπο” ως μία μάλλον
α-ιστορική οντότητα: “ ένας είναι ο άνθρωπος”, επαναλαμβάνει συχνά.
Μαζί με την αρχιτεκτονική πρωτοπορία της εποχής του, αναφέρεται σε μια
μάλλον εξιδανικευμένη έννοια ανθρώπου, τα χαρακτηριστικά του οποίου
μπορούν, και έχουν τη διακριτική ευχέρεια, να τα ορίσουν οι αρχιτέκτονες.
Κατά την αντίληψη αυτή, οι καθημερινοί άνθρωποι, με τις πολλαπλές
διαφοροποιήσεις και ανισότητες μεταξύ τους, διαμορφώνουν αντιλήψεις
για τον χώρο και το κατοικείν όχι μέσα από την καθημερινή εμπειρία
κατοίκησης, αλλά μέσα από έντυπα και θεάματα μαζικής κατανάλωσης,
χάνοντας τη λιτότητα και το μέτρο μέσα στη λαίλαπα του καταναλωτισμού».
Η απολύτως περιεκτική αναφορά στην προσωπικότητα και το θεωρητικό
πλαίσιο του Άρη Κωνσταντινίδη,ενός εκ των κορυφαίων αρχιτεκτόνων
στη σύγχρονη Ελλάδα, διατυπώνεται από την Ντίνα Βαϊου,καθηγήτρια
στο ΕΜΠ, η οποία έχει την επιστημονική επιμέλεια της έκδοσης του
Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη
Δημοκρατία, που είναι αφιερωμένη στον Άρη Κωνσταντινίδη.
προέρχονται από το εξαιρετικό εικονογραφικό υλικό της έκδοσης τού
Ιδρύματος της Βουλής.
«Ως αρχιτέκτονας και άνθρωπος της γενιάς του και της κοινωνικής του
εμπειρίας, ο Κωνσταντινίδης κατανοεί τον “ άνθρωπο” ως μία μάλλον
α-ιστορική οντότητα: “ ένας είναι ο άνθρωπος”, επαναλαμβάνει συχνά.
Μαζί με την αρχιτεκτονική πρωτοπορία της εποχής του, αναφέρεται σε μια
μάλλον εξιδανικευμένη έννοια ανθρώπου, τα χαρακτηριστικά του οποίου
μπορούν, και έχουν τη διακριτική ευχέρεια, να τα ορίσουν οι αρχιτέκτονες.
Κατά την αντίληψη αυτή, οι καθημερινοί άνθρωποι, με τις πολλαπλές
διαφοροποιήσεις και ανισότητες μεταξύ τους, διαμορφώνουν αντιλήψεις
για τον χώρο και το κατοικείν όχι μέσα από την καθημερινή εμπειρία
κατοίκησης, αλλά μέσα από έντυπα και θεάματα μαζικής κατανάλωσης,
χάνοντας τη λιτότητα και το μέτρο μέσα στη λαίλαπα του καταναλωτισμού».
Η απολύτως περιεκτική αναφορά στην προσωπικότητα και το θεωρητικό
πλαίσιο του Άρη Κωνσταντινίδη,ενός εκ των κορυφαίων αρχιτεκτόνων
στη σύγχρονη Ελλάδα, διατυπώνεται από την Ντίνα Βαϊου,καθηγήτρια
στο ΕΜΠ, η οποία έχει την επιστημονική επιμέλεια της έκδοσης του
Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη
Δημοκρατία, που είναι αφιερωμένη στον Άρη Κωνσταντινίδη.
Γράφει ο Χρίστος Καλουντζόγλου
έχει σημαδέψει την ελληνική αρχιτεκτονική και έχει αναγνωριστεί ως γενάρχης
του μεταπολεμικού μοντερνισμού στην χώρα μας. Τον ενδιέφερε να χτίσει πρώτα
από όλα μία "ωραία ζωή", με οικοδομήματα απλά, λιτά, με βάση το αναγκαίο και
χωρίς περιττές φλυαρίες.
Για εκείνον αφετηρία υπήρξε η ανώνυμη αρχιτεκτονική του παρελθόντος
ή «Θεόχτιστη», όπως την αποκαλούσε, με τους απλούς ανθρώπους της υπαίθρου
να φροντίζουν να κατασκευάζουν τα σπίτια τους έτσι ώστε να καλύπτουν τις
ανάγκες τους, χωρίς όμως
να απομακρύνονται από τη φύση. Κατά παρόμοιο τρόπο, φρόντισε και ο ίδιος να
φτιάξει τα δικά του «δοχεία ζωής», παίρνοντας τους αφαιρετικούς τύπους του
μοντερνισμού και εφαρμόζοντάς τους για την ανασύνθεση αντίστοιχων τύπων
του αρχαίου μεγάρου, μιας διαβάθμισης δηλαδή των χώρων που ξεκινούσε από
το υπαίθριο, συνέχιζε στο ημι-υπαίθριο, πήγαινε στο πιο κλειστό με μεγάλα
ανοίγματα και κατέληγε στο εντελώς κλειστό με μικρότερα ανοίγματα.
Η χρυσή του εποχή επαγγελματικά ήρθε περίπου την ίδια περίοδο που ερωτεύτηκε
την γλύπτρια Ναταλία Μελά, την γυναίκα που έμελε να παντρευτεί και με την οποία
έκανε δύο παιδιά, τον Δημήτρη Κωνσταντινίδη και την Αλεξάνδρα Τσουκαλά.
Κατά την δεκαετία 1957 με 1967 βρέθηκε προϊστάμενος της Τεχνικής Υπηρεσίας
του ΕΟΤ και σχεδίασε κάποια από τα πιο γνωστά του κτήρια, ανάμεσά τους τα
περίφημα ξενοδοχεία «Ξενία», από τα οποία το πιο εμβληματικό είναι αυτό της Καλαμπάκας, το εξοχικό στην Ανάβυσσο και το σπίτι στο Μετς.
Ο ίδιος το 1990, τρία χρόνια πριν τον θάνατό του και κάποια έτη μετά την
αποχώρησή του από τον ΕΟΤ, ζώντας την απόρριψη από πελάτες που προτιμούσαν
κτήρια που «φωνάζουν» και την γενικότερη αντιμετώπισή του ως ουτοπιστή για την προσκόλληση στις αρχιτεκτονικές του αξίες, έγραψε για τα έργα της χρυσής του
δεκαετίας: «Αν ήτανε να μου ζητούσανε τώρα να χτίσω ένα σπίτι, ένα ξενοδοχείο,
ένα μουσείο, μια πολυκατοικία, θα τα έκανα, όλα αυτά, με τον ίδιο τρόπο, ίδια και απαράλλαχτα, όπως πριν 20 ή 30 χρόνια. Όχι γιατί στέρεψε το μυαλό μου και
δεν έχω να πω κάτι το πιο «σύγχρονο» ή το πιο «προχωρημένο», αλλά γιατί οι ιδέες
που είχα τότες είναι ακόμα τόσο φρέσκες και δροσερές σήμερα (μετά από 20 ή 30 χρόνια), όπως το σύκο που θα έκοβα σήμερα το πρωί από το δέντρο του για να το φάω με
ανείπωτη ευχαρίστηση και χαρά».
https://www.athensvoice.gr/life/home/architecture/543215_aris-konstantinidis-
ena-afieroma-ston-arhitektona-tis-oraias-zois
Σε δύο εκδόσεις (ελληνικά – αγγλικά)
Με τα «Θεόχτιστα»,το τελευταίο του βιβλίο, ο αρχιτέκτονας έρχεται και πάλι να υπογραμμίσει την πίστη του ότι η ανώνυμη αρχιτεκτονική, αλλά και το ίδιο το τοπίο
της Eλλάδας αποτελούν τα θεμέλια πάνω στα οποία πρέπει και μπορεί να σταθεί
μια σύγχρονη αρχιτεκτονική πράξη. Ο Άρης Kωνσταντινίδης από τα πρώτα του κιόλας αρχιτεκτονικά βήματα έρχεται σε διαμετρική αντίθεση τόσο με μία τάση παρελθοντολογίας και μορφοκρατίας που κατέληγε συχνά σε σκηνογραφική μίμηση παλαιών μορφών,όσο
και με μία άλλη τάση πολλών αρχιτεκτόνων να αντιγράφουν μοντέρνα ευρωπαϊκά
πρότυπα που είχαν κατασκευαστεί για τις ανάγκες άλλων τόπων.
Mε το έργο του, ο Άρης Kωνσταντινίδης δημιουργεί έναν μοναδικό, για τη χώρα του, αρχιτεκτονικό δρόμο, που οδηγεί σε μία σύγχρονη ελληνική αρχιτεκτονική, η οποία,
επειδή πατάει γερά στα σύγχρονα διδάγματα και τις ανάγκες της σημερινής εποχής,
ξέρει ταυτόχρονα να αφομοιώνει την ουσία και όχι τη μορφή της αρχιτεκτονικής
παράδοσης του τόπου του.
- Μελέτες + Κατασκευές,
Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Αθήνα 1987
- Η Αρχιτεκτονική της Αρχιτεκτονικής,
Εκδόσεις ΑΓΡΑ , Αθήνα 1987
- Για την Αρχιτεκτονική,
Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Αθήνα 1987
- Αμαρτωλοί και Κλέφτες ή η Απογείωση της Αρχιτεκτονικής,
Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Αθήνα 1987
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ:
Τα Θεόχτιστα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Αθήνα 1994
Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Αθήνα 1987
- Η Αρχιτεκτονική της Αρχιτεκτονικής,
Εκδόσεις ΑΓΡΑ , Αθήνα 1987
- Για την Αρχιτεκτονική,
Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Αθήνα 1987
- Αμαρτωλοί και Κλέφτες ή η Απογείωση της Αρχιτεκτονικής,
Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Αθήνα 1987
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ:
Τα Θεόχτιστα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Αθήνα 1994
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου