ΕΠΙΤΑΛΙΟΝ : Το Δημοτικό Σχολείο Επιταλίου (1840 ~ δεκαετία 1970)

Το Δημοτικό σχολείο Επιταλίου μέσα δεκαετίας 1950,  πριν την σοβαρή και μόνιμη αλλοίωση της αρχιτεκτονικής του μορφής  κατά την επισκευή του από σεισμικές βλάβες.

[....] epitaliotes.gr

Το 1929 ο Ελευθ. Βενιζέλος προχωρά στην δική του μεταρρύθμιση. 
Το νηπιαγωγείο παραμένει 2 χρόνια, το υποχρεωτικό Δημοτικό είναι 6 χρόνια
 και το Γενικό Γυμνάσιο ή το Πρακτικό Λύκειο επίσης από 6 χρόνια, 
ενώ καταργούνται πλέον τα Ελληνικά Σχολεία. Ενοποιούνται τα Δημοτικά 
αρρένων και θηλέων σε ένα μικτό Δημοτικό στο οποίο διδάσκουν 
δάσκαλοι και δασκάλες. 
Οι τελευταίες δασκάλες στο (ανεξάρτητο) Δημοτικό θηλέων της Αγουλινίτσας 

πρέπει να είναι η Αθηνά Καρτάλου και η Κατίνα Χαριτοπούλου.

Η περιοχή μας συνεχίζει να υποφέρει όλα αυτά τα χρόνια 
και κάνει συνεχώς συλλαλητήρια για τη λύση του προβλήματος 

που ονομάζεται σταφίδα.

Οι τέσσερες αίθουσες του νεοκλασικού Δημοτικού σχολείου του Επιταλίου δεν επαρκούν να καλύψουν τις εκπαιδευτικές ανάγκες του. Ο αριθμός των μαθητών έχει αυξηθεί σημαντικά. Οι πρώτες τάξεις μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1930 στεγάζονται σε κτίριο ιδιοκτησίας Π. Λαμπρούλια όπου δασκάλα είναι και η Ελένη Τριτσιμπίδα-Σκουφάκη. Το πρόβλημα της στέγασης των μαθητών λύνεται με την κατασκευή νέας αίθουσας στο δυτικό όριο του προαυλίου του Δημοτικού σχολείου. Η εν λόγω προσθήκη, που στην δεκαετία του 1950 μεγαλώνει με νέα επέκταση, στεγάζει και την σκηνή του σχολικού θεάτρου με θαυμάσια σκηνικά ζωγραφισμένα με ψαρόκολλα και χρώμα σκόνη από τον ταλαντούχο Τζίμη Παπανικολόπουλο στα τέλη της δεκαετίας 1940 και αρχές της δεκαετίας του 1950.

                                   

Το αριστοτεχνικό προκήπιο του σχολείου περίπου στα μέσα της δεκαετίας 1950.

Στον ίδιο ακάλυπτο χώρο του προαυλίου, δημιουργούνται σταδιακά και άλλες δευτερεύουσες κατασκευές που μειώνουν σημαντικά τον αρχικό ελεύθερο χώρο. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1940 στο Δημοτικό Σχολείο διδάσκουν οι Γ. Καραθανάσης, Ελένη Μακρή, 
*Αγγελική Καρτάλου, Φ. Φωτόπουλος. Στην δεκαετία του 1950 αποχωρούν οι δύο πρώτοι και προστίθενται οι Γιαννούλα Ανθούλη, Διον. Μπίθας και Μαγδ. Μπίθα. 
Μετά από δωρεά του Αρ. Μαστροβασιλόπουλου το σχολείο εξοπλίζεται με χάρτες, εικόνες ηρώων και εποπτικά όργανα. Το Δημοτικό σχολείο αποκτά και κήπο κοντά στην Σ.Γ. επίσης από δωρεά του Αναστασίου Γκιόκα, στον χώρο του οποίου αρκετά αργότερα θα κατασκευαστεί το Γυμνάσιο.

Οι δάσκαλοι Αγγ. Φωτοπούλου, Φωτ. Φωτόπουλος, Γιανν. Ανθούλη,                                    *Αγγ. Καρτάλου και Διον. Μπίθας στο προκήπιο του θαυμάσιου νεοκλασσικού  Δημοτικού σχολείου. Μέσα δεκαετίας 1950.

Το Δημοτικό σχολείο στην δεκαετία του 1950 βρίσκεται πλέον σε συνεχή άνοδο και κατατάσσεται από πλευράς εκπαίδευσης και δραστηριοτήτων μεταξύ των πρώτων της επαρχίας Ολυμπίας. Οι δραστήριοι δάσκαλοι Γ. Καραθανάσης, Φ. Φωτόπουλος και Δ. Μπίθας με την συμπαράσταση και των διδασκαλισσών, εξωραΐζουν το προκήπιο με την κατασκευή διαδρόμων και σιντριβανιού, εφοδιάζουν το κτίριο με ηλεκτροπαραγωγό ζεύγος και ανεμογεννήτρια, κάνουν προβολές (βωβού) κινηματογράφου στο σχολείο. Οι Φ. Φωτόπουλος και Δ. Μπίθας ταριχεύουν πλήθος ζώων και πουλιών που εκτίθενται στο σχολείο αλλά και σε τοπικά συνέδρια και τονώνουν το σχολικό θέατρο, γεγονότα που έχουν σαν αποτέλεσμα τα ευμενή σχόλια του τοπικού τύπου και την απόδοση ευσήμων από την Επιθεώρησης Κρέστενας.

10-5-1954. Δάσκαλοι της επαρχίας Ολυμπίας πλαισιώνουν τον Επιθεωρητή Πιτσούνη,  στην κύρια πέτρινη είσοδο του Δημοτικού Σχολείου Επιταλίου.  Διακρίνονται οι δάσκαλοι του Δ.Σ. Επιταλίου  Δ. Μπίθας, Φ.Φωτόπουλος, *Αγγ.Καρτάλου, Αγγ. Φωτοπούλου και Γιανν. Ανθούλη.

Από την δεκαετία του 1960 και αργότερα την σκυτάλη παίρνουν οι δάσκαλοι Π. Κλέντρος, Σπ. Μπαμπής ( ο αναβιώσας τον Επιταλιώτικο προσκοπισμό αρχές 1960), Κασσιανή Κλέντρου, Θ. Κανελλόπουλος, Βιργιν. Κούμη, Νίκη Κουνέλη πολλοί άλλοι ικανότατοι εκπαιδευτικοί και οι Επιταλιώτες δάσκαλοι Μαριγούλα Κάσσαρη, Κάτια Αναγνωστοπούλου, Νικ. Κουνέλης, Ελένη Κουνέλη, Χρυσοβαλάντης Δημητρόπουλος και [...] Διευθυντής Θεόδωρος Καραμπίνης. 
Το 1963 και για μία πενταετία, οι μαθητές του Δημοτικού σχολείου εκδίδουν μηνιαία εφημεριδούλα την «Μαθητική Κυψέλη», υπό την καθοδήγηση της δασκάλας Κασσιανής Κλέντρου. Στην μεταρρύθμιση του 1964 καθιερώνεται η δωρεάν παιδεία σε όλες τις σχολικές βαθμίδες , η Δημοτική είναι ισότιμη με την καθαρεύουσα, εισάγεται το Ακαδημαϊκό Απολυτήριο και η υποχρεωτική εκπαίδευση γίνεται 9 χρόνια. Το Νηπιαγωγείο είναι 2 χρόνια, Το Δημοτικό 6 χρόνια, το Γενικό ή Τεχνικό Γυμνάσιο 3 χρόνια και το Γενικό ή Τεχνικό Λύκειο 3 χρόνια.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 σεισμοί πλήττουν σε μεγάλο βαθμό τον ήδη καταπονημένο σκελετό του Δημοτικού σχολείου, με αποτέλεσμα την ανάγκη γενικευμένης επισκευής του. Παρόλο που υπήρχε η τεχνογνωσία για ορθή αποκατάσταση του τραυματισμένου κτιρίου, επιλέγεται αρχές δεκαετίας 1970 μια καταστροφική μέθοδος επισκευής. Το αποτέλεσμα είναι η σοβαρή μόνιμη αλλοίωση της αρχιτεκτονικής μορφής του κτιρίου, που θα έπρεπε έγκαιρα να είχε κηρυχτεί διατηρητέο. Το κτίριο χάνει το αρχικό μεγάλο ύψος του, καταργούνται τα αετώματα των όψεων, αλλάζει η μορφή των στεγών των ακραίων αιθουσών σε τετράρριχτες, τα υποστυλώματα στην όψη μειώνονται σε τέσσερα, τα διπλά παράθυρα ενοποιούνται, καταργούνται κιονόκρανα, παραστάδες, σκοτίες και γλυφές. Ο μαντρότοιχος της πρόσοψης με τα συμπαγή ψηλά κάγκελα αντικαταστάθηκε με άλλη πρόχειρη κατασκευή. Το προκήπιο αλλάζει πλήρως μορφή. Μια επισκευή που έγινε χωρίς κανένα σεβασμό στην αρχιτεκτονική του ωραιότερου νεοκλασικού κτιρίου του Επιταλίου, μια άστοχη επέμβαση στο έργο του Δ. Καλλία. Σήμερα πλέον λίγα στοιχεία της όψης του σχολείου, θυμίζουν την χαμένη μεγαλοπρέπεια του αρχικού κτιρίου.

Ο προαύλιος όμως χώρος έχει υποστεί σημαντικές βελτιωτικές αλλαγές. Έχουν κατασκευαστεί περιμετρικά νέα καλαίσθητα και μικρού όγκου κτίρια που φιλοξενούν το νηπιαγωγείο, το κυλικείο και αίθουσες διδασκαλίας. Το δάπεδο του προαυλίου έχει επιστρωθεί με έγχρωμες πλάκες και τσιμέντο και κεντρικά υπάρχει γήπεδο μπάσκετ. Το Δημοτικό σχολείων των 80 περίπου μαθητών, διαθέτει σήμερα σύγχρονες αίθουσες και αίθουσα πολλαπλών χρήσεων. Ο δραστήριος διευθυντής Θεόδ. Καραμπίνης φροντίζει για την άριστη κατάσταση του σχολείου, με σεβασμό στην ιστορία του, αφού έχει διασώσει και μεγάλο αριθμό από τα ταριχευμένα ζώα και πουλιά της δεκαετίας του 1950.

Δημοτικό σχολείο σήμερα μετά την επισκευή του.

Στην μεταρρύθμιση του 1976/77 καθιερώνεται η Δημοτική γλώσσα, η εργασία στα σχολεία το 1981 γίνεται πενθήμερη και το 1983 καταργείται ο θεσμός του Επιθεωρητή. Το 1982 καθιερώνεται το μονοτονικό σύστημα και οι σχολές δασκάλων και νηπιαγωγών γίνονται ανώτατες. Η δομή της εκπαίδευσης παραμένει γενικά ως έχει.

Το Δημοτικό σχολείο Επιταλίου, σε κάθε του μορφή, συνεχίζει για δεκάδες χρόνια να (δια)μορφώνει το μαθητικό φυτώριο της τοπικής κοινωνίας. Το σχολείο που με την διαρκή προσπάθεια τόσων ικανών και εργατικών εκπαιδευτικών, σφυρηλάτησε τους παιδικούς χαρακτήρες για να τους παραδώσει χρήσιμους πολίτες στον εαυτό τους και στην κοινωνία. Σε αυτούς τους εκπαιδευτικούς αφιερώνεται το παρόν.

Σταύρος Φωτόπουλος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Γενικά Αρχεία του Κράτους - Αρχειομνήμων
Εθνικό Τυπογραφείο- Φύλλα Εφημερίδος της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ)
Ολυμπιακή Εστία - «Νικολάου Ιγγλέση - Τουριστικός Οδηγός της Ελλάδος, 1905-6, 1916»
Χρ. Κατσίκα- Κ. Θεριανού - «Ιστορία της Νεοελληνικής Εκπαίδευσης»
Σωτ. Γκλαβά -« Επισκόπηση της Ιστορίας της Εκπαίδευσης στο Νεοελληνικό Κράτος».
Αρχείο εφημερίδων ΕΜΠΡΟΣ και ΣΚΡΙΠ της Εθνικής Βιβλιοθήκης.

Σημείωση: Οι φωτογραφίες πλην εκείνης του 1910 είναι 
από το Αρχείο του Στ. Φωτόπουλου.

*Ευχαριστίες οφείλονται στον διευθυντή Θεόδ. Καραμπίνη 
για την βοήθειά του στη συλλογή σύγχρονων στοιχείων.