...από τα...θ α μ μ έ ν α.. κι.. α π ο σ ι ω π η μ έ ν α...ντοκουμέντα του 1821

Το 1821 η...ά γ ι α κ α σ σ έ λ α που μπορεί να ντύσει τη συνείδησή μας....

Από τα..θ α μ μ έ ν α..κι..α π ο σ ι ω π η μ έ ν α...ντοκουμέντα του 1821

Μέχρι το 1838 το ελληνικό κράτος γιόρταζε δυο επετείους συνδεδεμένες με το πρόσωπο του βασιλέα: «τα γενέθλια και τα αποβατήρια».
Το 1840 μια ομάδα νέων ανέλαβε να γιορτάσει την επέτειο με μνημόσυνο των πεσόντων του Αγώνα στην εκκλησία της Καπνικαρέας.
Το 1841 η αντιοθωνική ομάδα ( φοιτητές και μαθητές Γυμνασίου) φωταγωγούν κατάλληλο χώρο και παρουσιάζουν σειρά συμβολικών εικόνων. 
Κεντρική θέση έχει η εικόνα του Κοραή. (αντιμονάρχης και δημοκράτης).!!!!!
Οι πρωτεργάτες της εκδήλωσης συλλαμβάνονται και παραπέμπονται σε δίκη.
Ο  Ζ ή σ ης  Σ ω τ η ρ ί ο υ ομoϊδεάτης και συνεορταστής τα προηγούμενα 
των συλληφθέντων,ήταν άρρωστος και δεν συνελήφθη. 
Την επόμενη μέρα πήγε στην Ε ι σ α γ γ ε λ ί α και μ ή ν υ σ ε...τον εαυτό του...

Η άφιξη του Οθωνα στο Ναύπλιο. 
Μέχρι το 1838 τ΄ «αποβατήρια» ήταν η μοναδική …εθνική γιορτή, 
μαζί με τα γενέθλια του μονάρχη
Όπως κάθε επέτειος, έτσι και η 25η Μαρτίου έχει τη δική της ιστορία. Καθιερώθηκε το 1838 και γιορτάστηκε για πρώτη φορά τη χρονιά εκείνη, έχοντας, μάλιστα, πανηγυρικό χαρακτήρα. Παραδόξως, όμως, πολύ γρήγορα πέρασε sτ΄ αζήτητα από τους εκπροσώπους της βαυαροκρατίας . 
Μάλιστα …κάθισε και στο εδώλιο!
Μετά τον πρώτο επίσημο γιορτασμό η οθωνική κυβέρνηση και η αυλή αδιαφόρησαν, αν δεν αντιμετώπισαν με καχυποψία και φόβο τη γιορτή. 
Ακόμη ως ΅εθνικές΅ τελετές στη χώρα λογίζονταν τα γενέθλια του βασιλιά Οθωνα (1 Ιουνίου) τ΄«αποβατήρια» (25 Ιανουαρίου), όταν γιορταζόταν 
η έλευσή του στο Ναύπλιο .
Ξημέρωνε, λοιπόν, η 25η Μαρτίου 1841 «, καθ΄ ην εκδικητικός κεραυνός επέσκυψεν μετά πατάγων κατά των τυράννων μας …Και τι γίνεται; 
Τίποτε: μήτε εσπερινή μουσική, μήτε εωθινά άσματα, μήτε πυροβόλων εκπυρσοκροτήσεις…»,όπως επισημαίνει ο Θεόδωρος Ορφανίδης,νεαρός τότε ποιητής, αργότερα καθηγητής και από τους θεμελιωτές της ελληνικής βοτανολογίας.
-Η εφημερίδα «Αθηνά» αναρωτιέται την ίδια μέρα: 
«Δεν ηξεύρομεν δια ποίαν αιτίαν, ενώ η εορτή της 25ης Μαρτίου είναι η μόνη ήτις ημπορεί να συγκινήση παντός Ελληνος την καρδίαν, δεικνύουσα εις αυτόν την ανάκτησιν του τιμαλφεστάτου των κτημάτων της ελευθερίας, διατί, λέγομεν, να δείκνυται αδιαφορία και ολιγωρία…. Από έτους εις έτος, αντί να συναισθανώμεθα επί μάλλον το ιερόν της εθνικής ταύτης εορτής, να ψυχραινώμεθα εκ τουναντίου το προς αυτήν αίσθημα.. Εντός ολίγου καιρού η μνήμη, την οποίαν χρωστώμεν αίδιον προς τους ήρωάς μας, θα ταφή και αυτή ομού μετά των ήδη φθαρέντων σωμάτων αυτών».
-Η απάντηση στο «διατί», βεβαίως, εμπεριέχεται εμμέσως στο ερώτημα της εφημερίδας. Είναι ο πόθος για την ελευθερία, που στις συνθήκες της βαυαροκρατίας παραμένει ακόμη ζητούμενο. Η Βαυαροί δεν είχαν ακόμη συλλάβει το νόημα, ότι έπρεπε να οικειοποιηθούν τα σύμβολα και να τα θέσουν στην υπηρεσία της πολιτικής τους, Αυτό θα επιχειρηθεί αργότερα την περίοδο 
της συνταγματικής βασιλείας του Όθωνα…

Ο Θ. Ορφανίδης από τους πρωταγωνιστές 
των πρώιμων γιορτασμών της 25ης Μαρτίου
Υπό τη σκιά του Κοραή
Η αντίδραση απέναντι στη στάση της εξουσίας είναι η διοργάνωση άλλων μη επίσημων εκδηλώσεων για την εθνική επέτειο. Με αντιοθωνικό-φιλελεύθερο επιπλέον περιεχόμενο. «Ευαίσθητοι» πολίτες, στην πλειονότητά τους νέοι, θα κάνουν τη δική τους γιορτή το 1839 και το 1840, με μνημόσυνο στην εκκλησία της Καπνικαρέας, αλλά και με γλέντια σε σπίτια.
-Το ίδιο,σε μεγαλύτερη έκταση, θα επιχειρηθεί και το 1841. Συμμετέχουν στη γιορτή μερικές δεκάδες νέοι κι άλλοι «ανήσυχοι» πολίτες. Ανάμεσά τους ο Θ. Ορφανίδης, ο Στ. Κρίνος ( αργότερα κι αυτός θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της βοτανολογίας), ο Ζήσης Σωτηρίου (κατοπινά θα είναι αρχαιοφύλακας και με την ιδιότητα αυτή θα απαιτήσει το 1875 την επιστροφή των μαρμάρων μ΄ επιστολή του προς το Βρετανικό Μουσείο ) και άλλοι…
-Το επίκεντρο του γιορτασμού είναι η οικία Μαλανδρίνου στην οδό Αιόλου – κοντά στην εκκλησία της Αγίας Ειρήνης που ήταν τότε ο μητροπολιτικός ναός. Φωταγωγήθηκε το σπίτι και στολίστηκαν τα παράθυρα, ώστε να γίνεται αντιληπτός στους διαβάτες ο γιορτασμός.
Η εικόνα του Αδαμάντιου Κοραή, με τις γνωστές αντιμοναρχικές –φιλελεύθερες αρχές, κατείχε κεντρική θέση στη διακόσμηση. Υπήρχε παράσταση με πλοίο χωρίς πηδάλιο, που το χτυπούσαν φουσκωμένα κύματα. Άλλη με τράγο να κατατρώγει αμπέλι και παραπέρα ένας τρισάθλιος χωλός Ερμής….
Πλήθος περιέργων συγκεντρώθηκε στην κεντρική τότε οδό Αιόλου μπροστά από το σπίτι και παρακολουθούσε. Θαύμαζε τις συμβολικές εικόνες «αι οποίαι έδιδον χρησμούς» γράφει ένα φυλλάδιο για τα γεγονότα, που εκδόθηκε αργότερα . Το πλοίο παρίστανε την Ελλάδα να πλέει ακυβέρνητη, ο τράγος παρέπεμπε στη Βαυαροκρατία η οποία κατέτρωγε το αμπέλι-Ελλάδα, ο Ερμής διεκτραγωδούσε την εμπορική παρακμή της χώρας …
Το διάταγμα με την ανακήρυξη της 25ης Μαρτίου σε μέρα εθνικής εορτής. Πρώτα επειδή ήταν του Ευαγγελισμού και ύστερα επειδή άρχισε ο αγώνας για την Ανεξαρτησία.

Το διάταγμα με την ανακήρυξη της 25ης Μαρτίου σε μέρα εθνικής εορτής. 
Πρώτα επειδή ήταν του Ευαγγελισμού και ύστερα επειδή άρχισε ο αγώνας 
για την Ανεξαρτησία.
Αντικαθεστωτικό άντρο
Στο αντικαθεστωτικό «άντρο» κατέφθασε ο μοίραρχος Αθηνών, ονόματι Τσίνος, «ο γνωστός τοις πάσι και θρασύς εις το να δέρη υπό προφάσεις τους αόπλους πολίτας εις τα καφενεία, περιστοιχούμενος από χωροφυλάκους».
Μ΄ εντολή του υπουργού Εσωτερικών Ν. Θεοχάρη, εισέβαλε στο σπίτι, διέλυσε τη γιορτή και κακοποίησε μερικούς.
«Μαθών την επιούσαν ο υπουργός Δικαιοσύνης (Α. Πάικος) τα διατρέξαντα, προσέταξε δια του Εισαγγελέως, αυστηράν κατά των συνελθόντων ανάκρισιν». Η γιορτή τους για την 25η Μαρτίου συνιστούσε για τις αρχές «προσβολή της δημοσίας αρχής»…
Δεκατέσσερις από τους συλληφθέντες δικάστηκαν τον Οκτώβριο του 1841 στο Πλημμελειοδικείο Αθηνών από δικαστές με φήμη στον καιρό τους. Η δίκη φαίνεται ότι συγκέντρωσε το ενδιαφέρον των Αθηναίων, που έσπευσαν να την παρακολουθήσουν γεμίζοντας τη δικαστική αίθουσα. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν περιγραφές της δίκης, καθώς τότε απαγορευόταν τα σχετικά δημοσιεύματα. Από διάφορες μαρτυρίες, όμως, προκύπτουν μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία:
Δυο από τους κατηγορούμενους ήταν έμποροι, που αμέσως μετά τη σύλληψή τους πτώχευσαν! Το ευτράπελο, μάλιστα, είναι ότι έναν εγκατέλειψε η γυναίκα του λόγω των γεγονότων..
Ο Ορφανίδης ζήτησε και πήρε την άδεια ν’ απολογηθεί εμμέτρως…
Ένας από τους διοργανωτές, ο Ζ. Σωτηρίου, αρρώστησε την 25η Μαρτίου και δεν παραβρέθηκε στο γιορτασμό. Ετσι… μήνυσε τον εαυτό του προκειμένου να καθίσει κι αυτός στο εδώλιο του κατηγορουμένου!

Το φύλλο της εφημερίδας ΑΘΗΝΑ με τη δημοσίευση του 
οθωνικού διατάγματος για την εθνική γιορτή
Η απολογία Ορφανίδη
-Σώζεται η έμμετρη απολογία του Θ. Ορφανίδη στο δικαστήριο του 1841. Δεν διεκδικεί, βεβαίως, ποιητικές δάφνες η σύνθεση του 25χρονου τότε πατριώτη, αλλά έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Ιδού ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα, που εξηγεί και την επιείκεια των δικαστών – παρά τον νόμο:
Διατί της δίκης ταύτης κοινολογηθείσης μόλις
Στο ακροατήριον σας συνηθροίσθη ολ’ η πόλις;
……
«Έχει εθνισμόν η δίκη, κ’ ήλθε να ιδή καθείς των
Πώς το δικαστήριόν σας κρίνη περί των μεγίστων,
Ηλθεν να ιδή ο Ελλην, αν τιμών τους ήρωάς του,
Αμυδρόν αν ρίπτων βλέμμα στας ενδόξους εποχάς του,
Εάν εις τάφους σπένδων των προμάχων δακρυχέων
Θα συμμερισθή την τύχην των κακούργων και φονέων…
Δικασταί, Δικασταί σεις των Ελλήνων, και με ευσυνειδησίαν
Θεωρήσατε την δίκην με ελληνικήν καρδίαν…»
Αποκρούει τις κατηγορίες για τις συμβολικές εικόνες μία προς μία. Πρώτο, το ακυβέρνητο πλοίο:
«Ηθελήσαμεν με πλοίον εις μικράς εικόνος είδος
να αναμνήσωμεν τας τότε περιστάσεις της πατρίδος…
Δεν προσβάλαμεν κανένα, εις ημέραν τρισαγίαν…»
-Δεύτερο για τον τράγο που αφανίζει το αμπέλι:
«Η Πατρίς είναι το κλήμα και ο τράγος είναι όσοι
θέλησαν κατά αιώνας δούλην των να την ιδώσιν…»
-Εξηγεί ότι εννοούν τους βαρβάρους (Πέρσες, Ρωμαίοι, Ενετοί, Οθωμανοί) και όχι τους Βαυαρούς. Αποκρούει ύστερα τον ισχυρισμό ότι εμφανιζόταν ο Ερμής χωλός και κολοβωμένος. Αλλ΄, επιτέλους, προσθέτει και αν ήταν έτσι, μήπως δεν χωλαίνει το εμπόριο της χώρας;
Δια μακρών πλέκει το εγκώμιο της επανάστασης και καταλήγει απευθυνόμενος στους δικαστάς:
«Στην καρδίαν σας αφόβως προσεγγίσαντες την χείρα
δείξατε τον εθνικόν σας και γενναίον χαρακτήρα
και πως δεν ισχύουν πλέον ουδέ προσταγαί μεγάλων
ουδ΄ ορέξεις δούλων, ξένων της Δικαιοσύνης μάλλον»
Τελικά, ύστερα από διάσκεψη 4,5 ωρών, το δικαστήριο αθώωσε τους 13 και καταδίκασε μόνο τον Κρίνο σε φυλάκιση ενάμισι μηνός. Ο μοναδικός ένοχος είχε μάλιστα κακοποιηθεί από τους χωροφύλακες. Άσκησε, μάλιστα, αμέσως αναίρεση στον Άρειο Πάγο, αλλά η ποινή του παρέμεινε η ίδια – για την ιστορία ένας από τους δικαστές ήταν και ο θρυλικός από τη δίκη του Κολοκοτρώνη Α. Πολυζωίδης.
Ο πατριώτης Κρίνος ήταν πεισματάρης και δεν το ΄βαλε κάτω. Μπορεί να γνώρισε το κάτεργο του Μενδρεσέ, αλλά ένα χρόνο αργότερα, τον Οκτώβριο του 1842, διαβάζουμε στην εφημερίδα «Αθηνά» ότι πέτυχε να καταδικαστεί ο μοίραρχος, που τον κακοποίησε σε φυλάκιση σαράντα ημερών…

Η ιστορική εκκλησία της Καπνικαρέας
Προς την 3η Σεπτεμβρίου του 1843
Τον επόμενο χρόνο μετά την καταδίκη τους (1842) η ίδια ομάδα επανέρχεται δριμύτερη για να γιορτάσει πάλι την 25η Μαρτίου. Ζήτησε, μάλιστα, την άδεια να παρουσιάσει το θεατρικό έργο του Ι. Ζαμπέλιου «Ρήγας ο Θεσσαλός». Παρόμοια θεατρική παράσταση είχε δοθεί και το 1838 ή 1839 στο πρώτο ξύλινο θέατρο που λειτουργούσε στην Αθήνα. Τότε, μερικοί απ΄ αυτούς είχαν παρουσιάσει το θεατρικό του Γρ. Ναύτη «Ο θάνατος του Καραΐσκάκη».
Τώρα, σκόπευαν με τις εισπράξεις ν΄ ανεγείρουν μνημείο του Ρήγα στην Αθήνα. Δεν δόθηκε άδεια, με την πρόφαση ότι υπήρχε κίνδυνος να προκληθούν ταραχές!
Δεν απογοητεύτηκαν, όμως, και το 1843 επανήλθαν μ΄ ένα τέχνασμα. Ενας απ΄ αυτούς ο Ζήσης Σωτηρίου, αποφάσισε να γιορτάζει την ονομαστική του γιορτή – με το έτσι και λόγου του …επωνύμου του- την 25η Μαρτίου. Πράγματι, τη γιόρτασαν και συγκεντρώθηκαν πολλοί φοιτητές και μαθητές.
Είχαν αρχίσει ήδη να πνέουν επαναστατικοί άνεμοι και περιήλθαν το κέντρο της Αθήνας τραγουδώντας και ψάλλοντας άσματα υπέρ του Συντάγματος.
Η επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου ήταν πολύ κοντά και η σύνδεση της εθνικής επετείου με τον αντιμοναρχικό αγώνα δημόσια…
Τα επόμενα χρόνια της συνταγματικής μοναρχίας θ΄ αλλάξει και ο επίσημος τρόπος γιορτασμού της 25ης Μαρτίου. Όχι, φυσικά, ουσιαστικά και επί του περιεχομένου, αλλά τουλάχιστον η εθνική επέτειος θα σημειώνεται – έστω και με τις γνωστές ανέξοδες μεγαλοστομίες – και δεν θα διώκεται...
 *με πληροφορίες και από: https://www.fractalart.gr/25-martiou/