...λίγα χιλιόμετρα έξω από τα Γιάννενα, μας περιμένει μια αξέχαστη
περιπλάνηση στη νεοελληνική ιστορία μέσα από τα κέρινα ομοιώματα
του Παύλου Βρέλλη, ένα έργο ζωής για τον ίδιο και μια εμπειρία μνήμης
για τον επισκέπτη.
-Ο γλύπτης Βρέλλης αναπαρέστησε τις μεγάλες στιγμές του τόπου μας υπενθυμίζοντας τις μορφές που σημάδεψαν τους αγώνες μας,αφήνοντάς μας
να μένουμε με το στόμα ανοιχτό μπροστά στα κέρινα ομοιώματά του.
Για τον ίδιο βέβαια μόνο ρόδινη δεν ήταν η όλη περιπέτειά του, καθώς
εργάστηκε κάτω από αντίξοες συνθήκες για να στήσει αυτό το μουσείο-στολίδι λαογραφίας, χτίζοντάς το κυριολεκτικά με τα χέρια του.Δεν ήταν μόνο το
πάθος και το μεράκι του, ήταν και η έμφαση που ήθελε να δώσει στην ακρίβεια των αναπαραστάσεών του, σεβόμενος την πραγματική ιστορία.
-Ο Βρέλλης, απόφοιτος του τμήματος Γλυπτικής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, ήταν στα 60 του και συνταξιούχος γυμνασιάρχης το
1983 όταν αγόρασε μια άγονη έκταση 17 στρεμμάτων στο Μπιζάνι
των Ιωαννίνων με το εφάπαξ επίδομα που πήρε από το ελληνικό Δημόσιο, κι αυτό για να δώσει υπόσταση στο όνειρο της ζωής του.
-Τα επόμενα 13 χρόνια θα τα περνούσε δουλεύοντας ακατάπαυστα διαμορφώνοντας τόσο τον εξωτερικό όσο και τον εσωτερικό χώρο του μουσείου του, σχεδιάζοντας και χτίζοντάς το από την αρχή για να μοιάζει με αυθεντικό ηπειρώτικο οικοδόμημα του 18ου αιώνα.
Δεν ήταν έτσι μόνο γλύπτης, καθώς λειτούργησε αναγκαστικά ως αρχιτέκτονας, ζωγράφος, ενδυματολόγος, λαογράφος, μιας και όλα μόνος του τα έκανε!
-Η συγκέντρωση του ιστορικού και λαογραφικού υλικού για τα θέματα των κέρινων ομοιωμάτων του ήταν μια διαχρονική εξάλλου αναζήτηση για τον Παύλο Βρέλλη, μια κοπιώδης εργασία που κράτησε περισσότερο από τρεις δεκαετίες ενδελεχούς μελέτης.
«Ευχαριστώ αυτούς που κράτησαν τη Θρησκεία μου, τη Γλώσσα μου και την Εθνικότητά μου, για να είμαι Χριστιανός και να λέγομαι Έλληνας. Η αγάπη και η λατρεία που είχα,
από μικρό παιδί, στους ήρωες της προεπανάστασης και της επανάστασης του 1821,
έγινε αγάπη και θαυμασμός για τους μετέπειτα ήρωες. Αυτοί σφάχτηκαν, κρεμάστηκαν, γδάρθηκαν, ταπεινώθηκαν, για να κερδίσουμε εμείς σήμερα τον τόπο τούτο ελεύθερο,
χωρίς σκλαβιά», γράφει τον χειμώνα του 1994/5 στο συνοδευτικό υπόμνημα
του μουσείου του, για να συνεχίσει:
«Αυτός ο μικρός λαός της γης, έδειξε την ανδρεία του σε όλες τις εποχές.
Αντικατέστησε το δόρυ με το καριοφίλι ή το σύγχρονο όπλο και βροντοφώναξε προς
όλους τους λαούς της γης, «η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει». Σα φόρο τιμής, αγάπης
και πίστης, στους ανώνυμους και επώνυμους ήρωές μας, έφτιαξα τούτο το Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας με κέρινα ομοιώματα, στο χωριό Μπιζάνι Ιωαννίνων».
-Τελειώνοντας, αποκαλύπτει τον σκοπό του:
«Θέλω να κάνω Ιστορική Αγωγή, μνήμη Ιερή όλων των ηρωικών μορφών και γεγονότων που έζησαν μέσα μου. Οι συνθέσεις είναι όλες δικές μου. Δούλεψα, όχι μόνο με βάση τη βιβλιογραφία που συγκέντρωσα (για ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία), αλλά και τις πληροφορίες -στοιχεία- που πήρα από τα μέρη που περπάτησα, γνώρισα, φωτογράφησα
και σχεδίασα επί χρόνια».
-Ο Βρέλλης αναβίωσε σπουδαία ιστορικά γεγονότα της Ελλάδας σε φυσικό μέγεθος μέσα στο μουσείο του, μπλέκοντας κέρινες μορφές και πραγματικούς χώρους σε ένα συνεκτικό όλον που μυρίζει ελληνική ιστορία
από άκρη σε άκρη και μας κάνει να βιώσουμε τα περασμένα γεγονότα σαν
να είμασταν πράγματι εκεί.
Και η αλήθεια είναι πως ενώ τη ματιά κλέβει η Επανάσταση του 1821 και
οι πολεμικές περιπέτειες του τόπου μας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα εκθέματα του Βρέλλη περιλαμβάνουν μορφές και αναφορές από την περίοδο
των αρχαιοελληνικών χρόνων ως και την Κυρά της Ρω (1982)!
Ο Παύλος Βρέλλης γεννήθηκε την 25η Μαρτίου 1923 στα Γιάννενα, για να δει τη ζωή να του δείχνει από μικρό το σκληρό της πρόσωπο...
στα 4 ορφανεύει από μητέρα και στα 13 από πατέρα.
Αποκούμπι βρίσκει στη θεία του,αδερφή της μητέρας του,
Σοφία Παραμυθιώτη, η οποία τον παίρνει υπό την προστασία της
μεγαλώνοντας και σπουδάζοντάς τον Δασκάλα μάλιστα η ίδια και
πνεύμα φωτισμένο, θα αφήσει στο παιδί παρακαταθήκη την αγάπη
για τις τέχνες και τα γράμματα.
-Ο Παύλος την ανταμείβει δείχνοντας από μικρός την καλλιτεχνική του ιδιοσυστασία. Πριν καλά καλά καταλάβει τον εαυτό του, ζωγραφίζει και
σμιλεύει στο ξύλο ή την πέτρα αγαπημένους του ήρωες.
Οι δυσκολίες όμως είναι και πάλι εδώ έφηβος πια, πέφτει στα χέρια του
γερμανού κατακτητή, ο οποίος καθ’ όλη την περίοδο της Κατοχής τον βάζει
με άλλα Γιαννιωτόπουλα να καθαρίζουν απομεινάρια πολεμικού υλικού που
δεν είχε εκραγεί. Ζώντας τώρα ως μελλοθάνατος, σκαλίζει στη φυλακή το
ξύλο και αποτυπώνει τις μορφές των συγκρατουμένων του, παιδιών που θα χάνονταν δηλαδή την επομένη, καθώς ζούσαν καθημερινά με τον κίνδυνο
του θανάτου.
Κάθε μέρα μελλοθάνατος!
Γιατί δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που τα βλήματα έσκαγαν και δεν ξανάβλεπε ποτέ πια τους συντρόφους του! Τότε αμέσως σχεδίαζε και αποθανάτιζε τη μορφή τους πάνω σε ό, τι έβρισκε, συνήθως ξύλα…
Μετά την Απελευθέρωση, μπαίνει το 1945 με προτροπή της Δασκάλας
θείας του, στη Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία και αποφοιτά το 1947!
Είναι η εποχή που έχει ήδη ξεκινήσει στα 23 του να φτιάχνει τις πρώτες του προτομές, όπως εκείνες των Γ. Καλούδη, Γ. Λύτρα, Στρατηγού Ρέππα και ιδιαίτερα του τότε Μητροπολίτη Ιωαννίνων (πρώην Βελλάς και Κονίτσης και αργότερα Αρχιεπίσκοπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος) Σπυρίδωνα Βλάχου,
του λεγόμενου και «Φωνή του Γένους», μεγάλου πρωταγωνιστή της Αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου, αλλά και του Κυπριακού Αγώνα μετέπειτα, με τα περίφημα Συλλαλητήριά του και τους πύρινους λόγους του, ο οποίος τον εμπιστεύτηκε,
τον ενθάρρυνε και θέλησε να τον ανταμείψει πληρώνοντας με ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό,μα ο νεαρός Βρέλλης αρνήθηκε λέγοντας πως
"δεν θέλω να αρχίσω την καριέρα μου με χρήματα"…
Έτσι απέκτησε μικρή πείρα σε προτομές, με τις λίγες γνώσεις ανατομίας και οστεολογίας, που έγιναν κτήμα του ύστερα από πολλούς κόπους. Εκείνα τα χρόνια, ασχολήθηκε πολύ με χαρακτική, κυρίως σε όρθιο και πλάγιο ξύλο, με εργαλεία που κατασκεύασε ο ίδιος. Έργα του με τεχνική λινόλεουμ, δημοσιεύτηκαν τότε σε τοπικές εφημερίδες.
Η παρατηρητικότητά του και η αγάπη για το αντικείμενο αυτό, καθώς και η πίστη του στην Τέχνη και τη Ζωή, ήταν οι κινητήριες δυνάμεις του. Έτσι, μετά από επιθυμία του ίδιου, τον βρίσκουμε σπουδαστή της Α.Σ.Κ.Τ., το 1949. Δυστυχώς όμως, η θητεία του στο στρατό την περίοδο του εμφύλιου πολέμου, όχι μόνο τον σημαδεύει ψυχικά, αλλά τον φέρνει πίσω σε όλη την πορεία, που είχε αρχίσει με τόσο κόπο να χαράζει.
Σαν καλλιτέχνης-δημιουργός, αρχίζει να εξερευνεί διάφορα μονοπάτια. Δημιουργεί με πρώτη ύλη πηλό και πατίνες δικές του, φρούτα που δεν απέχουν σχεδόν καθόλου σε εμφάνιση από τα φυσικά, σκιτσάρει οτιδήποτε τον ενδιαφέρει, δοκιμάζεται στη Ζωγραφική και τη Χαρακτική, παίρνοντας εγκωμιαστικές κριτικές από καθηγητές της Α.Σ.Κ.Τ., που ήθελαν να τον κρατήσουν στις Τάξεις τους.
Παράλληλα με το τέλος της θητείας του και τη συνέχιση των μαθημάτων, αθλείται στο γυμναστήριο του Φωκιανού και συμμετέχει ενεργά (και μάλιστα
με διακρίσεις και πρωτιές), ως αθλητής στο άλμα επί κοντώ ("Άκτια"/1950, "Δωδωναία"/1950). Και δε σταματά τις αναζητήσεις του στην Τέχνη που
διάλεξε και στον αθλητισμό που αγαπούσε.
Επίσης, παρακολουθεί μαθήματα Βυζαντινής μουσικής και ορθοφωνίας.
Κάποιες από τις δραστηριότητες αυτές,πρέπει να διακοπούν,διότι τα μαθήματα της Α.Σ.Κ.Τ. γίνονται όλο και πιο απαιτητικά. Ο ίδιος,αργότερα,θα θεωρήσει τη διακοπή αυτή ευεργετική, μιας που η αφοσίωσή του, τον βοήθησε να τελειοποιήσει την Τέχνη του.
Διδάχθηκε Καλλιτεχνική Ανατομία από τον Αποστολάκη (πάνω σε πτώματα,
όπως και οι φοιτητές της Ιατρικής) και όπως μας λέει, αυτή η γνώση αποτέλεσε την "ορθογραφία της δουλειάς του".
Διδάχθηκε Ιστορία της Τέχνης από τον
Παντελή Πρεβελάκη, ο οποίος ήταν και
ο φορέας της πρότασης που του έκανε ο σπουδαίος Άγγλος γλύπτης Henry Moore,
να γίνει επιμελητής του.
Η απάντηση ήταν ότι,αφού
"κάτω από μεγάλο δέντρο δε φυτρώνει τίποτε", θα ήθελε να γίνει αυτόνομη μονάδα και να αποτελέσει ο ίδιος, με το έργο του, σημείο αναφοράς.
Στα δικά του εδάφια της γλυπτικής, καθηγητής του ήταν ο
Μιχάλης Τόμπρος. Ο ίδιος, τον κατονόμασε ως τον καλύτερο
πορτρετίστα μαθητή του.
Μακάρι και διάφορα άλλα πρόσωπα, κυρίως Ηπειρώτες, των οποίων τις
προτομές φιλοτέχνησε, να είχαν την ίδια αντίληψη για την Τέχνη που υπηρετούσε. Όχι μόνο δεν τον βοήθησαν, αλλά και δεν τον πλήρωσαν,
ούτε καν για τα υλικά και τα χυτήρια!
Ίσως να έφταιγε το γεγονός, ότι ήταν ρεαλιστής και στη Ζωή και στην
Τέχνη του κι έτσι οποιαδήποτε προσποιητή ωραιοπάθεια, δεν είχε θέση
στις δημιουργίες του.
Το 1954, αποφοιτά από τη Σχολή του με Θεωρητικό και Πρακτικό Πτυχίο.
Είναι, τώρα πια, ο πρώτος Ηπειρώτης που κατάφερε να περάσει στη Σχολή
αυτή και ο πρώτος Ηπειρώτης που αποφοιτεί απ' αυτή, με τέτοια εφόδια.
Δε σταματά εκεί τις σπουδές του. Με υποτροφία, παρακολουθεί μαθήματα Τέχνης & Τεχνικής της Χαλκογλυπτικής στη Φλωρεντία (όπου εργάζεται για σύντομο χρονικό διάστημα) και Ψηφοθεσίας στη Ραβέννα.
Η αγάπη του για τη γλυπτική και τη ζωγραφική, ποτέ δεν τον αποδυνάμωσε
απ' το να αναζητά οτιδήποτε θα μπορούσε να την αναγάγει σε κάτι ανώτερο. Ούτως ή άλλως, ο ίδιος πάντα πίστευε ότι το καλύτερο είναι "εχθρός" του καλού. Οι αρμονικές χαράξεις και η Κυβερνητική επιστήμη και σα θεωρία και σαν τρόπος θεώρησης για πρακτικές εφαρμογές, ήταν το επίκεντρο της παράλληλης αυτής μελέτης του, επί χρόνια. Προσπαθεί επίσης, να μη βρίσκεται μακριά από τις εξελίξεις της εποχής του. Ταξιδεύει συχνά στο εξωτερικό, προσπαθώντας να παρακολουθεί καινούριες εκθέσεις ή να επισκέπτεται Μουσεία, των οποίων τα εκθέματα θεωρεί σημαντικά.
Από τις πιο σπουδαίες εμπειρίες του, ήταν η ανάθεση της συντήρησης τμημάτων του Μουσείου Ακροπόλεως από τον Ιερό Βράχο, κάτι που τον τιμά ιδιαίτερα και τον συγκινεί ακόμη και σήμερα. Ο ίδιος δούλεψε, μετέπειτα, για 3 περίπου χρόνια και στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Κατά την περίοδο αυτή, απέκτησε δυο αναγνωρισμένα διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Τα χρησιμοποίησε για να υλοποιήσει τη δημιουργία τμήματος αναπαραγωγής Κλασικών Αρχαιοτήτων
του Μουσείου. Τη δημιουργία του την εισηγήθηκε ο ίδιος.
Ανέλαβε επίσης και τη θεμελίωσή του.
Οι προβληματισμοί του για το σύστημα εκπαίδευσης, τον οδηγούν στο να καταρτίσει και να εισηγηθεί καινούργια προγράμματα μαθημάτων, με συγκεκριμένη παιδαγωγική μέθοδο. Εφαρμόζονται πρώτα στο Τζάνειο Πειραματικό Γυμνάσιο του Πειραιά, όπου δίδαξε επί χρόνια με επιτυχία.
Κοφτερό μυαλό καθώς ήταν και θέλοντας η διδασκαλία να πιάνει τόπο, εισηγήθηκε καινούργια προγράμματα μαθημάτων, με συγκεκριμένη
παιδαγωγική μέθοδο, που εφαρμόστηκαν πρώτα στο Τζάνειο Πειραματικό Γυμνάσιο του Πειραιά.
Θεωρούσε μάλιστα οργανικό και αναπόσπαστο κομμάτι της Παιδεία,τις επί
τόπου ξεναγήσεις των μαθητών σε Αρχαιολογικούς χώρους, τις οποίες
έκανε ο ίδιος προσωπικά!
Ενδεικτικό της παρουσίας του αυτής, είναι οι ξεναγήσεις που έκανε
στους μαθητές σε Αρχαιολογικούς χώρους (Βράχος Ακρόπολης, Αρχαιολογικό Μουσείο, Κεραμεικός), θεωρώντας ότι αποτελούν
οργανικό [άρα και αναπόσπαστο] κομμάτι της παιδείας που θα πρέπει
να δίνεται. Σαν ξεναγός, ταξίδεψε και χάρηκε παρουσιάσεις τόπων,
όπως η Αρχαία Ολυμπία, οι Δελφοί, ο Μιστράς, η Κωνσταντινούπολη,
η Αρχαία Δωδώνη, το Νεκρομαντείο της Νικόπολης, τα μοναστήρια
του Νησιού των Ιωαννίνων...
Από το 1958 εργάζεται ως Καθηγητής Τεχνικών σε Γυμνάσια και
Λύκεια των Ιωαννίνων, όπου ανακαλύπτει τις αδυναμίες του συστήματος
της Εκπαίδευσης.
Επειδή δεν υπάρχει ανάλογος κύκλος μαθημάτων για υποψήφιους Α.Σ.Κ.Τ., ιδρύει δική του Σχολή δίνοντας απαραίτητα εφόδια στα παιδιά,
με ελεύθερο και γραμμικό σχέδιο, αλλά και χρήσιμα στοιχεία
από την καλλιτεχνική εμπειρία του!
Από το 1960 δημιουργεί στους Μουζακαίους Ιωαννίνων μονάδα αναπαραγωγής κεραμικών προτομών των μεγαλύτερων προσωπικοτήτων της αρχαίας Ελλάδας, όπως των Περικλή, Ασπασίας, Αλέξανδρου, Σοφοκλή, Ευριπίδη, Αισχύλου, Θουκυδίδη, Σωκράτη, Ιπποκράτη, Σαπφούς και άλλων,
με οδηγό τα αντίστοιχα εκθέματα των Μουσείων!
Το 1962 παντρεύεται την εδω και χρόνια αγαπημένη του Μαρία Γιαννίση και αποκτά δυο παιδιά, τον Κωνσταντίνο (1966) και την Άννα (1970), μεταφέρει τη ζωή και τις δραστηριότητές του στην ιδιαίτερη πατρίδα του.
Η ζωή για ένα γλύπτη στην επαρχία, είναι πιο σκληρή απ' ότι περιμένει.
Μπορεί αρκετά έργα του να βρίσκονται τοποθετημένα σήμερα σ' όλη την Ήπειρο, όμως
αυτά είναι κυρίως προτομές ή Ηρώα. Οι δημιουργίες ενός ανθρώπου που ασχολείται
με έργα πρωτοποριακής σύλληψης και σύγχρονου χαρακτήρα...δεν ευδοκιμούν στο "Ηπειρωτικό" κλίμα. Παρ' όλα αυτά, συνεχίζει να παίρνει μέρος σε ομαδικές εκθέσεις γλυπτικής στην Ελλάδα. Περιοδεύει επίσης σε όλη την Ήπειρο, για να δώσει διαλέξεις,
αλλά και για να μελετήσει από κοντά την Ηπειρώτικη Λαϊκή Τέχνη, όπως είχε κάνει και παλιότερα.
Εν τω μεταξύ, στα 1971,το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων τον αποσπά για επτά χρόνια, προκειμένου να παραδώσει μαθήματα Ιστορίας της Τέχνης
(Σύγχρονα Ρεύματα) όπου συγκρούεται με τη νοοτροπία της θεωρητικής και
μόνο προσέγγισης των μαθημάτων και ιδιαίτερα της Ιστορίας, στην οποία έχει εξαιρετική ευαισθησία, θεωρώντας την «πάντα ζωντανή μέσα σε όλους και
πάντα απαραίτητη για όλους»!
Παράλληλα λαμβάνει μέρος σε ομαδικές εκθέσεις στο εσωτερικό και
εξωτερικό, ενώ παρουσιάζει και ατομική του έκθεση στο Λονδίνο το 1972,
με θέμα "Αναμνήσεις από την Τανάγρα" και "κινητική γλυπτική"!
Το 1975 δημιουργεί στους Μουζακαίους το
"Μουσείο Προεπανάστασης 1611 - 1821" με κέρινα ομοιώματα και
πρώτο σχετικό ιστορικό θέμα το «Κρυφό Σχολειό», μεταμορφώνοντας
μια αίθουσα με τέτοιο τρόπο, ώστε ο επισκέπτης να μπαίνει αμέσως στον
ιστορικό χρόνο και περιβάλλον των ηρώων και των γεγονότων!
Δημιουργούσε πια εκεί ανθρώπινες μορφές από κερί, αφού είχε προηγηθεί
η κατασκευή με πηλό, η δημιουργία εκμαγείου από γύψο και τέλος η χύτευση
του κεριού! Μια διαδικασία επίπονη και επίμονη! Χρονοβόρα και απαιτητική!
Με θαυμαστά όμως αποτελέσματα, που από την πρώτη στιγμή δημιούργησαν ενθουσιασμό σε όσους την πρωτοείδαν!
-Οι πρώτες κριτικές για το έργο του είναι διθυραμβικές!
Η συνέχεια θα φέρει στο μουσείο του κατά τα επόμενα χρόνια περισσότερους
από 8 εκατ. επισκέπτες.
- Ο Βρέλλης ήταν ταυτοχρόνως και ποιητής,αν και αρχικά εμφανίζεται διστακτικός να δημοσιεύσει τις δημιουργίες του.
Τελικά θα δουν το φως της έκδοσης οι συλλογές του
«Θύμησες» (1969)
«Φόρμες» (1972)
«Σίδερα, Πέτρες και Λουλούδια» (1975)
Το 1982 εκδίδει δύο ακόμη ποιητικές του συλλογές, το "Ήταν και Είναι"
και το "Λαμαρίνες και Παράνομοι»,
ενώ έχει προσθέσει στο αρχικό του Μουσείο και άλλα θέματα-αίθουσες. Και έχει σχέδια για πολύ περισσότερα έργα, αλλά
ο χώρος αποδεικνύεται πλέον πολύ μικρός για ένα τόσο μεγάλο έργο!
Και βοήθεια δεν υπάρχει από πουθενά…
Η πολυσχιδής εκπαιδευτική του δράση θα τον φέρει ακόμα και ξεναγό σε αρχαιολογικούς χώρους και ιστορικά σημεία του τόπου μας, καθώς γι’ αυτόν η παιδεία είναι ένα πολύπλευρο φαινόμενο. Αρχαία Ολυμπία, Μυστράς, Δελφοί, Αρχαία Δωδώνη κ.ά. γίνονται έτσι κτήμα του.
Επιστρέφοντας στο έργο της ζωής του, μέχρι το 1981 έχει ήδη προσθέσει
κι άλλα κέρινα ομοιώματα, διαμορφώνοντας ταυτοχρόνως και τις θεματικές αίθουσες που τα στεγάζουν.Ο χώρος είναι όμως πολύ μικρός για να στεγάσει
τα έργα που έχει στα σκαριά.
Το 1983 συνταξιοδοτείται ως γυμνασιάρχης και αποφασίζει να συγκεντρώσει το σύνολο των δυνάμεών του όχι στην αποστρατεία του, αλλά σε κάτι που θα άφηνε βαριά κληρονομιά στον τόπο μας!
Ο εξηντάχρονος πλέον Βρέλλης αγοράζει με το εφάπαξ επίδομά του
έναν χώρο 17 στρεμμάτων στο χωριό Μπιζάνι, λίγο έξω από τα Γιάννενα.
Και βάζει μπροστά το μουσείο του όπου δούλεψε εντατικά για 12 ολόκληρα χρόνια,χαράζει δρόμους και πλατείες φύτεψε αμέτρητα δέντρα, στο στέρφο οικόπεδο, διαμορφώνοντας τον περιβάλλοντα χώρο με σεβασμό στο τοπικό στοιχείο των Ιωαννίνων,το οποίο ξέρει εξάλλου καλά από τις περιηγήσεις του
σε κάθε γωνιά της Ηπείρου.
Όσο για το κτίριο που θα φιλοξενήσει τα κέρινα όνειρά του, του δίνει τη
μορφή της «αστικής φρουριακής αρχιτεκτονικής της ενδοχώρας της Ηπείρου κατά τον 18ο αιώνα», όπως μας λέει, φιλοτεχνώντας το με απόλυτο σεβασμό στην παράδοση.
«Το Φλεβάρη του 1983, αγόρασα στο χωριό Μπιζάνι 17 στρέμματα γης,
για να φτιάξω αυτό το Μουσείο. Ήμουνα τότε 60 χρονών.
Μέτρησα την αντοχή μου και την ανοχή μου. Αυτά που βρήκα ήταν βράχια,
ανώμαλο έδαφος με μεγάλες κλίσεις (πουθενά οριζόντια επιφάνεια),
λίγες ασφάκες και πουρνάρια ‘δω και ‘κει και δυο μικρές γκορτσιές.
Πουθενά δρόμος ή μονοπάτι δεν υπήρχε»,
εξομολογείται ο ίδιος για τις απαρχές του μουσείου του.
Τέλος, έδωσε ο ίδιος μορφή αστικής φρουριακής αρχιτεκτονικής της
ενδοχώρας της Ηπείρου κατά τον 18ο αιώνα, στο κτίριο που θα στέγαζε
το καινούριο του Μουσείο, με απόλυτο σεβασμό στην παράδοση.
Στο ίδιο το κυρίως κτίριο, διαιρεί το εσωτερικό με ανάλογα επίπεδα
(παράλληλα, συνάλληλα, διάλληλα) και δημιουργεί έτσι ένα χώρο
απολύτως μοναδικό.
Αποδεσμευμένος από τις γνωστές "αίθουσες-βιτρίνες", διαμορφώνει τον εσωτερικό αυτό χώρο, προσπαθώντας να φτιάξει ποικίλα σκηνικά, που θα ενσωματώνουν τα ομοιώματά του.
Όλα τους, παρμένα απ' την Ελληνική Ιστορία.
Στο τιτάνιο αυτό έργο του αρχιτέκτονα και χτίστη τώρα στέκονται παραστάτες φίλοι και μαθητές του, που έχουν απαρτίσει τον σύλλογο «Φίλοι του Μουσείου Παύλου Βρέλλη» καθώς...και η ελληνική πολιτεία που ανακάλυψε το μουσείο του μόνο στα τελειώματά του,όταν η Μελίνα Μερκούρη (Υπουργός Πολιτισμού) και
ο Αλέξανδρος Παπαδόπουλος (Υπουργός Οικονομικών), βοήθησαν το έργο του, υποστηρίζοντάς τον και ηθικά και οικονομικά,καθώς τα έξοδα είναι δυσανάλογα για την τσέπη του.
Αποδεσμευμένος από τη συνήθη χωροταξία ενός μουσείου, συνθέτει ποικίλα σκηνικά που θα στεγάσουν σε πλήρη αρμονία τα ομοιώματά του.
Τα οποία είναι όλα τους παρμένα από την ελληνική ιστορία.
Το ξεχωριστό μουσείο του Παύλου Βρέλλη αρχίζει να δέχεται
επισκέπτες στα τέλη Ιουλίου του 1995 και τα σχόλια που εισπράττει
ο καλλιτέχνης είναι εγκωμιαστικά.
Ο ίδιος περιορίζεται απλώς να πει πως «πλούσιος δεν είναι αυτός που έχει χρήματα, αλλά αυτός που προσφέρει.Και εγώ είμαι πλούσιος,γιατί κατάφερα
και πρόσφερα στον Έλληνα τούτο το έργο».
Τα κέρινα ομοιώματά του περιλαμβάνουν το «Κρυφό Σχολειό»,
το οποίο έφτιαξε «σα φόρο Τιμής σε όσους κράτησαν τη γλώσσα και
την Εθνική μας ταυτότητα, στους σκοτεινούς πρώτους χρόνους της Τουρκοκρατίας»,
έχοντας δουλέψει τα πρόσωπά του «στο εργαστήρι μου στην Αθήνα και στα Γιάννενα»
ήδη από το 1954-55.
Τα έργα της προεπαναστατικής περιόδου απαρτίζουν ακόμα η «Φιλική Εταιρία»,
οι «Ηπειρώτες Ευεργέτες», που «έχουν ανθρωπιστική και εθνική συνείδηση και δράση μεγάλη»,
οι «Δάσκαλοι του Γένους», ο «Σκλαβωμένος Ελληνισμός στις Φυλακές», η «Ανατίναξη στο Κούγκι», οι «Κλέφτες και Αρματολοί», η «Σφαγή του Αλή-πασά» κ.ά.
Κάτω από τη γενική κατηγορία «Εκθέματα Επανάστασης»,
συναντάμε κέρινες δημιουργίες όπως τους «Πολεμιστές του 1821»,
αλλά και τα ομοιώματα του Μακρυγιάννη, του Κολοκοτρώνη,
του Κανάρη, του Νικηταρά κ.ά.
Ξεχωριστή θέση κατέχει τόσο στη ζωή του όσο και το έργο του
η ταραγμένη εποχή της γερμανικής Κατοχής, την οποία αναπτύσσει
σε έργα-σταθμούς της δουλειάς του, όπως οι «Πικρές θύμησες 1940-1941»,
το «Γράμμα από το Αλβανικό Μέτωπο», οι «Γυναίκες της Πίνδου»,
το «Στρατηγείο του 1940 στη Σπηλιά του Καλπακίου», το «Ρούπελ»,
η «Μάχη της Κρήτης» κ.ά.
Το μεγαλόπνοο όραμα του Παύλου Βρέλλη δεν εξαντλείται στην
Επανάσταση του 1821 και το Έπος του 1940, καθώς η σμίλη του μας
χάρισε κέρινα αριστουργήματα και για άλλες περιόδους του ελληνισμού,
από την «Αναφορά στην Αρχαία Ελλάδα» και την «Αναφορά στο Βυζάντιο»
μέχρι τη «Μικρά Ασία», την «Κύπρο» και την «Κυρά της Ρω»
το έργο του είναι πραγματικά αξεπέραστο,μοναδικό,συγκινητικό,ιστορικό
και πρωτίστως εθνικό!
Ζωντάνεψε ήρωες, Αγίους, πρόσωπα και στιγμές που είχαν ξεχαστεί
και ξεθωριάσει από τον ξενισμό, την αδιαφορία, την άγνοια, την ισοπεδωτική τηλεόραση και τα περίφημα ΜΜΕ!
Κράτησε αναμμένη τη δάδα του Γένους!
Έφερε το χθες στο σήμερα και έφτιαξε το Μουσείο του ιστορικού μας χωροχρόνου! Υπήρξε ένας νέος «Φειδίας» που σμίλεψε τη ζωφόρο της Παλιγγενεσίας! Ένας νέος «Ελύτης της γλυπτικής» που με κερί αντί για
πένα, κέντησε με τρανές μορφές τα ακρογιάλια και τα κάστρα της
Ελληνικής Ιστορίας! Τη Μνήμη του Έθνους!
Δείχνοντας το σωστό μονοπάτι του Ελληνισμού!
Ο Παύλος Βρέλλης, ζωντάνεψε στο δικό του «Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας»
και τους Ηπειρώτες Ευεργέτες, που τόσο θαύμαζε, χωρίς ίσως να έχει συνειδητοποιήσει ότι και ο ίδιος είχε γίνει ένας πολύ μεγάλος, μοναδικός
και αξεπέραστος Εθνικός Ευεργέτης της Ελληνικής Ιστορίας,ζωντανεύοντας
το θρυλικό 1821, μα και το Έπος του 1940-41 και τόσα άλλα ακόμη!
Παράλληλα άλλα έργα, προτομές και συνθέσεις του, κοσμούν ιδιωτικές συλλογές της Ελλάδας και του Εξωτερικού, καθώς και στην Πινακοθήκη Ιωαννίνων, ενώ κάποια από πέτρα και μάρμαρο στολίζουν και υμνούν την ηπειρώτικη γη!
Έχει πάρει μέρος στις εξής ομαδικές εκθέσεις
- Γκαλερί Τέχνης (Αθήνα 1960 με σχέδια και γλυπτό)
- 6η Πανελλήνια Έκθεση (Αθήνα 1960 με σχέδια και γλυπτό)
- Πανηπειρωτική Έκθεση Λαϊκής Τέχνης
(Γιάννενα 1962 με σχέδια για εφαρμογή στη λαϊκή τέχνη)
- 1η Διετής Έκθεση Γλυπτικής
(Αθήνα-Φιλοθέη 1966 με δυο γλυπτικές συνθέσεις)
- 4η Έκθεση Πτυχιούχων Α.Σ.Κ.Τ. (Αθήνα 1966 με ζωγραφική)
11η Πανελλήνια Έκθεση (Αθήνα 1971 με γλυπτό σε ορείχαλκο)
- VIIIme Grand Prix International d' Art Contemporain, de la Principaute
de Monaco (1972 με γλυπτική σύνθεση σε ορείχαλκο και φιγούρα σε ασήμι)
- 12η Πανελλήνια Έκθεση (Αθήνα 1973 με κινητική γλυπτική και σύνθεση
σε ορείχαλκο)
- 13η Πανελλήνια Έκθεση (Αθήνα 1975 με κινητική γλυπτική σε ορείχαλκο)
- Επίσης έχει στο ενεργητικό του μια ατομική έκθεση στην King's Gallery (Λονδίνο 1972), με κινητική γλυπτική, φιγούρες σε ασήμι & ορείχαλκο
και σχέδια.
- Γκαλερί Τέχνης (Αθήνα 1960 με σχέδια και γλυπτό)
- 6η Πανελλήνια Έκθεση (Αθήνα 1960 με σχέδια και γλυπτό)
- Πανηπειρωτική Έκθεση Λαϊκής Τέχνης
(Γιάννενα 1962 με σχέδια για εφαρμογή στη λαϊκή τέχνη)
- 1η Διετής Έκθεση Γλυπτικής
(Αθήνα-Φιλοθέη 1966 με δυο γλυπτικές συνθέσεις)
- 4η Έκθεση Πτυχιούχων Α.Σ.Κ.Τ. (Αθήνα 1966 με ζωγραφική)
11η Πανελλήνια Έκθεση (Αθήνα 1971 με γλυπτό σε ορείχαλκο)
- VIIIme Grand Prix International d' Art Contemporain, de la Principaute
de Monaco (1972 με γλυπτική σύνθεση σε ορείχαλκο και φιγούρα σε ασήμι)
- 12η Πανελλήνια Έκθεση (Αθήνα 1973 με κινητική γλυπτική και σύνθεση
σε ορείχαλκο)
- 13η Πανελλήνια Έκθεση (Αθήνα 1975 με κινητική γλυπτική σε ορείχαλκο)
- Επίσης έχει στο ενεργητικό του μια ατομική έκθεση στην King's Gallery (Λονδίνο 1972), με κινητική γλυπτική, φιγούρες σε ασήμι & ορείχαλκο
και σχέδια.
*Για το εξέχουσας καλλιτεχνικής, ιστορικής και λαογραφικής αξίας έργο του τιμήθηκε από πολιτιστικούς συλλόγους και πνευματικούς θεσμούς, όπως:
*Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδας (1981)
*Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία Ελλάδας (1982)
*Φυσιολατρικό Σύνδεσμο Πατρών (1984)
*Μητρόπολη Πατρών (1984)
*Τοπική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων (1991)
*Δήμο Ιωαννιτών (1992)
*Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (1992)
*Ροταριανός Όμιλος Ιωαννίνων (1993)
*Σύλλογο Ιωαννιτών " Άγιος Γεώργιος " (1992)
*VIII Μεραρχία (1993)
*Αναπτυξιακός Σύνδεσμος Ενότητας Ιωαννίνων (1993)
*Σύλλογος Δασκάλων Ν. Ιωαννίνων (1996)
*Ένωση Αξιωματικών Αστυνομίας Ηπείρου (2000)
*Ο.Τ.Ο.Ε. (2001)
*Τ.Ε.Ι. Αρτας (2001)
*Πολεμική Αεροπορία [συνοδεύτηκε από χρηματική αρωγή 5.000 ευρώ
προς το Μουσείο] (2004)
*Εταιρεία Λογοτεχνών και Συγγραφέων Ηπείρου (2008).
…και άλλους, αλλά όχι από την επίσημη πολιτεία, ούτε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας,ούτε από τη Βουλή των Ελλήνων,ούτε από την Ακαδημία Αθηνών, όπως θα ταίριαζε σε μια τέτοια, σπάνια, ασύγκριτη και δημιουργική μορφή, σε έναν μεγάλο Έλληνα, σε έναν μεγάλο δάσκαλο της τέχνης και της Ιστορίας μας!
*Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδας (1981)
*Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία Ελλάδας (1982)
*Φυσιολατρικό Σύνδεσμο Πατρών (1984)
*Μητρόπολη Πατρών (1984)
*Τοπική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων (1991)
*Δήμο Ιωαννιτών (1992)
*Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (1992)
*Ροταριανός Όμιλος Ιωαννίνων (1993)
*Σύλλογο Ιωαννιτών " Άγιος Γεώργιος " (1992)
*VIII Μεραρχία (1993)
*Αναπτυξιακός Σύνδεσμος Ενότητας Ιωαννίνων (1993)
*Σύλλογος Δασκάλων Ν. Ιωαννίνων (1996)
*Ένωση Αξιωματικών Αστυνομίας Ηπείρου (2000)
*Ο.Τ.Ο.Ε. (2001)
*Τ.Ε.Ι. Αρτας (2001)
*Πολεμική Αεροπορία [συνοδεύτηκε από χρηματική αρωγή 5.000 ευρώ
προς το Μουσείο] (2004)
*Εταιρεία Λογοτεχνών και Συγγραφέων Ηπείρου (2008).
…και άλλους, αλλά όχι από την επίσημη πολιτεία, ούτε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας,ούτε από τη Βουλή των Ελλήνων,ούτε από την Ακαδημία Αθηνών, όπως θα ταίριαζε σε μια τέτοια, σπάνια, ασύγκριτη και δημιουργική μορφή, σε έναν μεγάλο Έλληνα, σε έναν μεγάλο δάσκαλο της τέχνης και της Ιστορίας μας!
στις «μεγάλες» εκπομπές, μα διαδόθηκε στόμα με στόμα από όλους τους Έλληνες! Από εκείνους που δίδαξε με το ήθος, τη σεμνότητα και το ανυπολόγιστης εθνικής και καλλιτεχνικής αξίας έργο του!
Από αυτούς που γνώρισαν τις ρίζες και τους προγόνους τους μέσα από την
ψυχή και τα χέρια του!
Ο Παύλος Βρέλλης, στις 23 Ιουλίου 2010 μ.Χ.,έχοντας κλείσει τα 87 του χρόνια, ξεκίνησε με το τελευταίο κερί του για την αιωνιότητα! Για να συναντήσει από κοντά,όλους εκείνους τους ήρωες και Αγίους,που αγάπησε,θαύμασε,σμίλεψε
και ύμνησε όσο κανείς!
Τον ευγνωμονούμε!
Άλλα έργα του γλύπτη, ζωγράφου και χαράκτη Παύλου Βρέλλη κοσμούν ιδιωτικές συλλογές της Ελλάδας και του εξωτερικού, την ίδια ώρα που
συλλογές του εκτίθενται και στην Πινακοθήκη Ιωαννίνων,ενώ κάποια έργα
από πέτρα και μάρμαρο στολίζουν την ηπειρώτικη γη.
Ο Παύλος Βρέλλης ασχολήθηκε ΚΑΙ με τη ζωγραφική,
τη γλυπτική, τη χαρακτική και την αρχιτεκτονική.
Πολλές από τις δημιουργίες του δεν έχουν εκτεθεί ακόμη...
Κάποιοι έχουν υποδείξει με νόημα την εκκωφαντική σιγή που τήρησε
απέναντί του η ελληνική πολιτεία και οι μεγάλοι φορείς του τόπου μας, αναζητώντας μια βράβευση για τον μεγάλο αυτό Έλληνα που δεν
ήρθε ποτέ...όσο ήταν εν ζωή...!
Ο Βρέλλης είχε ωστόσο όλους τους έλληνες και ξένους επισκέπτες του
μουσείου του να τον τιμούν, με το έργο του να διαδίδεται μάλιστα
περισσότερο από στόμα σε στόμα παρά από επίσημους φορείς και
δημοσιεύματα του Τύπου.Ένα έργο ανυπολόγιστης φυσικά εθνικής και καλλιτεχνικής αξίας που άφησε κληρονομιά
σε όλο τον ελληνικό λαό...
- https://www.vrellis.gr/
- https://www.vrellis.gr/mobile/gr/cv.html
- https://www.archaiologia.gr/blog/photo/%CE%BF-
- http://www.noiazomai.net/vrellis.html
"Ευχαριστώ αυτούς που κράτησαν τη Θρησκεία μου,
τη Γλώσσα μου και την Εθνικότητά μου, για να είμαι Χριστιανός και να λέγομαι Έλληνας."
*Παύλος Βρέλλης
Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας
12ο Χλμ. Εθνικής οδού Ιωαννίνων - Αθηνών
Μπιζάνι, Ιωαννίνων, Τ.Κ 45500
pvrellis@vrellis.gr · Τηλ και fax: 26510 92128
- 6€: Γενική Είσοδος
- 4€: Οργανωμένα γκρουπ (μέσω τουριστικών πρακτορείων κ.λπ.),
Φοιτητές (με επίδειξη της ταυτότητάς τους)
* 2,5€ ΕΙΔΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ
ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ- 3€: Άτομα 8-17 ετών, άτομα άνω των 65 ετών,
- πολύτεκνοι (περιλαμβάνει και τους τρίτεκνους),
- άνεργοι (με επίδειξη της κάρτας από τον ΟΑΕΔ),
- Μέλη Σωματείων και Συλλόγων (γονείς και παιδιά - παρακαλούμε
να έχετε μαζί σας τα απαραίτητα δικαιολογητικά, όπως καταστατικό,
σφραγίδα, κ.λπ.)
Δωρεάν:
- Παιδιά κάτω των 8 ετών,
- Στρατευμένοι,
- ΑΜΕΑ (άτομα με σοβαρά κινητικά προβλήματα εισέρχονται μόνο
με την βοήθεια των συνοδών τους, λόγω της ιδιαιτερότητας του χώρου),
- μέλη του Ε.Ε.Τ.Ε. (με επίδειξη της κάρτας μέλους τους)
~
Ωράριο λειτουργίας:
Καθημερινά: 10:00 - 16:00
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου