Σελίδες

Σάββατο 9 Μαρτίου 2019

Νικόλαος Τσελεμεντές υπήρξε πολλά περισσότερα από ένας απλός μάγειρας...

 


...από τους πρώτους άν όχι 
ο πρώτος σεφ στην Ελλάδα, 
ο Τσελεμέντες άλλαξε το πρόσωπο της ελληνικής κουζίνας, εισάγοντας διάφορες καινοτομίες εμπνευσμένες από την εκπαίδευση και τα πολυάριθμα ταξίδια του στο εξωτερικό. 
Καινοτομίες που δέχτηκαν επικρίσεις κατά καιρούς, η επιτυχία και η αντοχή στο χρόνο των οποίων αποδείχτηκε πολύ ισχυρότερη των επιφυλάξεων. 

Το νέο πρόσωπο που έδωσε στην εγχώρια γαστρονομία ο Σιφνιός αρχιμάγειρας βάδισε 
πλάϊ – πλάϊ με την ολοκλήρωση του σημαντικότερου ως τότε κύκλου αστικού εκσυγχρονισμού του ελληνικού κράτους. Οι δεσμοί του Τσελεμεντέ με την αστική τάξη εξάλλου ήταν λόγω επαγγέλματος ισχυροί, ενώ στην πορεία της ζωής του συνδέθηκε και 
με τον κατεξοχήν πυρήνα του αστικού κράτους, το στρατό, μ’ ένα δρόμο που πέρασε … 
από το στομάχι.
Αποτέλεσμα εικόνας για Νικόλαος Τσελεμεντές – Ο “συνταγματάρχης” της σύγχρονης ελληνικής κουζίνας
- Γεννήθηκε στις 2 Μάρτη 1878 στη Σίφνο, στο χωριό Εξάμπελα,αλλά σύντομα 
η οικογένειά του μετακόμισε στην Αθήνα. Το πάθος του για τη μαγειρική γεννήθηκε 
όταν ήταν σε μικρή ηλικία, καθώς μπαινόβγαινε στις κουζίνες του εστιατορίου “Ακταίον”, 
που διατηρούσε ένας θείος του στο Νέο Φάληρο. 
- Ξεκίνησε ως μαθητευόμενος σε συμβολαιογραφείο,σύντομα όμως έπεισε τους γονείς του να τον στείλουν για ένα χρόνο στη Βιέννη,όπου έμαθε τη μαγειρική τέχνη, για να πιάσει μετά τις πρώτες του δουλειές σε διάφορες αθηναϊκές πρεσβείες. 
Η φήμη που θα αποκτήσει του επιτρέπει να εκδώσει το 1910 το πρωτοποριακό για την 
εποχή περιοδικό “Οδηγός μαγειρικής”, που περιείχε συνταγές, γαστρονομικά νέα, 
συμβουλές διατροφής, οδηγίες συντήρησης τροφίμων και διακόσμησης φαγητού και πολλά ακόμα. Το 1919 έγινε διευθυντής του ξενοδοχείου “Ερμής”, θέση που άφησε ένα χρόνο 
μετά για να μετακομίσει στην Αμερική, όπου έμεινε με διακοπές ως το 1932, ερχόμενος 
σε επαφή με νέες κουζίνες και υλικά και σπουδάζοντας μαγειρική, ζαχαροπλαστική 
και διαιτολογία. 
Εργάστηκε επίσης σε κορυφαία εστιατόρια της Νέας Υόρκης.
 Î’ιογραφίες - Νικόλαος Τσελεμεντές
- Οι γνώσεις και οι εμπειρίες του αποτυπώθηκαν στο πρώτο του βιβλίο, που κυκλοφόρησε 

το 1926 με τίτλο “Οδηγός μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής”, που σύντομα επικράτησε να λέγεται απλώς “Τσελεμεντές”. 
Γνώρισε 15 εκδόσεις τα επόμενα χρόνια, ενώ οι συνταγές του διαδόθηκαν και μέσω περιοδικών, σύντομα όμως κι από γενιά σε γενιά, ως “παραδοσιακές” πλέον. 
Κάποιες από τις καινοτομίες του Τσελεμεντέ δεν επικράτησαν, όπως ο εκτοπισμός του ελαιολάδου προς όφελος του βουτύρου ή ο ζωμός σε ζελεδάκια, πολλά όμως 
από τα “αυτονόητα” σήμερα χαρακτηριστικά της κουζίνας μας οφείλονται σε εκείνον, 
όπως η μπεσαμέλ, τα πιροσκί, τα φρουί ζελέ, η σαντιγί, τα σου, τα καναπεδάκια και 
πολλά ακόμα. 
- Επηρεασμένος από την ανάγνωση των “Δειπνοσοφιστών”, έδινε ενίοτε αρχαιοπρεπή ονόματα στις συνθέσεις του. Στο πέρασμα των ετών, αυτή η “αστική” (γεωγραφικά και ταξικά) κουζίνα, διαδόθηκε τόσο στην ύπαιθρο, όσο και στα μικροαστικά κι εργατικά στρώματα των πόλεων, αν και κάποια από τα υλικά που εκείνος πρωτοεισήγαγε στις συνταγές του, όπως καραβίδες, αστακοί, φουά γκρα και φασιανοί, να παραμένουν ως σήμερα μάλλον απλησίαστα για το μέσο βαλάντιο. 

Εποχή είχε αφήσει το μενού του για το διάδοχο του σουηδικού θρόνου, 
αποτελούμενο από 
«Πρόπομα ψυχρόν, χρύσοφρυς Μεγαρικός (συναγρίδα Μεγάρων), 
θωρακοφόροις καράβοις Ευβοίας (γαρίδες), 
γαλαθηνού μόσχου τεμάχη, 
θύμβρωνος μάγματα, 
ορτυγέας λεπτοτράχηλοι όρτυγες, 
θρίκαδες εν οξυγάρω (μαρούλι), 
ασπάραγοι έλοοι, 
Ολύμπου νιφάδες (παγωτό), 
ολβιογαστόρων επιφορήματα»

- Επιστρέφοντας στην Αθήνα, ο Τσελεμεντές άνοιξε μια σχολή μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής, ενώ έγινε γνώριμη φυσιογνωμία σε κατάστημα ηλεκτρικών ειδών 

της οδού Σταδίου, όπου παρέδιδε μαθήματα μαγειρικής σε εξοπλισμένη κουζίνα. 
Αργότερα άνοιξε και την πρώτη επιχείρηση τύπου κέτερινγκ στην οδό Μέρλιν, 
ενώ οργάνωσε και τα μαγειρεία της Σχολής Τουριστικών Επαγγελμάτων. 
Τιμήθηκε από τον ελληνικό στρατό με 

το βαθμό του συνταγματάρχη,καθώς ίδρυσε 
τη Σχολή Μαγείρων του στρατού. 

Το 1950 εκδόθηκε το έργο του “Greek Cookery” που έκανε για πρώτη φορά γνωστή 
τη σύγχρονη ελληνική κουζίνα σε ένα διεθνές κοινό. Ένα από τα τελευταία του σχέδια 
ήταν η κατάρτιση ενός μενού κατάλληλου για νοσοκομειακούς ασθενείς, με έμφαση 
τους διαβητικούς, το οποίο δεν υλοποιήθηκε, καθώς τον πρόλαβε ο θάνατος, 
στις 2 Μαρτίου 1958.
http://www.katiousa.gr/istoria/prosopa-istoria/nikolaos-tselementes-o-
syntagmatarchis-tis-sygchronis-ellinikis-kouzinas/
Τιμώντας τη μνήμη και την προσφορά του στην ελληνική γαστρονομία, 
ο δημοσιογράφος, θεατρικός συγγραφέας και ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς, 
του αφιέρωσε μια υμνητική επιφυλλίδα στην εφημερίδα «Ελευθερία» στο 
φύλλο της 5ης Μαρτίου 1958.
Το έργο του Τσελεμεντέ
Ο Νίκος Τσελεμεντές πέθανε. Ο Μπριγιά Σαβαρέν της Ελλάδος, ο συγγραφέας του μοναδικού μας γαστρονομικού μας κώδικος, δεν υπάρχει πια στη ζωή. 
Οι Γάλλοι εώρτασαν, εδώ και είκοσι χρόνια, με τον επισημότερο τρόπο, τον αυτοκράτορα της κουζίνας και της τραπέζης των. Εμείς, όσο τον είχαμε ζωντανό, τον αγνοήσαμε, δεν τον πανηγυρίσαμε ποτέ. Αδικία ιστορική. Ας τον ξεπροβοδίσουμε, τουλάχιστον, νεκρό, με τιμές που του ταιριάζουν.
Ο Τσελεμεντές δε φεύγει έτσι. Ο μέγας αυτός ευεργέτης του ελληνικού νοικοκυριού, προ πάντων του νεοτεύκτου, άφησε ΄σύγγραμμα- ένα από τα τελειότερα νεοελληνικά βιβλία: 

Το «Οδηγό της Μαγειρικής». Είναι αληθινό μνημείο της «άρτε κουλινάρια», σανίδα σωτηρίας κάθε νέας νοικοκυράς, που μεταμορφώνει σε μαγείρισσα και την κοπέλλα, 
την πιο άγευστη μαγειρικής.
Μ’ αυτό το βιβλίο έφτιαξε ο Τσελεμεντές το τραπέζι μας· κατήρτισε τον ουρανίσκο μας· ετακτοποίησε το στομάχι μας· έλυσε το τραγικό πρόβλημα του «τι θα φάμε σήμερα» και πρόσφερε υπηρεσία πραγματικά εθνική. Ένα έθνος κρίνεται και από την κουζίνα του. 

Πες μου πως τρως, να σου πω ποιος είσαι.
Η αναρχία της ελληνικής κουζίνας είναι γνωστή: 

Ιταλική, τουρκική, αλλά προ πάντων κράμα όλων των πρωτογενών συστημάτων, εφυτοζωούσε σε μια κατάσταση μάλλον προϊστορική: 
Γιουβέτσι, φασολάδα, αρνάκι φρικασέ, μπακαλιάρος πλακί και το ψητό της σούβλάς
- αυτό ήτανε, όλο κι όλο…το δραματολόγιό της. 
Ο Τσελεμεντές με την επιβλητική του πραγματεία, έσπρωξε την ελληνική κατσαρόλα στο σύγχρονο πολιτισμό.
Αυτός ο άνθρωπος ήταν μάγειρος εκ γενετής. 

Νέος γνωστός, κομψός, έξυπνος, εύθυμος, καλοφαγάς, γλεντζές από οικογένεια 
ξενοδόχων (προ εξήντα ετών λειτουργούσε εστιατόριο Τσελεμεντέ, στην ακτή Νέου Φαλήρου, όταν ήταν στις δόξες της) ο τύπος αυτός της παλιάς Αθήνας είχε μέσα του 
το δαιμόνιο. 
Ο μάγειρος γεννάται, όπως κι ο ποιητής. 
Η πείρα ήρθε ύστερα: 
Στην υπηρεσία διαφόρων πρεσβειών, που στα επίσημα γεύματά τους-μεγάλες 
μαγειρικές μάχες- ξεχώρισε σαν ασυγκράτητος μάγειρος.
Τα ταξίδια τον τελειοποίησαν: 

Τουρκία, Ρωσία, Γαλλία, Ιταλία, Αγγλία, κι επιτέλους Αμερική. 
Μελέτησε όλες τις κουζίνες της γης. 
Και το βιβλίο του είναι πεμπτουσία παγκοσμίων γνώσεων. 
Δεν πιστεύω-τουλάχιστον στην Ελλάδα-να υπάρχη δεύτερο. 
Η νοικοκυρά μπορεί να μαγερέψη μ’ αυτό ακριβά, μέτρια, φθηνά, όπως θέλει, αλλά 
θα είναι πάντα σύμφωνη με την υγιεινή και την καλλιτεχνία.
Όταν ήτανε στην Αμερική, ο Οδυσσέας αυτός των μαγειρικών περιπλανήσεων, 

μια διάδοσι έφερε στην Αθήνα, ότι πέθανε. Η είδησι αυτή έφθασε, όταν ακριβώς κυκλοφορούσε η πρώτη έκδοσι της Μαγειρικής του (Απρίλης του 1926). 
Οι κριτικές που γράφτηκαν τότε ήτανε νεκρολογίες… Από τον άλλο κόσμο-δηλαδή 
το Νέο Κόσμο-έφθασε η απάντηση του Τσελεμεντέ, γεμάτη χιούμορ: 
«Για ένα πράγμα μόνον είμαι ευχαριστημένος-έγραφε-που δεν πέθανα: 
Το ότι απέκτησα και ανεψιόν: Τον κύριο Κώσταν Αθάνατον, όστις με αποκαλεί θείον. 
Λέξις δηλαδή που δεν είχε χαϊδεύσει την ακοήν μου δια το μη έχειν ανεψιούς. 
Δέον να προσθέσω, ότι θείους τουναντίον, εχω πολλούς· και εις εξ αυτών ήτο ο 
κάτοχος του εστιατορίου του Νέου Φαλήρου»…
Όταν βγήκε ο «Οδηγός της Μαγειρικής» του έγραψα ειλικρινέστατο εγκώμιο: 

«Είναι- είπα, κάνοντας κι εγώ χιούμορ με τη σειρά μου-ο μεγαλύτερος συγγραφεύς της Ελλάδος. Δεν αστειεύομαι καθόλου. Αν γράφειν σημαίνη παρέχειν κάποιαν υπηρεσίαν 
εις τους ανθρώπους δια του γραπτού λόγου, ο Τσελεμεντές υπεραξίζει τον τίτλον αυτόν. 
Και του οφείλω ανεπιφύλακτον εγκώμιον. 
Ο Τσελεμεντές απαντά σ’ ένα καθημερινό ερώτημα της ζωής μας, που ένα πλήθος 
άνθρωποι άνθρωποι θάδιναν κι εγώ δεν ξέρω τι, για να έλειπε :
Έχει καταστρώσει το μενού και των τριακοσίων εξηνταπέντε ημερών του έτους .
Είναι απλούς, σαφής, αναλυτικός, γευστικός, ευκολοεφάρμοστος, φτιασμένος για 
την ελληνική κουζίνα…»
Πόσα νέα νοικοκυριά δεν έχει σώσει από τις αφαιμάξεις των μαγειρισσών και προ 

πάντων από το διαζύγιο! Το κρεββάτι και το τραπέζι ενώνει, το κρεββάτι και το τραπέζι χωρίζει. Το νεαρό αντρόγυνο έχει το τραπέζι σήμερα χάρις στον Τσελεμεντέ. Αρκεί το κεφαλάκι της νεοπαντρεμένης μπεμπέκας να σκύβη πέντε λεπτά καθ΄εκάστην στον «Οδηγό», για να δρέπη συγχαρητήρια. Τάλαντο θεωρητικό, που ο Ύψιστος απέστειλε 
για να πειθαρχήση την ελληνική κουζίνα, να σώση το ελληνικό στομάχι και μετ’ αυτού 
το Έθνος. Γιατί, επί τέλους, ένα έθνος που δεν ξέρει να φάη, δεν μπορεί ούτε να σκεφθή ούτε να ζήση…
Είμαι βέβαιος,ότι έπειτα από ένα τέτοιο έργο,θα του ανοίξη τώρα,που πέθανε στ’ αλήθεια-όχι σαν την άλλη φορά!-διάπλατα την πόρτα του Παραδείσου ο Άγιος Πέτρος, 

ο κλειδοκράτορας: 
Αρκεί να του υποσχεθή μια καλή κοτόπιττα!
2ΤΟΜΟ Ο ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΣ ΤΣΕΛΕΜΕΝΤΕΣ - ΤΑ 1418 ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΦΑΓΗΤΑ ΤΟΥ
"Κανένα άλλο βιβλίο δε χάρισε στην ελληνική οικογένεια τόση ευτυχία"
Μ' αυτό τον ύμνο χαιρετίζει την πρώτη έκδοση της μαγειρικής του Νικόλαου Τσελεμεντέ, όχι ένας απλός σχολιογράφος, αλλά ο μεγάλος μας συγγραφέας Γρηγόριος Ξενόπουλος.
Ανάλογοι -όλοι θριαμβευτικοί- είναι οι τόνοι της κριτικής, καθώς και της σχολιογραφίας 

του ημερήσιου και περιοδικού Τύπου, για το βιβλίο και το Νικόλαο Τσελεμεντέ, τον "εκπολιτιστή του ελληνικού ουρανίσκου" (Π. Παλαιολόγος - εφημ. "Βήμα"), 
το μάγειρο-θρύλο, τον άνθρωπο που το όνομά του έγινε συνώνυμο με τη μαγειρική σοφία, τουλάχιστο για τη χώρα μας. [...] 
(Από τον πρόλογο της έκδοσης)
3ΤΟΜΟ Ο ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΣ ΤΣΕΛΕΜΕΝΤΕΣ - Η ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙ
Ευαγγέλιο για 10 γενιές νοικοκυρών,ο Οδηγός Μαγειρικής του 
Νικ. Τσελεμεντέ,όχι μόνον ταυτίστηκε με όλα τα βιβλία μαγειρικής,
αλλά και καθόρισε τις γευστικές προτιμήσεις των νεοελλήνων.
Οι εποχές αλλάζουν, αλλά οι γεύσεις μένουν. 

Οι συνταγές του μεγάλου σεφ, χρειάστηκαν μόνο προσαρμογή στη γλώσσα, στις 
μονάδες μέτρησης και στον τρόπο σερβιρίσματος για να κατακτήσουν και πάλι 
το τραπέζι μας. Απολαύστε τις! 
Δεν θα χρειαστείτε καμία άλλη βοήθεια εκτός βέβαια από εκλεκτά υλικά.
Σε αυτό το βιβλίο θα βρείτε απλά, αγαπημένα γλυκίσματα, ποτά και λικέρ όπως παλιά: 

για το κέρασμα, τη γιορτή αλλά και το καθημερινό σας τραπέζι.
(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου