Χρύσα Παραδείση...η κορυφαία ελληνίδα μαγείρισσα όλων των εποχών

 
- Εχει χαρακτηριστεί η «σεφ των σεφ» στην Ελλάδα. 
Ο...θηλυκός Νίκος Τσελεμεντές και όποιος μιλά γι’ αυτήν έχει να λέει για τις μαγικές 
συνταγές της.
- Οι σύγχρονοι σεφ τη θεωρούν τεράστια δασκάλα ενώ τα βιβλία της για τη μαγειρική και 
τη ζαχαροπλαστική είναι από τα πλέον ευπώλητα καθώς έχουν μεγαλώσει γενιές και γενιές.
- Η Χρύσα Παραδείση γεννήθηκε στη Σμύρνη της Μικράς Ασίας, και συγκαταλέγεται 
στις σημαντικότερες Ελληνίδες δημιουργούς μαγειρικών και ζαχαροπλαστικών συνταγών. 
Το πρώτο από τα τέσσερα παιδιά του Δημητρίου και της Κατίνας Καλλιάκου,ήρθε από τη Σμύρνη το ’22 με την Καταστροφή.
- Ασχολήθηκε με τη μαγειρική από τη δεκαετία του 1940 μέχρι και το 1987,
ταξιδεύοντας σε πολυάριθμους προορισμούς,σε Ελλάδα και στο εξωτερικό,για τη συλλογή γαστρονομικού υλικού. Η μεγάλη επιτυχία του έργου της οφείλεται στη δημιουργία 
συνταγών που διακρίνονται για τη σαφήνεια, την απλότητα, την ευκολία στην 
εφαρμογή τους και βασίζονται στην υγιεινή διατροφή.
- Συνεργάστηκε επί σειρά ετών με εφημερίδες, γυναικεία περιοδικά αλλά και με το ραδιόφωνο, παρουσιάζοντας εκπομπές γατρονομικού ενδιαφέροντος, ενώ τα 
βιβλία της έχουν κυκλοφορήσει, μεταξύ άλλων χωρών, στην Αμερική, την Αυστραλία 
και την Ιαπωνία.
- Γνώρισε τον δημοσιογράφο και ιστορικό Αλέξανδρο Παραδείση και 
δεν έγινε ποτέ επαγγελματίας μαγείρισσα όπως ο Τσελεμεντές. 
Όμως, η φήμη της απογειώθηκε μέσα από τα γραπτά της, από τις μοναδικές 
συνταγές που έδινε.
- Η αρχή της συγγραφικής της καριέρας –που αργότερα απογειώθηκε μέσα από τις 
σελίδες του περιοδικού «Γυναίκα» και τις δικές της εκδόσεις.
- Ηταν η εποχή όπου η τεχνολογία είχε αρχίσει να φτάνει και στην ελληνική κουζίνα και 
οι νοικοκυρές ήθελαν μια μαγείρισσα να τις πάρει από το χέρι και να της διδάξει τα 
μυστικά του καλού φαγητού και γλυκού.
- Η Χρύσα Παραδείση έγινε η καλύτερη φίλη της σύγχρονης γυναίκας, εργαζόμενης 
και νοικοκυράς, της έδωσε ιδέες για το πώς να μαγειρεύει. 
Εγραψε βιβλία που υπάρχουν εδώ και δεκαετίες στα περισσότερα σπίτια. 
Οχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στις ΗΠΑ, την Αυστραλία και όπου έφτασαν Ελληνες 
που δεν ξέχασαν την παραδοσιακή ελληνική κουζίνα.

- Η Σμυρνιά μαγείρισσα, εκδότρια δημοσιογράφος και συγγραφέας Χρύσα Παραδείση αποτελεί μια από τις πιο εμβληματικές προσωπικότητες στο χώρο της ελληνικής γαστρονομίας. Στον πλούτο των γραπτών της, τα οποία φυσικά δεν ήταν μόνο συνταγές μαγειρικής, αποτυπώνεται με καθαρότητα το πέρασμα της Ελλάδας από τη μεταπολεμική υστέρηση στην κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική ανάπτυξη των μεταπολεμικών δεκαετιών. 
Η Χρύσα Καλλιάκου όπως ήταν το πατρικό της γεννήθηκε το 1908 στη Σμύρνη από 
αστική οικογένεια, διέφυγε στη Χίο με τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 κι 
εγκαταστάθηκε στη Μυτιλήνη όπου ο πατέρας ξεκίνησε εμπόριο αυτοκινήτων και η ίδια 
έλαβε πτυχίο από την εκεί Γαλλική Σχολή.
Το 1930 η οικογένεια μετακομίζει στην Αθήνα, η Χρύσα πιάνει δουλειά ως δακτυλογράφος και γνωρίζεται με τον ανερχόμενο δημοσιογράφο του Έθνους και λόγιο Σμυρνιό Αλέξανδρο Παραδείση. 
Παντρεύονται το 1937 εκείνος είναι 38 ετών κι εκείνη 29.
*Η Χρύσα Παραδείση πλέον, εγκατέλειψε τη δουλειά της για να μείνει στο σπίτι της, δεν μπόρεσε να κάνει παιδιά και αφοσιώθηκε στην κουζίνα της, μαγειρεύοντας υπέροχα 
φαγητά και πραγματοποιώντας ξακουστά γεύματα για συγγενείς της.
*Ο σύζυγος της, της πρότεινε το 1949 να δημοσιεύσει κάποιες από τις συνταγές της 
στο Έθνος, οι συνταγές άρεσαν πολύ, λίγο αργότερα την ανακάλυψε ο Ευάγγελος Τερζόπουλος, την κάλεσε στη Γυναίκα στην οποία εργάστηκε περίπου 30 χρόνια.
*Το 1963 με το σύζυγό της υιοθέτησαν ένα 8χρονο τότε ορφανό κοριτσάκι που 
έμεινε ως ‘κόρη’ για πάντα μαζί της. 
Η Χρύσα Παραδείση προσβλήθηκε από καρκίνο το 1974, έδωσε μεγάλη μάχη για 
χρόνια – ενώ εργαζόταν πυρετωδώς μέχρι τις τελευταίες ημέρες της ζωής της- και 
πέθανε τον Φεβρουάριο του 1987· ήταν 79 ετών.

Η ΧΡΥΣΑ ΠΑΡΑΔΕΙΣΗ ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΕ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΔΕΙΞΗ 
ΤΗΣ «ΙΔΑΝΙΚΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ» ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. 
Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΕ «’ΓΥΝΑΙΚΑ» ΤΟΥ 1973

- Σε μιά εποχή που δέν υπήρχαν αστέρια,σεφ,διαγωνισμοί και άπειρες εκπομπές 
μαγειρικής σε όλα τα κανάλια η Χρύσα Παραδείση ήταν πασίγνωστη. 
Υπεύθυνη για τη μαγειρική της ΓΥΝΑΙΚΑΣ,συγγραφέας πολλών βιβλίων,ήταν 
πρωτοπόρος για την εποχή της. Χρησιμοποιούσε στις συνταγές της κάρυ ή κρέμα 
γάλακτος που τότε δεν τα έβρισκες στο σούπερ μάρκετ. 
Η υπογραφή της ήταν για τις νοικοκυρές εγγύηση επιτυχίας. 
Η Χρύσα Παραδείση λάτρευε τη δουλειά της και την ελληνική παράδοση. 
Πήγε στα Γιάννενα για να συλλέξει συνταγές από την ηπειρώτικη κουζίνα,στην Κέρκυρα 
για το μοσχοβολιστό μαγειριό της και σέ άλλες επίσης περιοχές. Τήν συνόδευε βέβαια φωτογράφος του περιοδικού γιατί οι φωτογραφίσεις γίνονταν επί τόπου. 
Αλλες φορές, η τεράστια κουζίνα του σπιτιού της στη Φιλοθέη μετατρέποταν σε στούντιο 
για τις ανάγκες της φωτογράφισης των πασχαλινών π.χ. συνταγών, που δεν μπρούσαμε 
να βρούμε σε ετοιμα slides. Κατόπιν τα μυζηθροπητάκια και τα κουλουράκια έρχονταν στο γραφείο για δοκιμή.
- Τις περισσότερες όμως φορές αγοράζαμε φωτογραφίες από πρακτορεία, με προτίμηση κυρίως στην ιταλική κουζίνα. Μαζί με την Χρύσα διαλέγαμε τα slides που θα συνέθεταν 
ένα συγκεκριμένο θέμα. Κι όταν μας άρεσαν οι φωτογραφίες και οι συνταγές αλλά δεν ταίριαζαν μεταξύ τους, τις βαφτίζαμε «Συνταγές που ζήτησαν οι αναγνώστριες»! 
Βέβαια η Χρύσα δοκίμαζε τις περισσότερες απ΄τίς συνταγές και τις προσάρμοζε αν χρειαζόταν στις ελληνικές γευστικές προτιμήσεις. 
Την εποχή που το περιοδικό έβγαινε δυό φορές τον μήνα, φρόντιζε επίσης το μενού του δεκαπενθημέρου.Την θυμάμαι πάντα ευγενική,συνεπή στις προθεσμίες,καθόλου επηρμένη, να συζητά πάντα για την ύλη της. Διατηρώ ακόμη τα βιβλία της και μάλιστα με την 
αφιέρωσή της.
- Χαμηλών τόνων η Χρύσα Παραδείση πολύ αμφιβάλλω αν θα λάβαινε μέρος σε κριτικές επιτροπές για διαγωνισμούς μαγειρικής ή θα είχε εκπομπή στην τηλεόραση. 
Ηταν προσηλωμένη στη δουλειά της και καθόλου δέν την ενδιέφερε επί πλέον προβολή. 
Οσα γράφω τα επανέλαβα σε μια φοιτήτρια πού ήθελε να συγκεντρώσει πληροφορίες για εκείνην στα πλαίσια εργασίας της για τις δεκαετίες του ΄60 και του ΄70...γράφει στο 
βιβλίο της «Αναζητώντας τη Χρύσα Παραδείση» η Μαρία Τσοσκούνογλου

 
...το πιο ευπώλητο και ιστορικό βιβλίο μαγειρικής της Ελλάδος επέστρεψε πλήρως ανανεωμένο και εκσυγχρονισμένο για τη σύγχρονη Ελληνική κουζίνα, με 392 πολύχρωμες σελίδες και κυρίως, την υπογραφή της «μητέρας» της Ελληνικής κουζίνας, Χρύσας Παραδείση.
- Στο βιβλίο με τίτλο «Μαγειρική και Ζαχαροπλαστική της Χρύσας Παραδείση» (εκδόσεις Τερζόπουλος) περιέχονται 747 συνταγές -εικονογραφημένες με 211 έγχρωμες φωτογραφίες και 110 σκίτσα- και εμπλουτισμένες με μικρές συμβουλές – μυστικά για το πώς πετυχαίνει ένα φαγητό ή γλυκό.
- Αυτός ο πλήρης οδηγός μαγειρικής -μια ανθολογία συνταγών που απαρτίζουν την σύγχρονη ελληνική κοσμοπολίτικη κουζίνα- απευθύνεται σε όλους, τόσο στον έμπειρο μάγειρα ή μαγείρισσα όσο και σε αυτούς που τώρα αρχίζει να τους απασχολεί το θέμα της μαγειρικής.
- Μένοντας πιστοί στο πνεύμα της Χρύσας Παραδείση, οι συνταγές έχουν προσαρμοστεί με μεγάλη προσοχή στις διατροφικές απαιτήσεις της εποχής μας από την Αλεξία Τερζοπούλου, διπλωματούχο της γαστρονομικής Σχολής Τροφίμων και Οίνου Leiths του Λονδίνου και εκπαιδευτή σε ακαδημία ζαχαροπλαστικής του Λονδίνου.[https://tvxs.gr/news/business-plan-b/pio-eypolito-biblio-]

*Το βιβλίο της Μαρίας Τσοσκούνογλου δεν είναι μια απλή βιογραφία αλλά περισσότερο μια ματιά στην εποχή που έζησε και μεγαλούργησε η υπέροχη αυτή Σμυρνιά μαγείρισσα η οποία εκτός από μαγείρισσα,δημοσιογράφος και συγγραφέας ενεπλάκη και με εμπορική επικοινωνία. 
Το 1961 έγραψε το κατά πάσα πιθανότητα πρώτο στην ιστορία της χώρας μας παιδικό 
βιβλίο με αναφορές στη γαστρονομία: «Η Καιτούλα στην κουζίνα».
- Τα βιβλία της, τα οποία τίθενται στο μικροσκόπιο της ιστορικής έρευνας που πραγματοποιεί η Μ. Τσοσκούνογου, αλλά και τα τεκμήρια του έργου της (π.χ. διαφημιστικές καταχωρίσεις κι εμπορικά κείμενα) αποτελούν σήμερα ένα σημαντικό εργαλείο, ένα φακό που ρίχνει φως, όχι μόνο στην κουζίνα της εποχής, αλλά σε όλη εκείνη την συναρπαστική για την Ελλάδα, δεκαετία του 1960.
- Στο βιβλίο περιέχονται αρκετές αυθεντικές συνταγές της Χρύσας Παραδείση, μαρτυρίες ανθρώπων που τη γνώρισαν όπως η δημοσιογράφος Όλγα Ιωάννου και πλούσιο – ασπρόμαυρο φυσικά- εικαστικό υλικό από τη ζωή της σπουδαίας αυτής κυρίας.

Η Μαρία Τσοσκούνογλου σπούδασε Κοινωνιολογία στο Paris VIII, Vincennes (Παρίσι), Κοινωνικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, παιδαγωγικά στην Παιδαγωγική Ακαδημία Αρσακείου (Αθήνα) και Επικοινωνία-Δημοσιογραφία στο New York University (Νέα Υόρκη). Εργάστηκε ως μεταφράστρια, δασκάλα και βιβλιοπώλης. Εργάστηκε για χρόνια στις ΗΠΑ 
και την Ελλάδα ως δημοσιογράφος κι έχει γράψει άλλα δύο βιβλία με γαστρονομικό επίσης περιεχόμενο.
[https://grillmagazine.gr/2018/12/25/%CE%B1%CE%BD]

«Αναζητώντας τη Χρύσα Παραδείση»
- Χρόνια πριν την επέλαση της μανίας του έτοιμου φαγητού και της μόδας του delivery, η Χρύσα Παραδείση υπήρξε ένα όνομα βαρύ σαν Ιστορία, συνώνυμο του κλασικού οδηγού μαγειρικής που αλάνθαστος πήγαινε από μάνα σε κόρη και από γενιά σε γενιά, μεγαλώνοντας άριστες νοικοκυρές και κυρίως άξιες μαγείρισσες, ικανές να «τραπεζώσουν» συγγενείς, φίλους, συμπεθέρους και σόγια, με επικά γεύματα και μεγαλειώδη δείπνα.
- Η Χρύσα Παραδείση, κλασική αξία, βαρύτιμο απόκτημα και ανεκτίμητο δώρο, ευαγγέλιο και φυλακτό κάθε σοβαρής νοικοκυράς που σεβόταν τον εαυτό της, βρισκόταν σε περίοπτη θέση στα ράφια των βιβλιοθηκών, δίπλα στην Ιστορία του Παπαρηγόπουλου και το Λεξικό του Ηλίου, θησαυρός σοφών μυστικών ακριβής αναλογίας και σίγουρης επιτυχίας από την τέχνη και την οργάνωση της κουζίνας έως τις πλέον πολύτιμες και αλάνθαστες συνταγές.
- Η καθηγήτρια κοινωνιολογίας και συγγραφέας μαγείρισσα, Μαρία Τσοσκούνογλου, έπειτα από έρευνα ετών για τον βίο και την πολιτεία της σπουδαίας Παραδείση, παρέδωσε στο κοινό ένα βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Περίπλους με τίτλο «Αναζητώντας τη Χρύσα Παραδείση 

- Ένα βιβλίο για την κουζίνα στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1960». «Η αφήγηση της Παραδείση επιδρά πάνω μου σαν ηρεμιστικό και με καθησυχάζει. Οι συνταγές της, μικρές ιστορίες με αρχή, μέση και τέλος, είναι σαν να θέλουν να βάλουν τάξη στην αταξία του κόσμου» εξηγεί η συγγραφέας και αναρωτιέται »πώς είναι δυνατόν αυτή η κυρία και οι οδηγοί μαγειρικής που έγραψε να είναι αξεπέραστοι εδώ και 50 χρόνια«. »Πρόκειται για ένα βιβλίο που προσπαθεί να δώσει απάντηση στην απορία του τι είναι αυτό που κάνει τα βιβλία μαγειρικής της να αντέχουν στον χρόνο και την ίδια να κρατάει ακόμα τα σκήπτρα μιας από τις πιο εμβληματικές προσωπικότητες στον χώρο της ελληνικής γαστρονομίας" προσθέτει.
- Η Τσοσκούνογλου μεγάλωσε, όπως περιγράφει, με μαγειρέματα από τις συνταγές της που κυκλοφορούσαν στα βιβλία και τα περιοδικά της δεκαετίας του '60 και του '70. Ωστόσο, αν και είναι τόσο οικεία, ακόμα και στην όψη, η ίδια παρέμενε άγνωστη. Ακόμα και για τη ζωή που έζησε γνωρίζουμε ελάχιστα. Συνδυάζοντας ικανότητα, δεξιότητες και σκληρή δουλειά. Ο άντρας της, λόγιος και γνωστός δημοσιογράφος της εποχής του, την παρακίνησε να γράψει ενθουσιασμένος από τη μαγειρική της.
- Οι συνταγές της, που στην αρχή χρησιμοποιήθηκαν για να κλείσουν μια «τρύπα» στις εσωτερικές σελίδες της εφημερίδας «Έθνος», από ένα ταπεινό μονόστηλο, έγιναν μόνιμη στήλη με φανατικό κοινό. Η καταξίωση έρχεται στις αρχές της δεκαετίας του '50, όταν αναλαμβάνει υπεύθυνη της στήλης μαγειρικής στο περιοδικό «Γυναίκα»,την οποία κράτησε 30 χρόνια και την έκανε διάσημη.
- Τα βιβλία της στα μέσα της δεκαετίας του '50 συμπίπτουν με τις σαρωτικές αλλαγές που 
θα αλλάξουν τη σχέση της Ελληνίδας με το σπίτι, το νοικοκυριό και τη μισθωτή εξωτερική εργασία. Οι πρώτες ηλεκτρικές οικιακές συσκευές κάνουν την εμφάνισή τους και τα μπακάλικα δίνουν τη θέση τους στα πρώτα σούπερ μάρκετ. Έτσι η Χρύσα, που βρίσκεται 
στο μεταίχμιο μιας εποχής που φεύγει και μιας άλλης που έρχεται, μένει στην ιστορία 
της γαστρογραφίας με τα βιβλία της να αποτελούν για χρόνια ένα σημαντικό εργαλείο \
που φωτίζει όχι μόνο την κουζίνα της εποχής αλλά και την Ελλάδα της ταραχώδους και συναρπαστικής δεκαετίας του '60.

Μάνια Ζούση 

[http://www.avgi.gr/article/10976/5487160/-anazetontas-te-chrysa-paradeise-tes-marias-tsoskounoglou]

...με πληροφορίες και από:
- https://grillmagazine.gr/2018/12/25/%CE%B1%CE
- https://www.in.gr/2018/12/19/plus/features/ayti-einai-koryfaia-ellinida-mageirissa
- https://olgaioannou.wordpress.com/2014/03/13/chrissa-paradisi/
EDITORIALS / Ιστορίες από τον περιοδικό τύπο όπως τις θυμάται 
η δημοσιογράφος Όλγα Λαοπόδη – Iωάννου.