ασκητική του Ν.Καζαντζάκη {απόσπασμα}

( ... )
... ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο
το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή...
Ευτύς ως γεννηθούμε,
αρχίζει κι η επιστροφή ταυτόχρονα το ξεκίνημα κι ο γυρισμός
κάθε στιγμή πεθαίνουμε.
Γι αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος.
Μα κι ευτύς ως γεννηθούμε,
αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε,
να συνθέσουμε, να κάμουμε την ύλη ζωή' κάθε στιγμή γεννιούμαστε.
Γι΄ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία.

Στα πρόσκαιρα ζωντανά σώματα τα δυο τούτα ρέματα παλεύουν:
α) ο ανήφορος, προς τη σύνθεση, προς τη ζωή, προς την αθανασία
β) ο κατήφορος, προς την αποσύνθεση, προς την ύλη, προς το θάνατο.

Και τα δυο ρέματα πηγάζουν από τα έγκατα της αρχέγονης ουσίας.
Στην αρχή η ζωή ξαφνιάζει σαν παράνομη φαίνεται, σαν παρά φύση,
σαν εφήμερη αντίδραση στις σκοτεινές αιώνιες πηγές μα βαθύτερα νιώθουμε:
η Ζωή είναι κι αυτή άναρχη,
ακατάλυτη φόρα του Σύμπαντου.
Αλλιώς,
πούθε η περανθρώπινη δύναμη που μας σφεντονίζει
από το αγέννητο στο γεννητό και μας γκαρδιώνει φυτά,
ζώα, ανθρώπους στον αγώνα ?
Και τα δυο αντίδρομα ρέματα είναι άγια.

Χρέος μας λοιπόν να συλλάβουμε τ΄ όραμα που χωράει κι εναρμονίζει
τις δυο τεράστιες τούτες άναρχες, ακατάλυτες ορμές
και με τ΄ όραμα τούτο να ρυθμίσουμε το στοχασμό μας και την πράξη...

( ... )
*απόσπασμα*


 ...η έκσοση τής "Ασκητικής "  τό 1927 προκάλεσε μεγάλο σάλο...

- Ο συγγραφέας ένιωσε πως λίγοι την κατάλαβαν, 
στα τέλη τού έτους έγραψε στην Ελένη του: 
«Η "Ασκητική" είναι μια φοβερή, αιματερή κραυγή, 
που θ' ακουστεί μετά το θάνατό μου. 
Τώρα οι άνθρωποι καταλαβαίνουν μονάχα την ποιητική φόρμα. 
Μα μέσα στις παρομοίωσες αυτές και στις λυρικές φράσες 
αναπηδά φλογερή, πάνοπλη, πέρα από απελπισία κι ελπίδα, 
η μελλούμενη όψη τού Θεού». 

- Το 1930, 
ο Νίκος Καζαντζάκης και ο Δημήτρης Γληνός παραπέμπονται σε δίκη, 
ο πρώτος γιατί έγραψε το... «ασεβέστατο» αυτό βιβλίο 
και ο δεύτερος γιατί δημοσίευσε στο περιοδικό του 
Αναγέννηση την «άθεη παλιοφυλλάδα» Ασκητική...
... η δίκη τελικά δεν έγινε, 
αλλ' η εκκρεμότητά της βάραινε πάνω από τα κεφάλια τους για τέσσερα χρόνια... 

- Ο Καζαντζάκης έκανε και νέες διορθώσεις της "Ασκητικής"
... το 1938, αλλά και αργότερα 
το 1944 τη διόρθωσε για άλλη μια φορά... και έτσι έγινε 
η δεύτερη έκδοσή της τον Δεκέμβριο του 1945.