Ο Γιώργος Θεοτοκάς έγραψε το 1929,
σε ηλικία 24 ετών το συναρπαστικό δοκίμιο Ελεύθερο Πνεύμα,
το οποίο αργότερα ονομάστηκε «πνευματικό μανιφέστο» της γενιάς του ΄30
...γενιά στην οποία ανήκουν και... ο Γιώργος Σεφέρης,
ο Οδυσσέας Ελύτης,
ο Ανδρέας Εμπειρίκος,
ο Στρατής Μυριβήλης,
ο Κοσμάς Πολίτης,
ο Μ. Καραγάτσης,
ο Άγγελος Τερζάκης κ.α.
- Πρόκειται για ένα ολιγοσέλιδο κείμενο που έχει απασχολήσει περισσότερο
από κάθε άλλο δοκίμιο την ελληνική διανόηση.
Είναι ένα ορμητικό γεμάτο δυναμισμό κείμενο ευρωπαϊκά προσανατολισμένο και ριζοσπαστικό
στην αντιμετώπιση του παρελθόντος...
- Ο Γιώργος Θεοτοκάς προσπάθησε όπως πολλοί της γενιάς του
να αντιπαραβάλει την «πλευρά του Ελληνικού της Ελλάδας και όχι της Ελλάδας
όπως την φαντάζονται οι Ευρωπαίοι»
... με δύο λόγια το ζήτημα της ελληνικότητας της γενιάς του 30 συνοψίζεται τελικά
στο τι θα δημιουργήσεις ως σύγχρονος Έλληνας που όχι μόνο να είναι αυθεντικά δικό σου,
αλλά να ενδιαφέρει και τους ξένους...
... αποσπάσματα από ένα πολύτιμο βιβλίο
πού γράφτηκε 83 χρόνια πρίν ...
... ακόμα ψάχνουμε νά βρούμε ποιοί είμαστε
χωρίς νάχουμε κάνει ούτε βήμα από τότε ...
(...)
«Την έλλειψη αληθινής ανάπτυξης,
φανερώνει καλά και η έλλειψη ανοχής και ψυχραιμίας που χαρακτηρίζει σχεδόν πάντα τις ελληνικές συζητήσεις.
Όταν εκδηλωθεί μια διαφωνία,
η πρώτη δουλειά των Ελλήνων είναι να αρνηθούν ολότελα τη σημασία του αντιπάλου.
Πώς μπορεί να είναι σοβαρό υποκείμενο αφού τολμά να λέει όχι όταν εμείς λέμε ναι;
Να πάει πρώτα να μάθει γράμματα κι ύστερα να έρθει να συζητήσει μαζί μας...
Αυτό δεν είναι όλο.
Τον αρνούνται και ως άτομο.
Είναι φαύλος και κακόπιστος. Είναι κουτός. Είναι παλαβός.
Είναι αίσχος για την Ελλάδα να υπάρχει ένα τέτοιος άνθρωπος. Είναι δημόσιος κίνδυνος.
Πρέπει να εκλείψει οπωσδήποτε, να εξολοθρευτεί, να καταργηθεί, να μην μείνει κανένα ίχνος του στο πρόσωπο της Γης.
Δεν κατορθώνουν να πιστέψουν οι Έλληνες ότι ένας άνθρωπος που σκέπτεται διαφορετικά
από αυτούς μπορεί να είναι πολύ άξιος, πολύ έντιμος, πολύ χρήσιμος άνθρωπος...
Άξιοι, έντιμοι, χρήσιμοι είναι μονάχα αυτοί που συμφωνούν μαζί μας...
Οι άλλοι όλοι: φωτιά και τσεκούρι!
( ... )
Αφού περιπλανηθούμε αρκετά μεσ’ στον ευρωπαϊκό πολιτισμό γυρνούμε
κάποτε στο σπίτι με σφιγμένη την καρδιά.
Που είναι λοιπόν οι Έλληνες;
Τους γυρέψαμε παντού και δεν τους βρήκαμε πουθενά...
( ... )
Οι νοικοκυραίοι του Κράτους και του πνεύματος θα βρουν τριγύρω τους στρατιές
από καλά παιδιά τέτοια που τα θέλουν, και δεν έχουν παρά να λάβουν τον κόπο να διαλέξουν τους πιο φρόνιμους ανάμεσα στους φρόνιμους για να τους εμπιστευθούν τους γυαλιστερούς τίτλους και τις πολύτιμες θέσεις.
Δεν θα αφήσουμε όμως τη νοικοκυροσύνη να καταχτήσει ολόκληρη την ελληνική νιότη.
Αν οι άνθρωποι που διευθύνουν χρειάζονται πολλούς νοικοκυραίους
εμείς χρειαζόμαστε μερικές ταραγμένες ψυχές.
Μα την αλήθεια, δεν βλέπουμε σε τι θα χρησιμεύει αυτός ο τόπος,
αν πρόκειται να σβήσουν ολότελα το θείον πυρ;
( ... )
Η Ελλάδα -ας πω την τρομερή λέξη- δεν επιδιώκει τίποτα το μεγάλο.
Τη φωτιά την συντηρούν οι ανυπόταχτοι, οι ανικανοποίητοι,
οι τυχοδιώκτες της ψυχής και τους πνεύματος, οι άνθρωποι που τους σέρνει
το πλεόνασμα των δυνάμεών τους,
πιο μακριά από τους ορίζοντες και πιο υψηλά από το επίπεδο του πλήθους.
Τη συντηρεί ο Άσωτος Υιός.
Αν αυτός λείψει, ο τόπος σας όσο κι αν τον νοικοκυρέψετε δε θα αξίζει πολλά...
(... )
Μα είναι δυνατό να καταντήσει Ελβετία αυτή η χώρα του Οδυσσέα;
( ... )
Τα επίσημα ιδρύματα παρακολουθούν (συνήθως με καθυστέρηση μιας γενεάς) τη δημιουργία που συντελείται αυθόρμητα στον ελεύθερο αέρα.
Τη μελετούν, τη σχολιάζουν, τη διατηρούν στα αρχεία τους.
Είναι οι αποθήκες της πνευματικής ζωής.
Όταν το Κράτος φιλοδοξεί να παίξει τον πρώτο ρόλο στην πνευματική κίνηση,
τα κάνει όλα θάλασσα...
(... )
Μπορώ να αναφέρω εδώ λόγια των πιο φωτισμένων ανθρώπων της Ελλάδας,
που μοιάζουν κραυγές ναυαγών.
Τι ανάγκη να προσπαθήσουμε, να αγωνιστούμε, να ζήσουμε,
αφού «τίποτα δεν μπορεί να γίνει στο Ρωμέικο;».
-Τέτοιο είναι το δίδαγμα που εξάγεται από τα λόγια των περισσοτέρων πνευματικών οδηγών μας.
Η σπουδαιότερη ασχολία τους είναι να καταστρέφουν τις ελπίδες
των νεωτέρων τους και να συντηρούν το μαρασμό της Ελλάδας...
( ... )
Δεν έχω όρεξη να τους κατηγορήσω.
Είναι φυσικό να μην περιμένουν τίποτα από το μέλλον οι άνθρωποι που είδαν όλα τα όνειρά τους να εξευτελίζονται…
Κι είναι επίσης φυσικό ότι αυτοί οι νικημένοι,
που έπαυσαν να πιστεύουν στον εαυτό τους,
δεν επιτρέπουν στους άλλους να έχουν περισσότερη αυτοπεποίθηση....
- Είμαστε τσακισμένοι, μαραμένοι, χαμένοι μεσ’ στον κυκεώνα της σύγχρονης ζωής.
Κανείς δεν περιμένει κάτι καλό από την Ελλάδα.
Καμμιά ελπίδα δεν χαράζει πουθενά.
Η στιγμή αυτή είναι βέβαια μια θαυμάσια στιγμή».
το βιβλίο είναι εκδ.ΕΣΤΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου