Χαϊδάρι ΚΑΙ Σκαραμαγκάς..κάποτε ήταν...μια παραλία φιλέτο κοντά στην πόλη των Αθηνών!

...κάποτε ο Σκαραμαγκάς δεν είχε τη σημερινή του μορφή. 
Ο Σκαραμαγκάς αποτελούσε ένα από 
τα διαμάντια της Αττικής. 
Η παραλία του ήταν ένα φιλέτο κοντά 
στην πόλη των Αθηνών.
Όσο χρόνια κι αν έχουν περάσει από τότε που ο κόσμος έκανε μπάνιο 
στον Σκαραμαγκά, δεν παύει να ισχύει: Το Χαϊδάρι είναι παραθαλάσσιος 
δήμος, ο Σκαραμαγκάς αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας μας. 
Τώρα η ακτή του είναι άπιαστο όνειρο για μας, όμως η ιστορία 
έχει γυρίσματα.
...μέχρι τις αρχές τις δεκαετίας του 1970 ο κόσμος που βρισκόταν 
στη Δυτική πλευρά της Αττικής, απολάμβανε το μπάνιο του, 
κολυμπώντας στα νερά της παραλίας του Σκαραμαγκά.
Ένα πλήθος από κόσμο συνέρρεε καθημερινά για να απολαύσει τον 
καυτό ήλιο στην αμμουδιά της παραλίας του Σκαραμαγκά. 
Από εκείνη την περίοδο, σήμερα διασώζονται διάφορες φωτογραφίες. 
Η Αττική δεν είχε τότε σύγχρονα ναυπηγεία. 
Επίσης, η Αττική και πιο συγκεκριμένα, ο Σκαραμαγκάς δεν θα έχει 
μετατραπεί σε διυλιστήριο. 
Τα καλοκαίρια ο Σκαραμαγκάς ήταν ένας από τους πιο ωραίους 
προορισμούς των πολιτών της Δυτικής πλευράς της Αττικής.

...στην παραλία τότε επικρατούσε 
το αδιαχώρητο...
Όμως, την επόμενη δεκαετία, εκείνη του ’70, ξεκίνησε η μεγάλη 
αλλαγή στο Σκαραμαγκά. Η παραλία ξεκίνησε να μετατρέπεται σε 
κάτι διαφορετικό και όχι για τους πολίτες. Ήταν τότε που ξεκινούσε 
η μετατροπή της παραλίας σε διυλιστήριο.
Σε εκείνη την παραλία εγκαταστάθηκαν ναυπηγικές μονάδες 832 
χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων. Ακόμη και σήμερα, η προσφορά του 
είναι μεγάλη. 
Τα ναυπηγεία του Σκαραμαγκά είναι τα μεγαλύτερα σε έκταση στην Ελλάδα.
 Μάλιστα, σε ετήσια βάση επιδιορθώνουν εκατοντάδες πλοία και τα 
επιστρέφουν στους ιδιοκτήτες τους στην καλύτερη δυνατή κατάσταση.
Σκαραμαγκάς του 1860
Στο βιβλίο Αι νέαι Αθήναι (1860), αναφέρεται: 
“Ο Σκαραμαγκάς δύναται να γίνει η ωραιοτέρα εξοχή των Αθηνών και 
τούτο προς γνώσιν των κερδοσκόπων!”
Ο έγκλειστος στο Δρομοκαΐτειο ποιητής Ρώμος Φιλύρας,παραδίδει το 1938 
στον ποιητή Κώστα Βάρναλη το ποίημα “Σκαραμαγκάς”,στο οποίο 
παρομοιάζει ολόκληρη την περιοχή σαν “θρίαμβο των τοπίων”

Πρωτομαγιά στον ειδυλλιακό Σκαραμαγκά, οικογενειακή εκδρομή
Σκόπιμη “έγχυσις πετρελαίων 
εις την θάλασσα”
Το 1937 αρχίζει η κατασκευή των έργων υποδομής για την εξυπηρέτηση 
του Πολεμικού Ναυτικού. 
Αυτή η μικρή μονάδα αγοράστηκε από τον εφοπλιστή Σταύρο 
Νιάρχο το 1956, ο οποίος έκανε επεκτάσεις μπαζώνοντας και απαλλοτριώνοντας προς την πλευρά της πλαζ, ιδιαίτερα την 
εποχή της Δικτατορίας. 
Η προσπάθεια του Νιάρχου να απαξιωθεί η παραλία καταγγέλθηκε από 
τον πρόεδρο του Εξωραϊστικού Συλλόγου Σκαραμαγκά, Παναγιώτη 
Κουκουμά, ο οποίος στην σύσκεψη οκτώ Εξωραϊστικών Συλλόγων 
του Χαϊδαρίου, 
το 1960, αναφέρει:
«…ενεργείας του Νιάρχου ιδιοκτήτου των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά 
όστις μετέρχεται κάθε θεμιτού και αθέμιτου μέσου, ως η έκχυσις 
πετρελαίου εις την θάλασσα και καμμένων λιπαντικών με σκοπόν 
να καταστήση τη θάλασσαν ακατάλληλον προς χρήσιν των λουομένων, 
με σκοπόν να σφετεριστή ολόκληρον την περιοχήν Σκαραμαγκά 
επιτυχών μάλιστα το πρώτον προς τούτο βήμα διά υπολογισμού του 
χειμερίου κύματος από 15 σε 150 μέτρα.
Εξεδηλώθη κατόπιν τούτου η αγανάκτησις των εκπροσώπων των Συλλόγων 
κατά του σφετεριστού και διεπιστώθη πλήρως ότι οι Σύλλογοι θα αγωνιστούν 
δια την διάσωσιν του Σκαραμαγκά από τους όνυχας του Νιάρχου».

Ο Μ. Καραγάτσης στο μυθιστόρημα Γιούγκερμαν, περιγράφει 
τον Σκαραμαγκά ως αγαπημένο “εξωτικό” λιμάνι της αστικής 
τάξης του Μεσοπολέμου:
“Βασική προϋπόθεση του γλεντιού ήταν ν’ αποχτήσουν αμερικάνικο 
αυτοκίνητο και να τριγυρνάν στους ανύπαρκτους τότε δρόμους της 
Αττικής, αράζοντας σε ξωτικά λιμάνια -Ραφήνα και Σκαραμαγκά- που 
ο μη εκατομμυριούχος μονάχα στ’ όνειρό του μπορούσε να τα
ιδεί. Ήταν εκεί κάτι ταβέρνες, που παρίσταναν τα κέντρα πολυτελείας, 
που πουλούσαν τα τηγανητά μπαρμπούνια και τον μποτιλιαρισμένο 
σταφιδίτη σε τιμές αστρονομικές. Είχαν και κάτι "αίθουσες διά οικογενείας” 
με μοναδική επίπλωση ένα ντιβάνι ξεχαρβαλωμένο από τ’ αμέτρητα αγκαλιάσματα της πελατείας”.
Στα μεταπολεμικά χρόνια η ακτή του Σκαραμαγκά αποτέλεσε την 
“Κυανή Ακτή” των κατοίκων της Δυτικής Αθήνας. 
Οι κάτοικοί της, με ειδικά δρομολογημένα λεωφορεία προς Σκαραμαγκά, δροσίζονταν στα καθαρά νερά του. 

Ο Γιώργος Ζαμπέτας στη βιογραφία του αναφέρει:
“Εμείς πηγαίναμε εκεί συχνά, γιατί τότε ο Σκαραμαγκάς (δεκαετία του ’50) 
ήτανε η καλύτερη πλαζ και παίρναμε και τα όργανα και παίζαμε κιόλας. 
Τότε ο Σκαραμαγκάς ήτανε το μπάνιο, το καλό μπάνιο. 
Πεύκα, καθαρή λαμπερή θάλασσα, κοσμάκης, σούστες, αμάξια, ψαράκι…” 
Όμως είχε και αυτή η θάλασσα την τύχη του Σαρωνικού και ιδιαίτερα του 
Κόλπου της Eλευσίνας. Μετατράπηκε σε χαβούζα των αστικών λυμάτων 
της Αθήνας (ο κεντρικός αγωγός αποχέτευσης κατέληγε στο Πέραμα), 
αλλά και των ρυπογόνων εργοστασίων.
Στις 9 Σεπτεμβρίου 2017, η δημοτική παράταξη «Πολίτες σε Δράση» 
του δήμου Χαϊδαρίου ξεκίνησε την παρουσίαση της πρότασή της για την αξιοποίηση του παραλιακού μετώπου του δήμου και τη σύνδεσή του με 
την πόλη του Χαϊδαρίου. .
Σιγά-σιγά δια της μόλυνσης του κόλπου του Σκαραμαγκά και δια των επιχωματώσεων, η παραλία έγινε απρόσιτη και ακατάλληλη για επισκέπτες.
Πρόταση ανάπλασης
Διεκδικώντας τα 220 στρέμματα της ακτής προς όφελος της κοινωνίας, καταθέτουν συγκεκριμένη πρόταση για τη διαμόρφωση της προβλήτας 
και την ανάπλαση της περιοχής και της μικρής λωρίδας πρασίνου. 
Ζητούν την απομάκρυνση των εγκαταλελειμμένων σκαφών και άλλων σκουπιδιών από το χώρο το φωτισμό του χώρου με φωτοβολταϊκά και διαμόρφωση χώρων πολιτισμού και αναψυχής. Από την κωμόπολη του Σκαραμαγκά ξεκινάει το μονοπάτι πολιτισμού και ακολουθώντας την 
Ιερά Οδό, μέσω του Ιερού Αρτέμιδος στην Αφαία, της Μονής Δαφνίου, 
το μνημείο του Νίκου Πλουμπίδη και της Λέλας Καραγιάννη, το μπλοκ 15 
θα καταλήγει στο Παλατάκι. Επίσης, προτείνεται η σύνδεση του ιστού 
της πόλης με τους ορεινούς όγκους που βρίσκονται στις παρυφές 
του Χαϊδαρίου.
Τέλος, προτείνεται συνεργασία με τους όμορους παραθαλάσσιους δήμους 
για την αξιοποίηση και ανάδειξη θαλάσσιου μονοπατιού στην περιοχή. 
Η παρουσίαση της πρότασης έγινε σε γειτονιές της πόλης, συζητήθηκε 
το δεκαήμερο 12-22 Σεπτεμβρίου και συνδιαμορφώθηκε με τους δημότες 
του Χαϊδαρίου, ενώ στις 23 Σεπτεμβρίου έγινε εκδήλωση στην Ακτή 
Σκαραμαγκά, όπου παρουσιάστηκε η συνολική αναπτυξιακή πρόταση για 
την ανάδειξη και δυναμική διαχείριση της ακτής.

 ...το ποίημα "Σκαραμαγκάς"

Σαν κέντημα γύρω οι
βράχοι και οι λόφοι του Κορυδαλλού

Στο λιμανάκι, ονειρεμένο,
του γραφικού Σκαραμαγκά

Κι οι βάρκες στην
ακρογιαλιά, που βάζουν πλώρη αργά για
αλλού

Τα παραγάδια και τ’
αγκίστρια κι οι πετονιές αραδαριά.

Όλος γαλήνιο αραξοβόλι
ο κόλπος του Σκαραμαγκά

Κι αντίκρυ θρυλική
Ελευσίνα, Κούντουρα, Μέγαρα, Μάντρα και
τα Βίλια

Κότερα μάγια, καραβάκια,
τράτες, που σέρνονται αργά,

Κι άλλα πλεούμενα που
φεύγουν γοργά και παίρνουν φόρα μίλια.

Γλυκόχρωμα γαλάζια
ως πέρα τα τρεμοσάλευτα νερά

Τα κύματα μ’ αφρόν
ολάσπρο, κάπου στο βάθος των κατάρτια

Και τα βουνάκια και
τα βράχια, τα δανταλλένια στη θωριά

Και κάποτε και κάπου
– κάπου πανάκια ολόλευκα και ξάρτια.

Κι από όλα από τις
αχιβάδες, και τα πετράδια στ’ ακρογιάλι

Ως τα βουνάκια και τα
ψάρια, που τ’ αγκιστρώνουν πετονιές

Λάμπει μια υγεία και
μιαν αύρα φυσάει σα νίκη ή σαν μαϊστράλι

Πνέει από τα βάθη κι
ένα ρέμα, παίρνει και ρέει από τις ρονιές.

Κι από το Δαφνί, τη
Σαλαμίνα, το Ναύσταθμο κι ακόμα πέρα

Ο θρίαμβος των τοπίων
παίρνει και βασιλεύει γραφικά

Σμίγουν το χώμα, το
χαλίκι, οι γλάροι στο γλαυκό του αιθέρα

Και νανουρίζεται η
ψυχή μας στο κύμα αιθέρια και γλυκά.

 Ένα διασκεδαστικό τραγουδάκι για τον Σκαραμαγκά
Ειδυλλιακές βαρκάδες υπόσχεται το τραγουδάκι Πάμε στον Σκαραμαγκά, 
του 1950, των Ι. Αλεξιάδη και Νάσου Φακίδη με τη Ζοζεφίνα Γενοβέζου, 
τον Γ. Καρανικόλα και τη Χαβανέζικη Συντροφιά.
Θα ’ρθω να σε πάρω μυστικά από το μπαμπά κι απ’ τη μαμά/ 
και θα πάμε οι δυο μας στο Σκαραμαγκά ή σε μια βαρκούλα απαλά/ 
ξεμοναχιασμένοι στ’ ανοιχτά, κάτω στ’ ακρογιάλι…/ 
«που»; στο Σκαραμαγκά!

...με πληροφορίες από
- https://xaidarisimera.gr/blog-post_4-16/
- https://www.enimerotiko.gr/ellada/otan-i-dytiki-attiki-kolympoyse-ston-exotiko-
skaramagka-spanies-eikones-apo-mia-alli-epochi/ 
-http://epohi.gr/%CF